Α’ ΜΑΚΚΑΒΑΙΩΝ, Α'’ 20 Αφού κυρίεψε την Αίγυπτο, το έτος 143, ο Αντίοχος γύρισε και επιτέθηκε εναντίον του Ισραήλ και της Ιερουσαλήμ με πολύ στρατό. 21 Μπήκε με μεγάλη αλαζονεία στο ναό και άρπαξε το χρυσό θυσιαστήριο των θυμιαμάτων, τη λυχνία και όλα τα εξαρτήματά της. 22 Πήρε επίσης την τράπεζα της προθέσεως και τα σκεύη που χρησιμοποιούνταν για τις σπονδές, τις φιάλες και τα χρυσά θυμιατήρια, τις κουρτίνες και τα στεφάνια και τις χρυσές διακοσμήσεις που υπήρχαν στην πρόσοψη του ναού (...). 41 Ο βασιλεύς Αντίοχος [ο Επιφανής] (...) διέταξε να γίνουν όλοι οι λαοί ένας 42 και να εγκαταλείψουν ο καθένας απ’' αυτούς τους δικούς του νόμους. 44 Ο βασιλιάς έστειλε επίσης επιστολές με αγγελιοφόρους στην Ιερουσαλήμ και στις πόλεις του Ιούδα και διέταζε τους Ισραηλίτες να υιοθετήσουν ξενόφερτα έθιμα στη χώρα. 45 Απαγόρευσε την προσφορά των ολοκαυτωμάτων και κάθε άλλης θυσίας και σπονδής στο ναό. Επέτρεψε τη βεβήλωση των Σαββάτων και των εορτών, 48 Τους απαγόρευσε να κάνουν περιτομή στα παιδιά τους 49 απαίτησε να ξεχάσουν το νόμο και να αλλάξουν όλα τα έθιμά τους. 50 Όποιος δεν θα συμμορφωνόταν με τη διαταγή του βασιλιά θα ετιμωρείτο με θάνατο. 56 Επίσης όσα βιβλία του νόμου βρήκαν, τα έσχισαν και τα έκαψαν. 57 Αν κάποιος είχε ένα βιβλίο του νόμου ή τηρούσε το νόμο, αυτόν τον σκότωναν, σύμφωνα με τη διαταγή του βασιλιά. 58 Αυτά λοιπόν έκαναν οι αξιωματούχοι κάθε μήνα με την εξουσία που είχαν, στους πιστούς Ισραηλίτες, όπου τους ανακάλυπταν σ'’ όλες τις πόλεις.
Β’ ΜΑΚΚΑΒΑΙΩΝ, ΣΤ’' 1 Μετά από λίγον καιρό ο βασιλιάς Αντίοχος έστειλε στην Ιερουσαλήμ έναν Αθηναίο γέροντα για να’ αναγκάσει τους Ιουδαίους να εγκαταλείψουν τους νόμους του Θεού. 2 Επίσης είχε σκοπό να βεβηλώσει και το ναό στα Ιεροσόλυμα και να τον μετονομάσει σε ναό του Ολυμπίου Διός˙ επίσης το ναό στο όρος Γαριζίν ήθελε να τον μετονομάσει σε ναό του Διός, προστάτη των ξένων. 6 Κανείς δεν επιτρεπόταν να τηρεί την αργία του Σαββάτου ή τις πατροπαράδοτες γιορτές ούτε καν να ομολογεί πως είναι Ιουδαίος. 7 (...) Κι όταν γιορτάζονταν τα Διονύσια, συμμετείχαν υποχρεωτικά στην πομπή προς τιμήν του Διόνυσου κρατώντας κισσούς στα χέρια. 8 Επίσης με σύσταση του Πτολεμαίου διατάχθηκαν οι γειτονικές ελληνικές πόλεις να υποχρεώνουν τους Ιουδαίους να τηρούν τα έθιμα των εθνικών και να τρώνε από τις θυσίες τους. 9 Επίσης διατάχθηκαν να σκοτώνουν όσους Ιουδαίους δεν θα ήταν πρόθυμοι να υιοθετήσουν τα ελληνικά έθιμα. 10 Δυο γυναίκες που ανακαλύφθηκαν να έχουν κάνει περιτομή στα παιδιά τους, διαπομπεύθηκαν στην πόλη με τα βρέφη κρεμασμένα στα στήθη τους και τέλος τις γκρέμισαν από το τείχος. 11 Κάποιους άλλους, που είχαν καταφύγει ομαδικά στις γύρω σπηλιές για να γιορτάσουν κρυφά το Σάββατο, τους κατήγγειλαν στο Φίλιππο και τους έκαψαν όλους μαζί. (..)
