Δεν υπάρχει άλλος σίγουρος δρόμος σωτηρίας, εκτός από το να εξομολογείται ο καθένας σε πατέρες με πολλή διάκριση και από αυτούς να παίρνει οδηγίες για την αρετή και να μην ακολουθεί το δικό του θέλημα.

(Άγιος Ιωάννης Κασσιανός ο Ρωμαίος.)







Τούτον Δανιήλ υιόν ανθρώπου λέγει είναι, ερχόμενον πρός τον Πατέρα, και πάσαν την κρίσιν και την τιμήν παρ'εκείνου υποδεχόμενον

(Αποστολικαί Διαταγαί, Ε΄, ΧΧ 10, ΒΕΠ 2,92)
Αγία τριάδα


Εθεώρουν έως ότου θρόνοι ετέθησαν και παλαιός ημερών εκάθητο, και το ένδυμα αυτού λευκόν ωσεί χιών, και η θρίξ της κεφαλής αυτού ωσεί έριον καθαρόν... εθεώρουν εν οράματι της νυκτός και ιδού μετά των νεφελών του ουρανού ως υιός ανθρώπου ερχόμενος ην και έως του παλαιού των ημερών εφθασε...

(Δανιήλ Ζ', 9 και 14)



"Πιστεύοντες εις ένα Θεόν εν Τριάδι ανυμνούμενον, τας τιμίας Αυτού εικόνας ασπαζόμεθα."

(Πρακτικά εβδόμης Οικουμενικής συνόδου, Τόμος Β' σελ. 883)

Σάββατο 30 Σεπτεμβρίου 2017

Αγίου Ιωάννου του Σιναΐτου: Περί ησυχίας. ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟΝ (Περί διαφοράς και διακρίσεως ησυχιών).

Κλίμαξ"
ΛΟΓΟΣ ΕΙΚΟΣΤΟΣ ΕΒΔΟΜΟΣ
Περί ησυχίας
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟΝ
(Περί διαφοράς και διακρίσεως ησυχιών)


1. Σε κάθε επιστήμη και τέχνη, όπως το γνωρίζουν όλοι, παρατηρούνται διαφορές στις απόψεις και τις θελήσεις. Διότι δεν μπορούν όλοι να κατακτήσουν το τέλειο, είτε διότι υστερούν στον ζήλο είτε διότι στερούνται δυνάμεως. Υπάρχουν λοιπόν άνθρωποι πού εισέρχονται σ΄ αυτόν τον λιμένα ή καλύτερα το πέλαγος ή ίσως στον βυθό, επειδή δεν μπορούν να κυβερνήσουν το στόμα τους και επειδή συνήθισαν στην σωματική αργία. Και άλλοι διότι είναι ασυγκράτητοι στον θυμό και δεν μπορούν να κυβερνήσουν το στόμα τους και επειδή συνήθισαν στην σωματική αργία. Και άλλοι διότι είναι ασυγκράτητοι στον θυμό και δεν μπορούν οι ταλαίπωροι να τον συγκρατήσουν, όταν ζουν μαζί με πλήθος ανθρώπων.

Άλλοι από ιδιορρυθμία μάλλον, παρά από καθοδήγησι άλλου, νομίζοντας υπερήφανα ότι θα κατορθώσουν να το διαπλεύσουν αυτό το πέλαγος. Άλλοι επειδή δεν μπορούν να εγκρατεύωνται ζώντας μέσα σε άφθονα υλικά αγαθά. Άλλοι για να προοδεύσουν περισσότερο με την απομονωμένη αυτή ζωή. Άλλοι για να τιμωρήσουν αφανώς τον εαυτό τους για τις αμαρτίες τους. Και άλλοι για να αποκτήσουν δόξα. Υπάρχουν όμως και μερικοί άλλοι -«εί άρα και ελθών ο Υιός του ανθρώπου ευρήσει τοιούτους επί της γης» (πρβλ. Λουκ. ιη΄ 8)- οι οποίοι συνεζεύχθησαν την οσία αυτή, δηλαδή την ησυχία, από τρυφή και από δίψα της αγάπης και της γλυκύτητος του Θεού. Και δεν το έκαναν αυτό, παρά αφού προηγουμένως διεζεύχθησαν κάθε είδους ακηδία. Διότι η σχέσις με την ακηδία στην ησυχαστική ζωή υπολογίζεται ως πορνεία.
 
2. Σύμφωνα με την μικρή γνώσι πού μου εδόθηκε, σαν άσοφος αρχιτέκτων ελάξευσα κλίμακα αναβάσεως, και καθένας ησυχαστής ας βλέπη σε ποια βαθμίδα ευρίσκεται: Ξεκίνησε από ιδιορρυθμία ή για την δόξα των ανθρώπων ή για την πολυλογία του ή για τον ασυγκράτητο θυμό του ή για την πολλή του προσπάθεια ή για να εξοφλήση τις αμαρτίες του ή για να προοδεύση περισσότερο ή για να αυξήση το πύρ του θείου έρωτος; Αυτούς που ανέφερα τελευταίους θα είναι στις πρώτες βαθμίδες, και αυτούς που ανέφερα πρώτους, στις τελευταίες. Και οι επτά πρώτες βαθμίδες είναι εργασίες του παρόντος αιώνος, ο οποίος διακρίνεται για τις επτά ημέρες της εβδομάδος -άλλες εργασίες από αυτές είναι δεκτές από τον Θεόν και άλλες απαράδεκτες- ενώ η ογδόη βαθμίδα είναι φανερό ότι υποδηλώνει τον μέλλοντα αιώνα.
 
3. Να παρατηρής, ω μοναχέ ολομόναχε, τις ώρες που βγαίνουν τα θηρία, ειδεμή δεν θα κατορθώσης να στήνης τις κατάλληλες παγίδες. Εάν απομακρύνθηκε τελείως αυτή που πήρε το διαζύγιο, δηλαδή η ακηδία, είναι περιττή η εργασία. Εάν όμως ξεπροβάλλη ακόμη με θράσος, τότε δεν γνωρίζω πώς θα ασκήσω την ησυχία. Γιατί άραγε δεν ανεδείχθησαν τόσοι φωστήρες ανάμεσα στους οσίους Ταβεννησιώτες όσοι στους Σκητιώτες[3]; Ο νοών νοείτω, διότι εγώ δεν μπορώ ή μάλλον δεν θέλω να ομιλήσω. Άλλοι ζουν μέσα στον βυθό της ησυχίας ολιγοστεύοντας τα πάθη, άλλοι ψάλλοντας και τον περισσότερο καιρό «τη προσευχή προσκαρτερούντες», και άλλοι αφοσιωμένοι στην θεωρία. (Ποιοι είναι αυτοί;) Ας δοθή απάντησις, αφού ληφθή υπ΄ όψιν η διάταξις της προηγουμένης κλίμακος. Όποιος μπορεί να το δεχθή και να το κατανοήση, ας το κατανοήση με την βοήθεια του Κυρίου[4].
 