Β’ ΜΑΚΚΑΒΑΙΩΝ, Ζ'’ 1 Μια άλλη φορά, συνελήφθησαν επτά αδέρφια μαζί με τη μητέρα τους και πιέζονταν από το βασιλιά με μαστιγώσεις και χτυπήματα να φάνε χοιρινά κρέατα, απαγορευμένα από το νόμο μας. 3 (...) ο βασιλιάς διέταξε να πυρακτώσουν τηγάνια και καζάνια. 4 Όταν αυτά πυρακτώθηκαν, διέταξε αμέσως να κόψουν μπροστά στη μάνα του και στα έξι αδέρφια του τη γλώσσα αυτού που αντιμίλησε˙ ακόμη διέταξε να του βγάλουν το δέρμα του κεφαλιού του και να του κόψουν τα άκρα. 5 Όταν τον αχρήστεψαν εντελώς, ο βασιλιάς διέταξε να τον οδηγήσουν ζωντανό ακόμα στη φωτιά και να τον τηγανίσουν. 7 (...) οι στρατιώτες έφεραν τον δεύτερο για να τον εμπαίξουν. Του ξερρίζωσαν το δέρμα του κεφαλιού του μαζί με το τρίχωμα και τον ρωτούσαν: «Θα φας ή όχι πριν σε βασανίσουμε σε κάθε μέλος του σώματός σου;»
Γ’ ΜΑΚΚΑΒΑΙΩΝ, Β’' 28 [Ο Πτολεμαίος ο Φιλοπάτωρ διέταξε] (..) να καταγραφούν όλοι οι Ιουδαίοι σε καταλόγους και να γίνουν δούλοι. Και όσοι αντιδρούν, να συλλαμβάνονται με τη βία και να εκτελούνται. 29 Αυτοί που θα απογράφονται, θα σημαδεύονται στο σώμα τους με πυρακτωμένο σίδερο και με το σήμα του θεού Διονύσου, δηλαδή ένα φύλλο κισσού (...).
Γ’ ΜΑΚΚΑΒΑΙΩΝ, Γ’ 1 (..) [Ο Φιλοπάτωρ] διέταξε να τους συγκεντρώσουν όλους γρήγορα σ’' ένα μέρος και να τους εκτελέσουν με το χειρότερο τρόπο.
Τόσα και τόσα βασανιστήρια, είναι να απορεί κανείς που τα ''ανθελληνικά'' εδάφια στην Π.Δ. είναι τόσα λίγα. Κι όμως, το βιβλίο των Μακκαβαίων δεν είναι ανθελληνικό. Απόδειξη, ότι στρέφεται όχι κατά των Ελλήνων γενικά, αλλά μόνο κατά των Ελλήνων που καταπίεζαν τους Εβραίους. Στο Α’' Μακκαβαίων, ΙΒ’ κεφάλαιο οι Αρχαίοι Σπαρτιάτες αναφέρονται ως αδέλφια των Εβραίων, κι ακόμη πιο ενδιαφέρον είναι ο στίχος 19-23:
19 Το αντίγραφο της επιστολής που είχαν [οι Σπαρτιάτες] στείλει στον [Ιουδαίο αρχιερέα] Ονία είναι το εξής: 20 «Ο Άρειος, βασιλιάς των Σπαρτιατών, στέλνει χαιρετισμούς στον αρχιερέα Ονία. 21 Βρέθηκε γραμμένο για τους Σπαρτιάτες και τους Ιουδαίους ότι είναι αδελφοί λαοί και ότι κατάγονται και οι δύο λαοί από τον Αβραάμ. 23 Εμεις σας απαντούμε ότι (...) τα δικά μας είναι δικά σας (..)».
ενώ στο Γ’ Μακκαβαίων, Γ’ κεφάλαιο γράφει:
2 Στο μεταξύ, διαδίδονταν διάφορες δυσφημιστικές πληροφορίες εναντίον του ιουδαϊκού γένους από εκείνους που είχαν αποφασίσει να τους κάνουν κακό˙ έτσι δινόταν αφορμή να πραγματοποιήσουν τα σχέδιά τους, σαν να ήταν οι Ιουδαίοι που τους εμπόδιζαν να εφαρμόσουν τους νόμους και τα έθιμά τους. 3 Οι Ιουδαίοι έτρεφαν αμείωτη αγάπη και αφοσίωση στους Έλληνες βασιλιάδες. 8 Οι εθνικοί όμως που κατοικούσαν στην πόλη [=Αλεξάνδρεια] και που δεν είχαν ζημιωθεί σε τίποτα, έβλεπαν την ανεξήγητη αναταραχή σε βάρος των Ιουδαίων και τις ταραχές που γίνονταν, αλλά δεν μπορούσαν να κάνουν τίποτε για να τους βοηθήσουν. Αλλά επειδή η κατάσταση γινόταν αφόρητη, προσπαθούσαν να τους παρηγορήσουν. 9 Αγανακτισμένοι έλεγαν ότι η κατάσταση θ’ αλλάξει, γιατί δεν ήταν δυνατό να αφεθεί έτσι να καταστραφεί ένα τόσο μεγάλο έθνος, που κανένα κακό δεν τους είχε κάνει. 10 Επίσης, πολλοί γείτονες των Ιουδαίων ή φίλοι και συνάδελφοί τους στο εμπόριο τους πλησίαζαν κρυφά και τους υπόσχονταν αμέριστη συμπαράσταση και κάθε είδους βοήθεια.
Ένα «ανθελληνικό βιβλίο» δε θα επεσήμανε καμμιά συγγένεια με τους Έλληνες. Ένα «ανθελληνικό βιβλίο» δε θα ανέφερε καθόλου την ύπαρξη καλών Ελλήνων που δεν επιθυμούσαν το διωγμό των Ιουδαίων.
μα') "Τη στιγμή που η Παλαιά Διαθήκη είναι γεμάτη από φόνους, μοιχείες, αιμομιξίες, ακολασίες, πώς μπορείτε να κατηγορείτε την ελληνική μυθολογία (ακόμη και στην περίπτωση που οι διηγήσεις της μυθολογίας είναι πραγματικά γεγονότα κι όχι φυσικοί συμβολισμοί); Λέτε ότι οι αρχαιοελληνικοί μύθοι διαφθείρουν με τις ανήθικες διηγήσεις τους. Τί διαφορετικό κάνουν οι ανήθικες διηγήσεις της Παλαιάς Διαθήκης;"
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Σε αντίθεση με τις διηγήσεις της μυθολογίας, η Π.Δ. δεν διαφθείρει, λόγω των εξής δύο διαφορών:
1) οι ανήθικες πράξεις της μυθολογίας ενεργούνται από τους «θεούς», δηλαδή από εκείνους που κανονικά θα έπρεπε να αποτελούν ηθικά πρότυπα προς μίμηση για τους ανθρώπους, ενώ οι ανήθικες πράξεις της Παλαιάς Διαθήκης ενεργούνται όχι από το Θεό, αλλά από ανθρώπους, οι οποίοι είναι εξ ορισμού ατελή όντα και απέχουν απείρως από την ηθική τελειότητα που έχει ένα θεϊκό ον.
2) Στην Παλαιά Διαθήκη, πέρα από τις διηγήσεις των ανθρώπινων πράξεων υπάρχουν και οι πάμπολες ηθικές εντολές (π.χ. Δέκα Εντολές) προς τους ανθρώπους. Απεναντίας, δεν βλέπουμε να υπάρχουν στην μυθολογία ηθικές εντολές των «θεών» προς τους ανθρώπους. Πώς θα μπορούσαν άλλωστε να υπάρξουν, αφού οι ίδιοι οι «θεοί» θα ήταν οι πρώτοι που θα τις καταπατούσαν;
Είναι αλήθεια ότι και ο Θεός της Παλαιάς Διαθήκης εξολοθρεύει έθνη ή άτομα. Όμως αυτό δεν το κάνει για πλάκα ή για να περνά την ώρα του ή για λόγους εγωϊσμού, όπως κάνουν οι ανήθικοι «θεοί», αλλά μόνο για τιμωρία των αμαρτωλών και για παιδαγωγικούς λόγους. Όμως αυτές οι πράξεις είναι μεμονωμένες, όντας τιμωρίες. Όταν θέλει ο Θεός της Π.Δ. να πει στους ανθρώπους πώς πρέπει να συμπεριφέρονται στην κοινωνία, τους δίνει ηθικές εντολές που ισχύουν διαρκώς.
Στην Παλαιά Διαθήκη υπάρχουν ηθικές εντολές, ενώ στη μυθολογία δεν υπάρχουν. Γι’' αυτό το λόγο, η μυθολογία παραδειγματίζει αρνητικά τους ανθρώπους, ενώ η Π.Δ. δίνει παράδειγμα μέσω των εντολών. Οι πράξεις των ατελών ανθρώπων δεν συνιστούν παράδειγμα. Αν η Π.Δ. περιείχε μόνο τις διηγήσεις των ανθρώπων, δίχως καμμία ηθική εντολή, τότε ασφαλώς θα προέτρεπε στην ανηθικότητα, όπως οι μύθοι. Είναι προφανές ότι οι ηθικές εντολές ενός τέλειου Θεού υπερισχύουν ως ηθικά παράδειγμα έναντι των πράξεων ατελών ανθρώπων.
Ακόμα και οι περιπτώσεις όπου ο Θεός διατάζει τους Ισραηλίτες να φονεύσουν τους εχθρούς τους, είναι ειδικές, μεμονωμένες, διαρκούν λίγο και εμφανίζονται αποκλειστικώς για λόγους ηθικής δικαιοσύνης, τιμωρίας ενός αμαρτωλού έθνους κ.λ.π. και όχι για λόγους εγωϊστικούς, απόκτησης πλούτου και αρπαγής. Πάλι δηλαδή, πρόκειται για διαταγές βασισμένες σε ηθικά αίτια και σε καμμιά περίπτωση στην αυθαιρεσία με την οποία π.χ. οι «θεοί» διατάζουν ή βοηθούν την σφαγή ανθρώπων από άλλους ανθρώπους.
Ο Θεός τούς διατάζει να φονεύσουν,
(α’) σε συγκεκριμένη στιγμή κι όχι συνεχώς,
(β’) συγκεκριμένο λαό κι όχι όλους ή όποιους επιλέξουν μόνοι τους οι Ισραηλίτες,
(γ’) για λόγους ηθικής διαφθοράς κι όχι για λόγους θεϊκού εγωϊσμού, όπως η Αφροδίτη που βοηθά τους Τρώες απλώς επειδή ο Πάρις τής έδωσε το μήλο, ούτε για λόγους υλικής απληστίας του Ισραήλ).
Αυτές δεν είναι εντολές «διαρκούς ισχύος», αλλά περιστασιακές και επιπλέον πάντοτε εμπεριέχουν ηθική αιτία. Δεν μπορούσαν δηλαδή οι Ισραηλίτες – κι ούτε έχουμε τέτοιο παράδειγμα πουθενά στην Π.Δ. να αρχίσουν πόλεμο ή να σφάξουν έναν λαό δίχως εντολή του Θεού, έχοντας τάχα ως ηθικό παράδειγμα ή δικαιολογία ότι παλαιότερα τούς είπε ο Θεός να επιτεθούν σε κάποιον συγκεκριμένο (άλλο ή τον ίδιο) λαό. Όπως θα δούμε στο επόμενο κεφάλαιο, ο Θεός προειδοποιεί τους Ισραηλίτες ότι δεν θα λάβουν ούτε ένα πόδι ξένης γης παραπάνω από αυτήν που ο ίδιος θα τους δώσει.