4. Υπάρχουν ράθυμες ψυχές που ζουν σε Κοινόβια, και επειδή ευρήκαν εκεί πολλές αιτίες για την ραθυμία τους, κατήντησαν σε τελεία απώλεια. Καθώς επίσης και άλλες πού με την συμβίωσι με τους υπολοίπους αδελφούς απέβαλαν την ραθυμία τους. Και αυτό δεν συνέβη μόνο στους πολύ αμελείς, αλλά πολλές φορές και στους επιμελείς, (οι οποίοι έγιναν πιο επιμελείς). Τον ίδιο κανόνα μπορούμε να χρησιμοποιήσωμε και στην ησυχαστική ζωή. Εδέχθηκε πολλούς εκλεκτούς, αλλά τους απεδοκίμασε εξ αιτίας της ιδιορρυθμίας τους και τους απέδειξε φιληδόνους. Εδέχθηκε και άλλους, τους οποίους με τον φόβο και την αγωνία για τα κρίματά τους, τους ανέδειξε αγωνιστικούς και φλογερούς.
 
5. Ας μη τολμήση κανείς να γευθή και ίχνος ακόμη της ησυχίας, εάν ενοχλήται από τον θυμό, την οίησι, την υποκρισία και την μνησικακία, μήπως το μόνο πού θα κερδήση από αυτήν είναι η παραφροσύνη. Όποιος είναι καθαρός από αυτά, αυτός θα καταλάβη το συμφέρον του, αν και νομίζω ότι ούτε αυτός θα το καταλάβη.
 
6. Τα σημάδια και τα στάδια και οι αποδείξεις αυτών που ασκούν με φρόνησι και με σύστημα την ησυχία είναι τα εξής: Νούς ακύμαντος, εξαγνισμένη σκέψις, αρπαγή προς Κύριον, αναπαράστασις των τιμωριών της κολάσεως, επιθυμία σύντομου θανάτου, προσευχή ακόρεστος, καρδία πού δεν κλέπτεται από τους δαίμονας, αφανισμός της πορνείας, άγνοια της προσπαθείας, θάνατος του κόσμου, ανορεξία της γαστριμαργίας, αιτία και αφορμή της θεολογίας, πηγή της διακρίσεως, δάκρυα κατά βούλησιν, απώλεια της πολυλογίας, και απόκτησις οιουδήποτε άλλου πράγματος στο οποίο συνήθως εναντιώνονται τα πλήθη των ανθρώπων. Εκείνων όμως πού ασκούν την ησυχία χωρίς φρόνησι και σύστημα, να ποια είναι η πτωχεία του πλούτου[5]: Αύξησις της οργής, αποθήκευσις της μνησικακίας, μείωσις της αγάπης, απόκτησις της υπερηφανείας, και κάτι άλλο πού το αποσιωπώ[6].
 
7. Επειδή εφθάσαμε στο σημείο αυτό του λόγου, είναι ανάγκη να ομιλήσωμε τώρα και γι΄ αυτούς πού ζουν ως υποτακτικοί. Άλλωστε ο λόγος μας απευθύνεται κυρίως προς αυτούς. Εκείνων λοιπόν πού έχουν συζευχθή «νομίμως και αμοιχεύτως και αμολύντως» την σεμνή και ευπρεπή υποταγή, σημάδια σύμφωνα με τους θεοφόρους Πατέρας είναι τα επόμενα, τα οποία βεβαίως τελειοποιούνται στον καιρό τους, πλήν όμως καθημερινώς παρουσιάζουν συνεχή αύξησι και πρόοδο:
 
Αύξησις της πρώτης ταπεινώσεως πού έδειχναν ως αρχάριοι, μείωσις του θυμού -πώς να μη μειωθή, εφ΄ όσον αδειάζει η ψυχή από την χολή και την πικρία του κακού;- έλλειψις του πνευματικού σκοτισμού, πρόοδος στην αγάπη, απαλλαγή από τα πάθη, λύτρωσις από το μίσος, μείωσις της λαγνείας, προερχομένη από τον αυστηρό έλεγχο, άγνοια της ακηδίας, αύξησις του ζήλου, αγάπη προς την ευσπλαγχνία και τέλος αποξένωσις από την υπερηφάνεια – κατόρθωμα πού όλοι εύχονται να το αποκτήσουν, ολίγοι όμως το αποκτούν. Όταν μία πηγή στερήται ύδατος, δεν αρμόζει να ονομάζεται πηγή. Και αυτό που θέλω να ειπώ εν συνεχεία το καταλαβαίνουν όσοι διαθέτουν νου. (Όποιος δηλαδή δεν έχει αυτιά, ματαίως ονομάζεται υποτακτικός).
 
8. Η ύπανδρος κόρη, που δεν εφύλαξε καθαρή την κοίτη του ανδρός της, εμόλυνε το σώμα της, ενώ η ψυχή που δεν ετήρησε τις υποσχέσεις της εμόλυνε το πνεύμα της. Και στην πρώτη έρχονται σαν συνέπειες: η κατηγορία, το μίσος, τα κτυπήματα, και -το χειρότερο απ΄ όλα- ο χωρισμός από τον άνδρα της. Ενώ στην δευτέρα: μολυσμοί, λήθη του θανάτου, απληστία της κοιλίας, ακράτεια των οφθαλμών, πρόοδος στην κενοδοξία, αχόρταγος ύπνος, σκληροκαρδία, αναισθησία, συσσώρευσις πονηρών λογισμών, αύξησις των συγκαταθέσεων προς αυτούς, αιχμαλωσία της καρδίας, δημιουργία ταραχών, ανυπακοή, αντιλογία, απιστία, απληροφόρητος καρδία, πολυλογία, προσπάθεια και -το χειρότερο απ΄ όλα- η παρρησία, και το ακόμα χειρότερο και πιο αξιολύπητο ή ακατάνυκτος καρδία, την οποία, αν δεν προσέξη κανείς, διαδέχεται η αναλγησία πού είναι μητέρα των δαιμόνων και των πτώσεων.
 