Για να επανέλθουμε στο αρχικό θέμα, αλήθεια, ποιος δίνει εντολές ενάντια σε ανήθικα πράγματα; Άλλο πράγμα η περιγραφή ανηθικοτήτων κι άλλο πράγμα η προσταγή για διάπραξη ανηθικοτήτων. Η Παλαιά Διαθήκη περιγράφει (και) ανηθικότητες, πράγμα φυσιολογικό, αφού διηγείται ιστορίες και περιπέτειες ατελών ανθρώπων, αλλά προστάζει την αποφυγή ανηθικοτήτων. Ο Θεός, μέσω συγκεκριμένων εντολών της Π.Δ., απαγορεύει την αιμομιξία, την μοιχεία, την ομοφυλοφιλία, την κτηνοβασία (Λευϊτικόν ΙΗ’, 8-24), την θυσία ανθρώπων (Δευτερονόμιο ΙΗ’, 10˙ Δευτερονόμιο ΙΒ’ 31˙ Ιεζεκιήλ Ζ’, 31), την ιεροδουλεία κ.ά. Οι «θεοί», άραγε απαγορεύουν αυτά τα πράγματα, μέσω των μύθων; Σαφώς όχι. Αφού οι ίδιοι τα πράττουν. Πώς θα γινόταν να τα απαγόρευαν;
Όπως και να ‘έχει, όταν οι Πατέρες της Εκκλησίας λένε να μιμούμαστε τους Δίκαιους της Π.Δ. (αλλά και τους αγίους της Κ.Δ. και μετά), δεν εννοούν να μιμούμαστε όλες τις πράξεις τους. Είναι ολοφάνερο, ότι η μίμηση αφορά μόνο τα έργα εκείνα των Δικαίων, τα οποία συμφωνούν με τις εντολές του Θεού. Όχι με κάθε πράξη της ζωής τους. Γιατί, τί νόημα θα είχε να μιμηθεί κανείς μια πράξη που δεν ταιριάζει με τις εντολές του Θεού στον οποίο πιστεύει; Οι Δίκαιοι δεν είναι τέλειοι. Αν κάποιοι επιμένουν να θεωρούν τον Δίκαιο Τέλειο, αυτό είναι δικό τους (κυριολεκτικά) πρόβλημα και σύγχυση. «Είναι λάθος να νομίζουν κάποιοι, λόγω παχυλής άγνοιας (ή κακίας), ότι η Π.Δ. πρέπει να κριθεί ηθικολογικά. Ηθικά και ανήθικα βρίσκονται παντού. Αν εφαρμόζονταν ηθι(κολογι)κά κριτήρια, θα έπρεπε να απορριφθεί το μεγαλύτερο μέρος των Ομηρικών Επών» (π. Γεώργιου Δ. Μεταλληνού, Παγανιστικός Ελληνισμός ή Ελληνορθοδοξία; εκδ. Αρμός, σ. 101).
Το κύριο ερώτημα όμως είναι: πού και πότε διδάσκονται τα «αντιπαιδαγωγικά» και ανήθικα παλαιοδιαθηκικά χωρία στην σχολική εκπαίδευση; Πότε αναγιγνώσκονται στην ορθόδοξη λατρεία; Φυσικά, ποτέ και πουθενά, αλλά οι Νεοπαγανιστές ψεύδονται ασύστολα, ισχυριζόμενοι το αντίθετο. Τους είναι αδύνατο να φτάσουν στο ύψος των Πατέρων της Εκκλησίας και των Ορθόδοξων, οι οποίοι, παρ' όλο που κατέκριναν την ανηθικότητα των μύθων, ουδέποτε θέλησαν να «απαλλαγούν» από τα αρχαία κείμενα, τα οποία αντιθέτως πάντοτε υπήρχαν στο σχολικό πρόγραμμα των βυζαντινών σχολείων και ανωτέρων σχολών. Διότι, απλώς, οι Ορθόδοξοι δεν ήταν ελληνομάχοι.
Όσοι, λοιπόν, ισχυρίζονται πως «είναι τυχερή η Εκκλησία που οι πιστοί της δεν διαβάζουν τη Βίβλο προσεκτικά», μάλλον οι ίδιοι είναι – εκτός από εμπαθείς και– άτυχοι , αφού διαβάζουν πρόχειρα μια δύο φορές την Π.Δ. (αν την έχουν διαβάσει καν ολόκληρη), βγάζουν τα δικά τους συμπεράσματα για τις απόψεις του Χριστιανισμού περί των διηγήσεών της, δίχως να συμβουλευτούν ή έστω να ενδιαφερθούν να μάθουν, προτού καταδικάσουν τελεσίδικα την Π.Δ., για τη χριστιανική ερμηνεία της.
Εν πάσει περιπτώσει, είναι προφανής η διαφορά μεταξύ των επικριτών και των υποστηρικτών της Π.Δ. Οι πρώτοι επικρίνουν την Π.Δ. έχοντας ένα κωμικό ύφος αγωνιζόμενου ηθικολόγου. – Κωμικό διότι οι ίδιοι απορρίπτουν εκείνη την ηθική, βάσει της οποίας κατακρίνουν την Π.Δ. Αντίθετα, οι δεύτεροι αποδέχονται την Π.Δ., διότι θεωρούν πως είναι λογικότερο να παρουσιάζεις τον άνθρωπο όπως αυτός είναι, δηλ.– αμαρτωλό με πάθη, ατελή – και έπειτα να δείχνεις τον τρόπο με τον οποίο θα απαλλαγεί από την αμαρτωλότητά του, παρά να περιγράφουν κάτι που δεν υπήρξε ποτέ˙ ανθρώπους τέλειους.
μβ') "Πώς μπορούμε να είμαστε τόσο σίγουροι ότι ο Μωυσής έγραψε την Πεντάτευχο (τα πρώτα πέντε βιβλία της Π.Δ.);"
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Όταν λέμε ότι «Ο Μωυσής έγραψε την Πεντάτευχο» δεν εννοούμε ότι το κείμενο που έχουμε σήμερα είναι ακριβώς το ίδιο κείμενο που ο Μωυσής έγραψε. Είναι λογικό να υποτεθεί ότι υπήρξε κάποια τροποποίηση και μείωση του όγκου του αρχικού κειμένου. Ο λόγος για την τροποποίηση ή μείωση του όγκου δεν ήταν να αλλάξουν τα βασικά τμήματα του, αλλά να το κάνουν κατανοητό στις επόμενες γενιές. Όταν λέμε «τροποποίηση» δεν εννοούμε αλλαγή του νοήματος. Για να δείξουμε τι εννοούμε «τροποποίηση», αν ο Μωυσής συνέγραψε την Πεντάτευχο μεταξύ του 1400 και 1200 π.Χ., η γλώσσα του αρχικού κειμένου θα ήταν όχι η εβραϊκή των τελικών κειμένων, αλλά η γλώσσα που μιλούσαν οι Εβραίοι τον καιρό της Εξόδου. Όταν οι Εβραίοι άρχισαν να μιλούν τα παλαιο-εβραϊκά της εποχής της μοναρχίας ή των δύο βασιλείων (και είχαν εγκαταλείψει ή ξεχάσει τη γλώσσα που μιλούσαν στην Αίγυπτο), τότε τα κείμενα έπρεπε να μεταφραστούν στην γλώσσα της εποχής τους. Αργότερα, το ίδιο έγινε κατά την Βαβυλώνια αιχμαλωσία: μεταφράστηκαν στα αραμαϊκά. Κατά τις μεταφράσεις οι αντιγραφείς προσέθεταν επεξηγήσεις ή αντικαθιστούσαν λ.χ. τα παλιά ονόματα πόλεων με τα σύγχρονα τους, ώστε οι αναγνώστες να ξέρουν πού αναφέρεται το κείμενο. Οι προσθήκες αυτές κατά κανόνα είναι εύκολα ανιχνεύσιμες. Για παράδειγμα, στο τέλος του ΔΕΥΤΕΡΟΝΟΜΙΟΥ αναφέρεται ο θάνατος του Μωυσή. Φυσικά δεν κατέγραψε ο Μωυσής το θάνατό του, ήταν ο Ιησούς του Ναυή ο οποίος πρόσθεσε τη διήγηση αυτή˙ και ίσως οι μεταγενέστεροι αντιγραφείς σκέφτηκαν ότι έπρεπε, για λόγους ενότητας, να τοποθετήσουν την προσθήκη αυτή στο ΔΕΥΤΕΡΟΝΟΜΙΟ κι όχι στο βιβλίο ΙΗΣΟΥΣ ΝΑΥΗ. Υπάρχουν πολλοί λόγοι να υποθέσουμε ότι ο Μωυσής (ή το πρόσωπο που κατονομάζεται ως Μωυσής και που έζησε την εποχή της Εξόδου) είναι ο αρχικός συγγραφέας:
1) Τα γεγονότα που περιγράφονται στην Πεντάτευχο συνεχώς αναφέρονται σε επόμενα βιβλία˙ όχι και το αντίθετο όμως. Δηλαδή η Πεντάτευχος γράφτηκε νωρίτερα από τα επόμενα βιβλία και δεν μπορεί να είναι γραμμένη σε μετέπειτα καιρούς από κάποιον που έζησε αργότερα κι ο οποίος θέλησε να γράψει την Πεντάτευχο παρουσιάζοντάς την ως «αυθεντικό έργο».
2) Το λεξιλόγιο της Πεντάτευχου είναι πλούσιο σε όρους που περιγράφουν τη ζωή νομάδων, βοσκών, ανθρώπων περιπλανώμενων σε ερήμους, σε βουνά κ.λπ., πράγμα που δεν θα γινόταν, αν αυτή γραφόταν μετά την εγκατάσταση των Ισραηλιτών στην Χαναάν. Αντιστοίχως η γραμματική και αρκετές προθέσεις υπάρχουν μόνο στην Πεντάτευχο κι όχι στα επόμενα βιβλία της Π.Δ. Έτσι, υπάρχει η αντωνυμική κατάληξη τρίτου προσώπου –mo (π.χ. ΕΞ. ΙΕ’, 5˙7), η κατάληξη θηλυκού δευτέρου προσώπου –ky, η χρήση του αρνητικού bal αντί του lo, η χρήση των zo και zu ως αναφορικών μορίων (ΕΞ. ΙΕ’, 13), το απόλυτο απαρέμφατο με χρονική σημασία (ΕΞ. ΙΕ’, 6), η ρηματική κατάληξη –t στο τρίτο θηλυκό πρόσωπο (ΔΕΥΤ. ΛΒ’, 36) η κατάληξη –h αντί της –w στο τρίτο’ ενικό πρόσωπο θηλυκό κ.ά.