9. Τους ησυχαστάς τους πολεμούν οι πέντε, ενώ τους υποτακτικούς οι τρεις μόνο από τους οκτώ[7]. Εκείνος που ασκεί την ησυχία και πολεμεί ακόμη εναντίον της ακηδίας ζημιώνεται πολύ, διότι τον χρόνο της προσευχής και της θεωρίας τον ξοδεύει στον αγώνα κατά των μεθοδειών και επιθέσεών της.
 
10. Κάποτε, ενώ με είχε κυριεύσει η ραθυμία και σχεδόν εσκεπτόμουν να εγκαταλείψω το κελλί μου, με επισκέφθηκαν μερικοί άνδρες και με εμακάρισαν αρκετά ως ησυχαστή. Ο λογισμός τότε της ραθυμίας ανεχώρησε παρευθύς διωγμένος από την κενοδοξία. Και εθαύμασα πώς ο τρίβολος αυτός δαίμων αντιμάχεται όλα τα άλλα πονηρά πνεύματα!
 
11. Να παρατηρής κάθε ώρα τους ραπισμούς της συζύγου σου, δηλαδή της σαρκός σου, και τους παραρριπισμούς[8] και τις διαθέσεις και τις επιθυμίες, και πώς και προς τα πού κλίνει. Όποιος απέκτησε με την χάρι του Αγίου Πνεύματος γαλήνη, εκείνος δεν αγνοεί το ζήτημα.
 
12. Το αρχικό και πρώτο έργο της ησυχαστικής ζωής είναι η αμεριμνία για όλα τα πράγματα, και τα σημαντικά και τα ασήμαντα, διότι όποιος ανοίξη θύρα στα πρώτα, θα αρχίση οπωσδήποτε να ασχολήται και με τα δεύτερα. Δεύτερο έργο της ησυχαστικής ζωής είναι η ακούραστη προσευχή. Και τρίτο, η άσυλος εργασία της καρδίας, (το να μη βλάπτεται δηλαδή από τους περισπασμούς ή τους δαίμονας). Είναι φύσει αδύνατον σ΄ αυτόν πού δεν έμαθε γράμματα, να διαβάζη τα βιβλία. Περισσότερο όμως αδύνατον είναι σε όσους ησυχαστάς δεν απέκτησαν το πρώτο, να ασκήσουν ορθά τα δύο άλλα.
 
13. Ενώ κάποτε ασκούσα την μεσαία εργασία, (δηλαδή την συνεχή προσευχή), ευρέθηκα ανάμεσα στους μεσαίους, (δηλαδή στους Αγγέλους, οι οποίοι ευρίσκονται μεταξύ Θεού και ανθρώπων)[9]. Και ένας Άγγελος με διεφώτιζε ό,τι εδιψούσα να μάθω, αλλά πάλι είχα τις ίδιες απορίες. Ζητούσα να μάθω πώς ήταν ο Άρχων, (ο Χριστός δηλαδή), προς της ενανθρωπήσεώς Του, αλλά δεν μπορούσε να μου το διδάξη, διότι ούτε του επετρεπόταν. Τον παρακαλούσα πάλι να μου ειπή, πώς και σε ποια μορφή ευρίσκεται τώρα. Και μου απαντούσε: «Με την ίδια μορφή (την θεανθρώπινη), αλλ' όχι με την ίδια φθαρτή ανθρώπινη σάρκα». Εγώ πάλι τον ερωτούσα: «Τι σημαίνει η δεξιά του Αιτίου, (του Πατρός δηλαδή), στάσις και καθέδρα του Χριστού;» «Είναι αδύνατον, μου απαντούσε, να διδαχθή ακοή ανθρώπου αυτά τα μυστήρια». Και εγώ την ώρα αυτή του είπα να με οδηγήση εκεί όπου με είλκυε ο πόθος μου[10]. «Δεν έφθασε ακόμη η ώρα, μου είπε, διότι στερείσαι το πύρ της αφθαρσίας (το οποίο, εννοείται, θα αποκτήσης στην άλλη ζωή)». Όλα αυτά που ανέφερα, αν τα έζησα μαζί με το χώμα, (το σώμα δηλαδή), δεν γνωρίζω∙ αν πάλι χωρίς το χώμα, δεν μπορώ τίποτε να ειπώ.
 
14. Είναι πολύ δύσκολο να αποτινάξη κανείς τον μεσημβρινό ύπνο, και μάλιστα την θερινή περίοδο. Τόσο ίσως μόνο ας μη αφίνη ο ησυχαστής το εργόχειρο.
 
15. Αντελήφθηκα τον δαίμονα της ακηδίας να προπαρασκευάζη και να προετοιμάζη τον δρόμο στον δαίμονα της πορνείας. Αφού δηλαδή δημιουργήση χαύνωσι στο σώμα και το βυθίση στον ύπνο, έρχεται ο δαίμων της πορνείας και μολύνει τόσο έντονα τον ησυχαστή, με τόσο ζωντανές φαντασίες, σαν να ήταν ξυπνημένος. Εάν αντισταθής γενναία στους δαίμονας αυτούς, οπωσδήποτε θα σε πολεμήσουν σκληρά. Και τούτο, για να σε πείσουν ότι δεν κερδίζεις τίποτε, και έτσι να παύσης να αγωνίζεσαι. Τίποτε άλλο όμως δεν φανερώνει την ήττα των δαιμόνων, όσο ο σκληρός πόλεμος που κάνουν εναντίον μας.
 
16. Όταν εξέρχεσαι από το κελλί σου, φύλαγε καλά όσα έχεις συναθροίσει. Διότι, όταν ανοίγη η πόρτα, τα κλεισμένα πτηνά πετούν∙ οπότε δεν θα προέλθη κανένα όφελος από την ησυχία.
 
17. Μία μικρή τρίχα αναστατώνει τον οφθαλμό, και μία μικρή φροντίδα εξαφανίζει την ησυχία. Διότι ησυχία σημαίνει απόθεσις σκέψεων και απάρνησις σπουδαίων και αναγκαίων φροντίδων.
 
18. Όποιος κατέκτησε αληθινά την ησυχία, δεν θα φροντίση πλέον για τις υλικές του ανάγκες, διότι πιστεύει ότι ο Θεός είναι αψευδής στις υποσχέσεις Του.
 
19. Όποιος επιθυμεί να παρουσιάζη καθαρό τον νου του ενώπιον του Θεού και συγχρόνως ταράζεται από διάφορες φροντίδες, ομοιάζει με εκείνον πού έχει σφικτά δεμένα τα πόδια του, και προσπαθεί να βαδίζη γοργά.
 