3) Ο συγγραφέας της Πεντατεύχου είχε πολύ καλή γνώση της αιγυπτιακής πραγματικότητας, τόσο του βασιλικού οίκου όσο και της ζωής των Αιγυπτίων. Θα πρέπει να έχει ζήσει εκεί. Γι'’ αυτό αναφέρει τους τίτλους του «αρχιοινοχόου» και του «αρχισιτοποιού» (ΓΕΝΕΣΙΣ Μ’', 2), των οποίων έχει επιβεβαιωθεί η ύπαρξη στην Αίγυπτο. Τα ονόματα Πετεφρής, Ασενίθ είναι καθαρά αιγυπτιακά, όπως και το Μωυσής. Γενικά υπάρχουν πολλές αιγυπτιακές λέξεις που δεν θα μπορούσε να θυμάται κανείς ιερέας, υποτιθέμενος συγγραφέας της Πεντατεύχου στα χρόνια μετά την εγκατάσταση του Ισραήλ στη Χαναάν και ακόμη περισσότερο στα χρόνια της Βαβυλωνιακής Εξορίας. Επίσης ο συγγραφέας της Πεντατεύχου γνωρίζει πολύ καλά την τελετή ανακήρυξης ενός προσώπου σε αντιβασιλέα, σύμφωνα με το αιγυπτιακό τυπικό (ΓΕΝΕΣΙΣ ΜΑ'’, 42-43). Επίσης, πριν παρουσιάσουν τον Ιωσήφ στον Φαραώ, τον ξύρισαν (ΓΕΝΕΣΙΣ ΜΑ’', 14), πράγμα που είναι αποκλειστικά αιγυπτιακό έθιμο. Η Πεντάτευχος αναφέρεται στους μάγους (ΓΕΝΕΣΙΣ ΜΑ'’, 8˙ ΕΞΟΔΟΣ Η’', 7˙ Θ'’ 11) και η μαγεία ήταν όντως πολύ διαδεδομένη στην Αίγυπτο˙ η ίδια η λέξη που χρησιμοποιείται (ΓΕΝΕΣΙΣ ΜΑ’', 8 και 24) για τους «μάγους» είναι αιγυπτιακή. Η μουμιοποίηση είναι αιγυπτιακό έθιμο (ΓΕΝΕΣΙΣ Ν’', 26)˙ στη Χαναάν και στη Βαβυλώνα ήταν εντελώς άγνωστο. Το ότι ο Φαραώ σε όλη την Πεντάτευχο δεν κατονομάζεται, είναι χαρακτηριστικό του τρόπου με τον οποίο προσφωνείτο από τους ίδιους τους Αιγύπτιους ο αιγύπτιος μονάρχης την εποχή εκείνη. Η χρήση αχύρου για την κατασκευή πλίνθων (ΕΞΟΔΟΣ Ε’', 7-13) όντως συνέβαινε στην Αίγυπτο της εποχής εκείνης. Περιγράφεται η γιορτή των γενεθλίων του Φαραώ (ΓΕΝΕΣΙΣ Μ'’, 20). Ο συγγραφέας της Γένεσης και οι αναγνώστες της εποχής του συγγραφέα είναι εξοικειωμένοι με το κλίμα της Αιγύπτου. Για να περιγράψει στους σύγχρονούς του Εβραίους ο Μωυσής στο ΓΕΝΕΣΙΣ ΙΓ'’, 10 την κοιλάδα του Ιορδάνη, λέει ότι «η περιοχή ήταν σαν παράδεισος, σαν τη χώρα της Αιγύπτου». Ποιος ο λόγος να χρησιμοποιήθεί η Αίγυπτος ως πρότυπο, σε άλλες εποχές, όταν οι Εβραίοι ήταν εγκατεστημένοι στη Χαναάν και ήξεραν πώς ήταν η κοιλάδα του Ιορδάνη – και ταυτόχρονα είχαν ξεχάσει πώς ήταν η Αίγυπτος;
4) Διάφορα κεντρικά πρόσωπα στη Γένεση, τα οποία είναι «Δίκαιοι», πράττουν αντίθετα από τα παραγγέλματα του Μωσαϊκού Δεκάλογου. Έτσι ο Αβραάμ παντρεύεται την ετεροθαλή αδερφή του, τη Σάρα (ΓΕΝΕΣΙΣ Κ'’, 12), το οποίο απαγορεύεται στο ΛΕΥΙΤΙΚΟΝ ΙΗ’', 9. Ο Ιακώβ στήνει μια «ιερή στήλη» (ΓΕΝΕΣΙΣ ΚΗ’', 18), πράξη που απαγορεύεται στο ΕΞΟΔΟΣ ΛΔ'’, 13˙ ΛΕΥΙΤΙΚΟΝ ΚΣΤ'’, 1. Ο Ιακώβ παντρεύεται την αδερφή της γυναίκας του, πράξη που απαγορεύεται στο ΛΕΥΙΤΙΚΟΝ ΙΗ'’, 18 κ.ο.κ. Αυτά δεν ήταν ασήμαντες πράξεις περιθωριακών προσώπων της Γένεσης, ώστε ο υποτιθέμενος μεταγενέστερος συγγραφέας της Πεντατεύχου να ξεχάσει ή να αδιαφορήσει ή να τις αλλάξει. Αν δεν τις κατέγραφε ο Μωυσής, δεν θα τις κατέγραφε κανείς μεταγενέστερος υποτιθέμενος συγγραφέας της Πεντατεύχου. Ο υποτιθέμενος μεταγενέστερος συγγραφέας λ.χ. δεν θα έλεγε ότι η Σάρα είναι ετεροθαλής αδελφή του Αβραάμ˙ θα την εμφάνιζε να μην είναι συγγενής του, ώστε να μην εμφανίσει τον Αβραάμ να παραβαίνει τον νόμο του Θεού.
5) Στην ίδια την Πεντάτευχο βλέπουμε να κατονομάζεται συνεχώς πολλές φορές ο Μωυσής ως ο συγγραφέας της (ΕΞΟΔΟΣ ΙΖ'’, 14˙ ΕΞΟΔΟΣ ΚΔ’', 4 και 7˙ ΕΞΟΔΟΣ ΛΔ'’, 27˙ ΑΡΙΘΜΟΙ ΛΓ'’, 2˙ ΔΕΥΤΕΡΟΝΟΜΙΟΝ ΛΑ’', 9 και 24). Επίσης και στα άλλα, τα μεταγενέστερα βιβλία κατονομάζεται ο Μωυσής ως συγγραφέας της Πεντατεύχου (ΙΗΣΟΥΣ ΝΑΥΗ Α'’, 7˙ ΙΗΣΟΥΣ ΝΑΥΗ Η’', 31-32˙ ΚΡΙΤΑΙ Γ’', 4˙ Β’ ΕΣΔΡΑΣ ΣΤ'’, 18˙ ΝΕΕΜΙΑΣ Η’', 1˙ ΝΕΕΜΙΑΣ ΙΓ’', 1˙ ΔΑΝΙΗΛ Θ'’, 11).
6) Ένα από τα κυριότερα επιχειρήματα του πρώτου εισηγητή (Wellhausen) της θεωρίας των πηγών (ότι η Πεντάτευχος γράφτηκε από διαφορετικούς συγγραφείς σε διαφορετικές περιόδους), των πηγών J, E, P και D, ήταν ότι στον καιρό του Μωυσή δεν ήταν γνωστή η γραφή. Αυτό έχει αποδειχθεί πως δεν ισχύει˙ κι από την εποχή εκείνη που η θεωρία προτάθηκε (β'’ μισό του 19ου αι.) έχουν γίνει αρχαιολογικές ανακαλύψεις που δύσκολα συμβιβάζονται μαζί της˙ με βάση αυτές τις ανακαλύψεις κάνουμε λόγο για την ορθότητα των περιγραφών της αιγυπτιακής αυλής και ζωής από την Πεντάτευχο στο 3).
7) Η θεωρία των πηγών (Quelle) προϋποθέτει μια τεράστια φιλολογική απάτη αιώνων. Δηλαδή πάλι έχουμε την παράλογη συνωμοσιολογία. Για παράδειγμα, η θεωρία των πηγών συνεπάγεται ότι όλα τα μεταγενέστερα (των πέντε πρώτων) βιβλία που αναφέρουν τον Μωυσή ως συγγραφέα ψεύδονται και δεν υπήρξε κανείς που να το αντιληφθεί και να το καταγράψει ή καταγγείλει. Είναι πολύ πιο απλό να δεχτούμε, όπως δέχονται όλοι οι συγγραφείς των βιβλίων της Π.Δ., ότι ο Μωυσής έγραψε την Πεντάτευχο, αντί να περιπλέξουμε την κατάσταση αρνούμενοι τόσες εξωβιβλικές ενδείξεις και ενδοβιβλικές μαρτυρίες.
8) Το ότι από το ΓΕΝΕΣΙΣ Β'’, 4β και μετά χρησιμοποιείται η λέξη YHWH αντί του Elohim (ή μαζί και οι δυο), η οποία χρησιμοποιείται ώς τον στίχο B'’, 4α, δεν οφείλεται στην δήθεν ύπαρξη δύο συγγραφέων. Απλά, στο πρώτο μέρος έπρεπε να καταδείξει ο Μωυσής την παντοδυναμία του Θεού, την απόλυτη δύναμη και κυριαρχία του πάνω σε κάθε τι, το οποίο δημιουργούσε. Γι'’ αυτό και πιο κατάλληλο όνομα για το Δημιουργό ήταν το Elohim, που μπορεί να μεταφραστεί και Παντοδύναμος ή Ύψιστος. Αντίθετα, στο β’' μέρος υπήρχε ανάγκη να καταδειχθεί η προσωπική σχέση του Θεού Προσώπου με τον άνθρωπο, και χρησιμοποιήθηκε η λέξη YHWH, που στα ελληνικά αποδίδεται «αυτός που πάντοτε ήταν, είναι και θα είναι», ο «Ων». Επιπλέον στο ΓΕΝΕΣΙΣ Β'’, 4α αναφέρεται ο «Κύριος ο Θεός», δηλαδή YHWH Elohim, ώστε να καταδειχθεί ότι πρόκειται για τον ίδιο Θεό, ότι είναι ίδιος ο Δημιουργός με τον Θεό που αποκαλύπτεται και συνομιλεί με τους ανθρώπους. Στις διαφορετικές απαιτήσεις της εξιστόρησης και όχι σε διαφορετικούς συγγραφείς οφείλεται η διαφορετική ονομασία: δείχνει δύο διαφορετικές όψεις της δραστηριότητας του ίδιου Θεού.