20. Είναι σπάνιοι εκείνοι που εσπούδασαν και εγνώρισαν πλήρως την κατά κόσμον σοφία. Εγώ νομίζω ότι είναι σπανιώτεροι εκείνοι πού κατέχουν την κατά Θεόν ησυχαστική φιλοσοφία. Εκείνος πού δεν εγνώρισε ακόμη τον Θεόν, είναι ακατάλληλος για την ησυχία και εκτεθειμένος σε πολλούς κινδύνους. Αυτούς που είναι άπειροι τους αποπνίγει η ησυχία, διότι, εφ΄ όσον δεν έχουν γευθή τον Θεόν, ξοδεύουν τον καιρό τους σε αιχμαλωσίες, σε κλοπές (από τον διάβολο), σε ακηδίες και ρεμβασμούς.
 
21. Όποιος εγεύθηκε ολίγο το κάλλος της προσευχής, θα φύγη μακρυά από τα πλήθη των ανθρώπων, όπως ο άγριος όνος. Διότι ποιος άλλος εκτός από αυτήν απήλλαξε τον άγριον όνο από κάθε ανθρώπινη συναναστροφή; (πρβλ. Ιώβ λθ΄ 5).
 
22. Όποιος περιφέρει επάνω του τα πάθη και ζή στην έρημο με αυτά ασχολείται και αυτά προσέχει, όπως μου είπε και μου τα εδίδαξε κάποιος άγιος γέροντας -εννοώ τον Γεώργιο τον Αρσιλαΐτη[11], που και η τιμιότης σου δεν αγνοεί.
 
Αυτός κάποτε εδίδασκε και ποδηγετούσε μία απρόκοφτη ψυχή στην ησυχαστική ζωή. «Παρετήρησα -μου έλεγε- ότι το πρωί την επισκέπτονταν οι δαίμονες της κενοδοξίας και της αισχράς επιθυμίας. Το μεσημέρι, οι δαίμονες της ακηδίας, της λύπης και της οργής. Και το βράδυ, οι φιλόκοπροι και τυραννικοί δαίμονες της αθλίας κοιλίας».
 
23. Ένας υποτακτικός πού είναι πτωχός και ακτήμων, είναι ανώτερος από έναν ησυχαστή πού περισπάται σε υλικές μέριμνες.
 
24. Εκείνος που ασκεί την ησυχία με επίγνωσι και δεν βλέπει το καθημερινό της κέρδος ή δεν έγινε πραγματικός ησυχαστής ή κλέπτεται από την οίησι.
 
25. Ησυχία σημαίνει ακατάπαυση λατρεία του Θεού και παράστασις ενώπιόν Του.
 
26. Ας ενωθή η μνήμη του Ιησού με την αναπνοή σου, και τότε θα γνωρίσης την ωφέλεια της ησυχίας.
 
27. Πτώσις για τον υποτακτικό είναι η επιτέλεσις του ιδίου θελήματος, ενώ για τον ησυχαστή η απομάκρυνσις από την προσευχή.
 
28. Εάν χαίρεσαι για τις επισκέψεις πού έχεις στο κελλί σου, γνώριζε τότε ότι έχεις αφιερωμένο τον καιρό σου στην ακηδία μόνο και όχι στον Θεόν.
 
29. Υπόδειγμα της προσευχής ας σου είναι εκείνη η χήρα πού την αδικούσε ο αντίδικός της (πρβλ. Λουκ. ιη΄ 3). Και πρότυπο της ησυχίας ο μέγας και ισάγγελος ησυχαστής Αρσένιος. Εσύ πού ευρίσκεσαι στην μοναξιά, να ενθυμήσαι την ζωή και τους τρόπους του μεγάλου τούτου ησυχαστού. Και πρόσεξε ότι πολλές φορές έδιωξε μερικούς επισκέπτας, για να μη χάση το μεγαλύτερο.
 
30. Αντελήφθηκα ότι οι δαίμονες πείθουν αυτούς που περιοδεύουν άσκοπα, να επισκέπτωνται συχνότερα τους πραγματικούς ησυχαστάς, για να κατορθώσουν να τους εμποδίσουν έστω και λίγο από το έργο τους. Αυτούς να τους επισημαίνεις, αγαπητέ μου, και να μη διστάζης χάριν της ευσεβείας να λυπής τους ραθύμους. Ίσως από την λύπη αυτή να σταματήσουν τις άσκοπες περιοδείες. Πρόσεξε όμως καλά μήπως, χάριν του σκοπού που αναφέραμε, λυπήσης άδικα καμμία ψυχή που διψά και έρχεται κοντά να αντλήση νερό. Σε κάθε πράγμα σου χρειάζεται ο λύχνος (της διακρίσεως).
 
31. Οι ησυχασταί ή μάλλον όλοι οι μοναχοί πρέπει να ζουν με συνείδησι και εσωτερική συναίσθησι. Εκείνος που τρέχει (στον πνευματικό δρόμο) με πραγματική επίγνωσι, προσπαθεί να συμμορφώνωνται όλα -και οι ενέργειες και τα λόγια και οι σκέψεις και τα διαβήματα και οι κινήσεις- σύμφωνα με το θέλημα του Κυρίου. Αυτός αγωνίζεται με πραγματική συναίσθησι και ενώπιον του Κυρίου. Εάν όμως κλέπτεται σ΄ αυτά τα σημεία, τότε δεν άρχισε ακόμη να ζη ενάρετα.
 
32. «Θα γνωρίσω -λέγει κάποιος- με τον ήχο του ψαλτηρίου το πρόβλημά μου και το θέλημά μου» (πρβλ. Ψαλμ. μη΄ 5), διότι ήταν ακόμη ελλιπής η διάκρισις. Εγώ όμως λέγω ότι θα αναφέρω στον Θεόν με την προσευχή το θέλημά μου, και από εκεί θα περιμένω την πληροφορία.
 
33. Η πίστις είναι το πτερό της προσευχής. Εάν δεν το έχη, «πάλιν είς κόλπον μου αποστραφήσεται» (Ψαλμ. λδ΄ 13). Η πίστις είναι η αδίστακτη στάσις της ψυχής, που δεν κλονίζεται από καμμία εναντιότητα. Πιστός είναι, όχι εκείνος πού έχει την γνώμη ότι όλα είναι δυνατά στον Θεόν, αλλά εκείνος πού πιστεύει ότι θα τα επιτύχη όλα (όσα ζητεί από τον Θεόν).
 
34. Η πίστις είναι αυτή που μας προξενεί τα ανέλπιστα, και τούτο μας το απέδειξε ο ληστής. Μητέρα της πίστεως είναι ο μόχθος και η ευθεία καρδία. Η μία την κάνει αδίστακτη και ο άλλος, (ο μόχθος), την δημιουργεί. Η πίστις είναι η μητέρα των ησυχαστών, διότι, αν δεν πιστεύση κανείς προηγουμένως, πώς θα αρχίση την ησυχαστική ζωή;
 
35. Εκείνος που εδέθηκε και εκλείσθηκε στο δεσμωτήριο, φοβείται ότι θα δικασθή και θα τιμωρηθή. Και αυτός που ησυχάζει στο κελλί του, δημιουργεί μέσα του τον φόβο του Κυρίου. Δεν φοβείται το δικαστήριο ο πρώτος τόσο, όσο ο δεύτερο το βήμα του Κριτού. Ω θαυμάσιε, στην ησυχία σου πρέπει να έχης πολύ φόβο, διότι τίποτε δεν κατορθώνει να εκδιώκει τόσο πολύ την ακηδία.
 
36. Ο ένοχος κοιτάζει συνεχώς πότε θα έλθη στην φυλακή ο κριτής. Και ο πραγματικός εργάτης της ησυχίας κοιτάζει πότε θα έλθη ο Άγγελος (που τον αναγκάση να εξέλθη από το δεσμωτήριο του σώματος). Ο πρώτος φέρει ως δεσμά το φορτίο της λύπης, και ο δεύτερος την πηγή των δακρύων.
 
37. Εάν αποκτήσης την ράβδο της υπομονής, θα σταματήσουν γρήγορα οι κύνες τα αναιδή γαυγίσματά τους. Υπομονή σημαίνει κόπος και αγώνας της ψυχής πού δεν θραύεται και δεν σαλεύεται διόλου από εύλογα ή άλογα κτυπήματα και πλήγματα. Υπομονή σημαίνει αποφασιστική αναμονή καθημερινών θλίψεων. Υπομονητικός σημαίνει αγωνιστής πού δεν πίπτει, και πού με τις πτώσεις ακόμη (πού υπέστη) δημιουργεί την νίκη. Υπομονή σημαίνει εκκοπή των (αμαρτωλών) προφάσεων και προσοχή επί του εαυτού σου.
 
38. Ο εργάτης της αρετής δεν έχει ανάγκη τόσο από τροφή, όσο από υπομονή. Διότι, εάν του λείπη η πρώτη, θα λάβη στέφανο. Αν όμως του λείπη η Δευτέρα, τον περιμένει όλεθρος.
 
39. Ο υπομονητικός άνδρας απέθανε πρίν τον θέσουν στο μνήμα, διότι έκανε μνήμα το κελλί του. Την υπομονή την εγέννησε η ελπίδα και το πένθος, διότι όποιος στερείται αυτά τα δύο, γίνεται δούλος της ακηδίας.
 
40. Πρέπει να γνωρίζη ο παλαιστής του Χριστού, ποιους εχθρούς θα τους καταδιώκη από μακρυά, και ποιους θα αφίνη να παλαίουν μαζί του σώμα προς σώμα. Άλλες φορές η πάλη προξένησε στέφανο, και άλλες φορές η αποφυγή της έκανες τους παλαιστάς αδοκίμους. Αυτά όμως δεν είναι δυνατόν να διδαχθούν με λόγια, διότι δεν γινόμαστε όλοι όμοιοι στα ίδια ζητήματα και με τον ίδιο τρόπο.
 
41. Πρόσεχε άγρυπνα έναν δαίμονα, διότι και αυτός σε πολεμεί ακατάπαυστα, και όταν ίστασαι και όταν μετακινήσαι και όταν κάθεσαι και όταν κινήσαι και όταν πέφτης στο κρεββάτι και όταν προσεύχεσαι και όταν κοιμάσαι[12].
 
42. Μερικοί από αυτούς που ακολουθούν τον δρόμο της ησυχίας, ασχολούνται συνεχώς με την εφαρμογή του λόγου: «Προωρώμην τον Κύριον ενώπιόν μου διαπαντός» (Ψαλμ. ιε΄ 8). Διότι δεν είναι ενός μόνο είδους όλοι οι άρτοι της πνευματικής τροφής του ουρανίου σίτου. Άλλοι ασχολούνται με το: «Εν τη υπομονή υμών κτήσασθε τάς ψυχάς υμών» (Λουκ. κα΄ 19). Άλλοι με το: «Γρηγορείτε και προσεύχεσθε» (Ματθ. κς΄ 41). Άλλοι με το: «Ετοίμαζε είς την έξοδόν σου τα έργα σου» (Παρμ. κδ΄ 27). Άλλοι με το: «Εταπεινώθην και έσωσέ με» (Ψαλμ. ριδ΄ 6). Μερικοί με το: «Ούκ άξια τα παθήματα του νυν καιρού προς την μέλλουσαν δόξαν» (Ρωμ. η΄ 18). Μερικοί σκέπτονται συνεχώς το: «Μήποτε αρπάση, και ού μη η ο ρυόμενος» (Ψαλμ. μθ΄ 22). Όλοι βεβαίως τρέχουν, ένας όμως από αυτούς παίρνει το βραβείο ακόπως[13].
 
43. Όποιος έχει προοδεύσει, όχι μόνο όταν είναι ξύπνιος, αλλά και όταν κοιμάται, εργάζεται. Έτσι μερικοί και στον ύπνο εξευτελίζουν τους δαίμονας πού έρχονται να τους πειράξουν, και τα ακόλαστα γύναια (που εμφανίζονται στα όνειρά τους) τα συμβουλεύουν να σωφρονισθούν.
 
44. Μη κάθεσαι και αναμένης τους διαφόρους επισκέπτες και μη κάνης καμμία προπαρασκευή, διότι όλη η κατάστασις της ησυχίας είναι απλή και ελευθέρα από δεσμεύσεις.
 
45. Κανείς από εκείνους πού θέλουν να οικοδομήσουν έναν πύργο ή ένα ησυχαστικό κελλί δεν αρχίζει το έργο του, πρίν καθήση και υπολογίση ή ερευνήση με την προσευχή, εάν έχη τις προϋποθέσεις για την ολοκλήρωσι του έργου. Και τούτο, μήπως μετά την κατάθεσι του θεμελίου γίνη περίγελως στους εχθρούς του και εμπόδιο στους άλλους εργάτες, (εφ΄ όσον δεν θα αποτελειώση το έργο του) (πρβλ. Λουκ. ιδ΄ 28).
 
46. Πρόσεξε καλά την γλυκύτητα πού έρχεται (στην ψυχή σου), μήπως έχει δολίως παρασκευασθή από πικρούς ή μάλλον επιβούλους ιατρούς.
 
47. Την νύκτα τον περισσότερο χρόνο να τον αφιερώνης στην προσευχή και τον ολιγώτερο στην ψαλμωδία. Την ημέρα, ανάλογα με τις δυνάμεις σου. Δεν είναι ολίγος ο φωτισμός και η συγκέντρωσις του νου που χαρίζει η ανάγνωσις, εφ΄ όσον πρόκειται για λόγια του Αγίου Πνεύματος, τα οποία οπωσδήποτε καθοδηγούν και διορθώνουν όσους τα μελετούν. Σαν εργάτης και αγωνιστής πού είσαι, να προτιμάς πρακτικά αναγνώσματα, διότι η εφαρμογή αυτών καθιστά περιττές τις άλλες αναγνώσεις.
 
48. Να επιζητής να φωτίζεσαι επάνω στους λόγους της Γραφής, που είναι λόγοι πνευματικής υγείας, με τους κόπους κυρίως παρά με τα βιβλία. Μη μελετάς βιβλία πού περιέχουν ιδέες βαθύτερες και αλληγορικές, πρίν αποκτήσης την απαραίτητη πνευματική δύναμι. Διότι πρόκειται για σκοτεινούς λόγους, οι οποίοι σκοτίζουν τους αδυνάτους.
 
49. Πολλές φορές ένα ποτήρι εφανέρωσε την ποιότητα του οίνου. Ομοίως και ένας λόγος ησυχαστού, σε εκείνους πού διαθέτουν αισθητήρια, εφανέρωσε όλη την εσωτερική του εργασία και κατάστασι.
 
50. Να έχης πάντοτε τον οφθαλμό της ψυχής σου προσηλωμένο στην οίηση και να την επιτηρής. Διότι καμμία άλλη κλοπή (του πνευματικού πλούτου) δεν είναι χειρότερη από την ιδική της κλοπή.
 
51. Εξερχόμενος από το κελλί σου να κάνης οικονομία στην χρήσι της γλώσσης, διότι αυτή γνωρίζει να διασκορπίζη γρήγορα πολλούς καμάτους.
 
52. Να ζης σε κατάστασι απεριεργείας, διότι είναι ικανή η περιέργεια να μολύνη την ησυχία, όσο τίποτε άλλο.
 
53. Στους επισκέπτας να παραθέτης μόνο ό,τι τους είναι αναγκαίο, είτε στο σώμα είτε στην ψυχή. Αν τυχόν είναι σοφώτεροι από εμάς, ας δείξωμε με την σιωπή μας την σοφία μας. Αν όμως ευρίσκωνται στο ίδιο αδελφικό επίπεδο, τότε ας ανοίξωμε ολίγο την θύρα του λόγου. Καλύτερο όμως είναι να τους θεωρούμε όλους ανωτέρους μας.
 
54. Ήθελα να απαγορεύσω τελείως το εργόχειρο και την απασχόλησι στις συνάξεις σε όσους ευρίσκονται σε νηπιακή ακόμη πνευματική κατάστασι. Αλλά με συγκράτησε το παράδειγμα εκείνου, πού όλη την νύκτα εβάσταζε άμμο στο ένδυμά του, (για να συνηθίση να αγρυπνή)[14].
 
55. Καθώς είναι αντίθετες οι διατυπώσεις του δόγματος της ενσάρκου οικονομίας του Ενός της Πανυμνήτου Τριάδος, προς τις διατυπώσεις του δόγματος αυτής της Αγίας και Ακτίστου και Προσκυνητής Τριάδος -όσα αναφέρονται στην Τριάδα σε πληθυντικό αριθμό, στον Χριστό τίθενται σε ενικό και όσα αναφέρονται στην Τριάδα σε ενικό αριθμό, στον Χριστό τίθενται σε πληθυντικό[15]- κατά παρόμοιο τρόπο άλλες είναι οι ασχολίες που αρμόζουν στην ζωή της ησυχίας και άλλες στην ζωή της υπακοής.
 
56. Ο θείος Απόστολος λέγει: «Τις έγνω νούν Κυρίου»; (Ρωμ. ια΄ 34). Και εγώ θα ειπώ: «Ποιος εγνώρισε τον νου ενός ανθρώπου ησυχαστού πού ασκεί την ησυχία πραγματικά, και με το σώμα και με το πνεύμα»;
 
Ισχύς του βασιλέως είναι ο υλικός πλούτος και το πλήθος (των υπηκόων). Ισχύς του ησυχαστού είναι το πλήθος της προσευχής.

___________________________________________________
 
Ι.Μ.Παρακλήτου
 
[3] Οι Ταβεννησιώτες αντιπροσωπεύουν την κοινοβιακή και οι Σκητιώτες την ησυχαστική ζωή του Αιγυπτιακού μοναχισμού.
[4] Οι πρώτοι είναι οι αρχάριοι στην ησυχαστική ζωή, οι δεύτεροι οι προχωρημένοι και οι τρίτοι οι τέλειοι και «θεωρητικοί». Οι τρίτοι ευρίσκονται στην κορυφή της τριβαθμίου αυτής κλίμακος και διαφέρουν κατά πολύ από τους προηγουμένους, διότι αρπάζονται συνεχώς σε ιερές θεωρίες και δεν ασχολούνται πλέον με την ψαλμωδία και το εργόχειρο.
[5] Δηλαδή η πτωχεία της αρετής μέσα στον πλούτο της κακίας.
[6] Πρόκειται μάλλον για την διασάλευσι των φρενών, την διανοητική παράκρουσι. Πιθανόν όμως να πρόκειται για την σαρκική πτώσι ή για την κατακυρίευσι από το πνεύμα της βλασφημίας.
[7] Δηλαδή από τους οκτώ πονηρούς λογισμούς, τους ησυχαστάς τους πολεμούν οι εξής πέντε: της ακηδίας (κατά πρώτο λόγο), της κενοδοξίας, της υπερηφανείας, της λύπης και της φιλαργυρίας. Ενώ τους κοινοβιάτες οι εξής τρεις: της γαστριμαργίας, της πορνείας και της οργής.
[8] «Παραρριπισμοί της σαρκός» λέγονται οι σαρκικές προκλήσεις που αφ΄ ενός μέν είναι εντονώτατες, αφ΄ ετέρου αιφνίδιες, αστραπιαίες και σχεδόν άχρονες (πρβλ. ΙΕ΄ 73 όπου γίνεται λόγος περί «παραρριπισμού του νοός»).
[9] Ό,τι περιγράφεται εδώ αποτελεί εκμυστήρευσι μυστικής εμπειρίας του Αγίου, από τις πιο χαρακτηριστικές της ασκητικής γραμματείας, η οποία έλαβε χώρα, ενώ αυτός είχε παραδοθή στην άσκησι της αδιαλείπτου προσευχής. Πρόκειται περί ιεράς εκστάσεως και θεωρίας. Άξιο παρατηρήσεως είναι ότι δεν έχομε άμεση αποκάλυψι εκ μέρους του Θεού, αλλά χειραγώγησι από μυσταγωγό άγγελο. Επίσης, τα αποκαλυπτόμενα στον Όσιο έχουν τα όριά τους, ώστε η δίψα της θείας γνώσεως να μην ικανοποιήται πλήρως. Και κατά την διάρκεια της εκστάσεως το ανθρώπινο πρόσωπο διατηρεί στο ακέραιο την αυτοτέλειά του. «Η έκστασι του χριστιανού μυστικού δεν έχει καθόλου τον χαρακτήρα της παθητικής και απρόσωπης πληρότητος πού χαρακτηρίζει τον μυστικισμό άλλων θρησκειών». Η προσωπικότης του ανθρώπου δεν διαλύεται «σε ένα χάος ευδαιμονικής αγνωσίας» (πρβλ. Χρ. Γιανναρά, Η μεταφυσική του σώματος, σελ. 216-218).
[10] Εννοεί την θεωρία του σαρκωθέντος και τεθεωμένου Υιού του Θεού. Ή, κατ΄ άλλην ερμηνεία, την θεωρία της αρρήτου μεγαλειότητος της Αγίας Τριάδος.
[11] Η ερημική σκήτη «τά Αρσελάου» απέχει δρόμο ημισείας ημέρας από την Μονή του Σινά προς το ανατολικό μέρος. Σ΄ ένα από τα σπήλαιά της ασκήτευε τον ΣΤ΄ αιώνα και ο αββάς Γεώργιος με τον υποτακτικό του. Ήταν διαβόητος για τους ασκητικούς του αγώνες και την αγιότητά του. Έτρωγε ωμή άγρια κάππαρι, πού ήταν τόσο πικρή, «ώστε και κάμηλον αποκτείναι τη πικρότητι». Όταν η ελαιοαποθήκη της Μονής του Σινά άδειασε, η προσευχή του εγέμισε όλους τους πίθους με λάδι. Περισσότερα περί αυτού βλέπε: «Αναστασίου μοναχού, Διηγήσεις διάφοροι περί των εν Σινά αγίων Πατέρων, ΙΧ-ΧΙΙ».
[12] Ο δαίμων αυτός, κατά μία άποψι, για τους αρχαρίους είναι της πορνείας, για τους μεσαίους της ακηδίας και για τους πολύ προχωρημένους της κενοδοξίας. Για τους κοινοβιάτες μπορεί να είναι και ο δαίμων της κατακρίσεως των ενεργειών του Γέροντος ή των άλλων αδελφών.
[13] Πρόκειται μάλλον για τους πρώτους, οι οποίοι στοχάζονται το «Προωρώμην τον Κύριον ενώπιόν μου διαπαντός» Πιθανόν όμως να πρόκειται για όσους μνημονεύουν το «Εταπεινώθην και έσωσέ με».
[14] Σχόλιο της Κλίμακος αναφέρει σχετικώς: «Ο μοναχός εκείνος εβάσταζε όλη την νύκτα άμμο στο ένδυμά του. Επειδή δηλ. κατά την αγρυπνία ενύσταζε και των ωνείδιζαν οι αδελφοί, εσκέφθηκε το εξής: Πήγε στην ακρογιαλιά - η Μονή ήταν κοντά στη θάλασσα - και αφού έσφιξε καλά τον χιτώνα του με την ζώνη, εγέμισε τους κόλπους του με αρκετή ποσότητα άμμου, η οποία ακουμπούσε επάνω στις σάρκες του. Σκεπάσθηκε έπειτα με τον μανδύα του, ήλθε στον Ναό και παρέμεινε άγρυπνος όλη την νύκτα χωρίς να νυστάξη καθόλου, διότι η άμμος τον εκρύωνε ή τον ενωχλούσε με το βάρος της».
[15] Στην τριάδα ομιλούμε για τρία πρόσωπα, ενώ στον Χριστόν για ένα. Στην Τριάδα ομιλούμε για μία φύσι, μία ενέργεια, μία θέλησι, ενώ στον Χριστόν για δύο φύσεις, δύο ενέργειες, δύο θελήσεις.

Πηγή: imverias.blogspot.gr

Αγίου Ιωάννου του Σιναΐτου:Περί ησυχίας Μέρος πρώτον (Διά την ιεράν «ησυχίαν», την σωματικήν και την ψυχικήν).

"Κλίμαξ"
ΛΟΓΟΣ ΕΙΚΟΣΤΟΣ ΕΒΔΟΜΟΣ
Περί ησυχίας
Μέρος πρώτον (Διά την ιεράν «ησυχίαν», την σωματικήν και την ψυχικήν)


1. Εμείς είμεθα σαν δούλοι πού μας αγόρασαν τα ανόσια πάθη και μας υπέταξαν. Γι΄ αυτόν τον λόγο γνωρίζομε κάπως τους δόλους και τα τεχνάσματα και τα προστάγματα και τις πανουργίες των πονηρών πνευμάτων που εκυριάρχησαν στην αθλία ψυχή μας. Υπάρχουν όμως άλλοι που εγνώρισαν τα τεχνάσματα των πονηρών πνευμάτων από την φωτιστική ενέργεια του Αγίου Πνεύματος και από την ελευθερία που έχουν απέναντί τους. Διαφορετικό πράγμα είναι να φαντάζεται κάποιος που υποφέρει από ασθένεια, από την ιδική του κατάστασι την ευχάριστη κατάτασι της υγείας, και διαφορετικό να αντιλαμβάνεται και να συμπεραίνη κάποιος που χαίρει άκρας υγείας, από την ιδική του κατάστασι την δυσάρεστη κατάστασι της ασθενείας.
 
Εμείς σαν ασθενείς που είμαστε φοβούμεθα να φιλοσοφήσωμε στον παρόντα λόγο για το λιμάνι της ησυχίας, διότι γνωρίζομε κάποιον κύνα πού παρευρίσκεται πάντοτε στην τράπεζα του καλού κοινοβίου και προσπαθεί να αρπάξη ένα τεμάχιο άρτου, μία ψυχή δηλαδή, και κρατώντας την στο στόμα του να τρέξη έπειτα στην έρημο για να την φάγη με την ησυχία του.

Για να μη δώσωμε λοιπόν με τον λόγο μας τόπο σ’ αυτόν τον κύνα και αφορμή σε όσους ζητούν αφορμή, εθεωρήσαμε ότι δεν είναι επιτρεπτό να ανοίξωμε τώρα συζήτησι περί ειρήνης με τους γενναίους στρατιώτες του Βασιλέως που μάχονται στον πόλεμο. Τούτο μόνο λέγομε, ότι οι στέφανοι της ειρήνης και της γαλήνης έχουν πλεχθή για όσους πολεμούν με ανδρεία. Ας ειπούμε όμως ολίγα –αν νομίζετε- περί ησυχίας «ως έν τύπ διακρίσεως», για να μη λυπήσωμε μερικούς πού δεν θα ήθελαν να αφήσωμε ανάμεσα στους άλλους λόγους ανεξέταστο τούτο το θέμα.
 
2. Ησυχία του σώματος σημαίνει επιστήμη και ευτρεπισμένη κατάστασις των ηθών και των αισθήσεων. Ησυχία της ψυχής σημαίνει επιστήμη των λογισμών και «ασύλητος έννοια»[1]. Φίλος και βοηθός της ησυχίας είναι ένας ανδρείος και αυστηρός λογισμός που ίσταται άγρυπνος στην θύρα της καρδίας και φονεύει ή αποδιώκει τους πονηρούς λογισμούς πού πλησιάζουν. Όποιος ζη την ησυχαστική ζωή «εν αισθήσει καρδίας», αντιλαμβάνεται αυτό που είπα. Όποιος όμως είναι ακόμη νήπιος και αρχάριος, ούτε το εγεύθηκε ούτε το εγνώρισε. Ο γνωστικός ησυχαστής δεν έχει ανάγκη από λόγους διδασκαλικούς, διότι αυτούς τους αντιλαμβάνεται από τα έργα και τα γεγονότα.
 
3. Αρχή της ησυχίας είναι το να αποκρούη κανείς τους κτύπους (των δαιμόνων), διότι του ταράζουν τον βυθό (της καρδίας). Τέλος της είναι το να μη φοβήται τους θορύβους, αλλά να αναισθητή απέναντί τους.
 
4. Εξερχόμενος από το κελλί του ο ησυχαστής λόγω κάποιας ανάγκης, είναι σαν να μη εξέρχεται. Παρουσιάζεται δε ήπιος, πραγματικός οίκος της αγάπης, δυσκίνητος προς την ομιλία και ακίνητος προς το πάθος του θυμού. Το αντίθετο από αυτό είναι φανερό, (ο τρόπος δηλαδή της εξόδου ενός, ο οποίος εξέρχεται χωρίς να υπάρχη λόγος).
 
5. Ησυχαστής είναι αυτός που αγωνίζεται να περιορίση το ασώματον μέσα σε σωματικό οίκο – πράγμα παραδοξότατο!
 
6. Παρακολουθεί προσεκτικά τον ποντικό η θηρεύτριά του, (η γάτα δηλαδή). Ομοίως κάποιο νοητό ποντικό παρακολουθεί η σκέψις του ησυχαστού. Μη περιφρονήσης αυτό το παράδειγμα. Αν το περιφρονήσης, σημαίνει ότι δεν εγεύθηκες ακόμη την ησυχία.
 
7. Δεν είναι το ίδιο πράγμα μοναχός πού ασκείται κατά μόνας και μοναχός πού ασκείται μαζί με άλλον μοναχό. Διότι ο μοναχός που ασκείται κατά μόνας έχει ανάγκη από πολλή νήψι και αρρέμβαστο νου (εξ αιτίας των πολλών πειρασμών των πονηρών πνευμάτων). Τον προηγούμενο, (εκείνον πού δεν είναι μόνος του), πολλές φορές τον εβοήθησε ο άλλος συνασκητής του, ενώ στον δεύτερο χρειάσθηκε να σταλή Άγγελος για να του συμπαρασταθή.
 
8. Οι νοερές Δυνάμεις συλλειτουργούν και ζουν μαζί με τον ησυχαστή που ασκεί την ησυχία της ψυχής. Για το αντίθετο όμως προτιμώ να σιωπήσω.
 
9. Ο βυθός των δογμάτων είναι βαθύς, και ο νους του ησυχαστού πηδά και βυθίζεται σ΄ αυτά όχι χωρίς κίνδυνο. Είναι επικίνδυνο να κολυμβά κανείς με τα ρούχα του∙ ομοίως και το να εγγίζη την θεολογία, ενώ έχει πάθη.
 
10. Κελλί του ησυχαστού σημαίνει περιορισμός του σώματος. Και κρύπτει μέσα του (το κελλί) τον οίκο της θείας γνώσεως.
 
11. Όποιος νοσεί ψυχικά από κάποιο πάθος και επιχειρεί την ζωή της ησυχίας, ομοιάζει με αυτόν που πήδησε στο πέλαγος από το πλοίο και κρατώντας ένα σανίδι νομίζει ότι θα φθάση χωρίς κίνδυνο στην ξηρά.
 
12. Σε όσους μάχονται προς το πήλινο σώμα τους, η ησυχία αποβαίνει ωφέλιμη στον κατάλληλο καιρό, εάν βεβαίως έχουν πνευματικό οδηγό. Διότι για να ασκή κανείς μόνος του την ησυχία χρειάζεται να έχη αγγελική δύναμι και ικανότητα. Εγώ βέβαια ομιλώ για τους πραγματικούς ησυχαστάς και κατά το σώμα και κατά την ψυχή.
 
13. Ο ησυχαστής πού βαρέθηκε την ζωή του, αρχίζει να ψεύδεται και με πλαγίους λόγους παρακινεί τους ανθρώπους να τον αποτρέψουν από την ησυχία. Εγκαταλείποντας το κελλί του κατηγορεί τους δαίμονας, ξεχνώντας ότι έγινε ο ίδιος δαίμων του εαυτού του.
 
14. Είδα ησυχαστάς, οι οποίοι την φλογερή τους επιθυμία προς τον Θεόν την ικανοποίησαν αχόρταγα μέσω