9) Ο Μωυσής ίσως χρησιμοποίησε παλιότερες διηγήσεις από τους Ισραηλίτες – οι οποίοι κι αυτοί κατάγονταν από τη Μεσοποταμία – για να γράψει τη Γένεση. Η άποψη των οπαδών της θεωρίας των πηγών ότι κάποιος μετά τον «Μωυσή» συνέραψε τις διαφορετικές διηγήσεις δεν εξετάζει την πιθανότητα να ήταν ο Μωυσής (κι όχι κάποιος πολύ μετά από αυτόν) που επεξεργάστηκε τις πρωταρχικές εβραϊκές παραδόσεις για τη Δημιουργία και τον Κατακλυσμό. Δεν χρειαζόταν να υπάρξουν μετέπειτα συγγραφείς των πηγών J, P, E, D. Ο Μωυσής, έχοντας θεϊκή έμπνευση, επέλεγε από τα «βιβλία των γενεαλογιών του ανθρώπου» και τις γραπτές «διηγήσεις» (όπως αυτά αναφέρονται στα εδάφια: ΓΕΝΕΣΙΣ Ε’', 1˙ ΓΕΝΕΣΙΣ ΣΤ'’, 9˙ ΓΕΝΕΣΙΣ Ι’', 1˙ ΓΕΝΕΣΙΣ ΙΑ'’, 10˙ ΓΕΝΕΣΙΣ ΚΕ’', 19˙ ΓΕΝΕΣΙΣ ΛΣΤ'’, 1 και 9 και 31˙ ΓΕΝΕΣΙΣ ΛΖ’', 2) που διασώζονταν κατά την εποχή του, τα είχαν γράψει δηλαδή, άλλοι πριν από αυτόν ό,τι ήταν πιο βασικό για την εξιστόρηση της Δημιουργίας, των πρώτων ανθρώπων και του Κατακλυσμού (διότι θα είχε στη διάθεσή του αρκετό υλικό). Ακόμα και η διπλή διήγηση της δημιουργίας (ΓΕΝΕΣΙΣ Α’', 1- ΓΕΝΕΣΙΣ Β’', 4α και ΓΕΝΕΣΙΣ Β’', 4β – ΓΕΝΕΣΙΣ Β’', 25) δεν αντιφάσκει η μία με την άλλη ούτε συνιστά απόδειξη για μεταγενέστερες ομάδες πηγών J και Ε που άλλα έλεγε η μία και άλλα η άλλη, αφού η δεύτερη διήγηση (ΓΕΝΕΣΙΣ Β’', 4β – ΓΕΝΕΣΙΣ Β’', 25) επικεντρώνεται ειδικά στη δημιουργία του ανθρώπου, την οποία επεξηγεί περισσότερο από την πρώτη. Απλώς ο Μωυσής, με θεϊκή έμπνευση, συμπεριέλαβε στη Γένεση τόσο την γενικότερη, πρώτη διήγηση (ΓΕΝΕΣΙΣ Α', 1 – ΓΕΝΕΣΙΣ Β’', 4α), όσο και την ειδικότερη δεύτερη διήγηση, ώστε να επεξηγήσει καλύτερα την πορεία του ανθρώπου˙ δεν είναι απαραίτητο να υπήρξαν J και E στα κατοπινά χρόνια. Αυτή η πιθανή εκδοχή διαφέρει από την θεωρία των πηγών, διότι ήταν ο Μωυσής που επέλεξε τις διηγήσεις, όχι πολλοί συγγραφείς, και διότι ο συγγραφέας ζούσε στην εποχή της Εξόδου κι όχι αργότερα.
10) Γενικότερα, από τις έρευνες που έχουν γίνει, έχει διαπιστωθεί ότι το ύφος του συγγραφέα όλης της Πεντατεύχου είναι το ίδιο. Μεγαλύτερη, με βάση γλωσσολογικά, συντακτικά κ.ά. κριτήρια είναι η πιθανότητα να συντάχθηκε από ένα άτομο η Πεντάτευχος, παρά από πολλά.
μγ') "Πώς γίνεται να θεωρείτε την Αγία Γραφή αλάθητη και θεόπνευστη, τη στιγμή που έχει τόσα ιστορικά λάθη, αναχρονισμούς κ.ά. που δείχνουν ακριβώς το αντίθετο;"
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Άλλο αλάθητη κι άλλο θεόπνευστη. Θεοπνευστία δεν σημαίνει ότι ο Θεός υπαγόρευε στους συγγραφείς κι αυτοί, σαν υπνωτισμένοι δακτυλογράφοι, κατέγραφαν δίχως να κάνουν τίποτε άλλο. Οι Χριστιανοί δεν υποστηρίζουν ότι η Αγία Γραφή είναι αλάθητη από ιστορικής πλευράς, αλλά από θεολογικής (και φυσικά ενίοτε είναι και από ιστορικής, ιδίως εάν τα ιστορικά γεγονότα συνδέονται άμεσα με θεολογικές αλήθειες). Σκοπός του Θεού δεν ήταν να δώσει μια εγκυκλοπαίδεια ή ένα βιβλίο ιστορίας ή βιολογίας στους ανθρώπους, αλλά να τους πληροφορήσει για την αποκάλυψή του μέσα στην ιστορία. Η Αγία Γραφή δεν είναι «αλάθητη»˙ δεν είναι όπως το Κοράνι, για το οποίο οι Μουσουλμάνοι ισχυρίζονται ότι υπάρχει ένα αντίγραφό του στον ουρανό. Δεν ισχυρίστηκε κανείς ότι η Αγία Γραφή είναι κατά γράμμα αλάθητη. Οι συγγραφείς της Αγίας Γραφής ήταν θεόπνευστοι, γιατί μέσα στα κείμενα που έγραφαν υπήρξε θεϊκή έμπνευση˙ αλλά αυτή η έμπνευση δεν αφορά κάθε τι που λέγεται. Οπωσδήποτε όμως κάθε τι που αναφέρεται στο Θεό και στην αποκάλυψη του Θεού είναι αληθές και η Αγία Γραφή στα σημεία αυτά είναι αλάθητη.
Πηγή: www.ierosolymitissa.org
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου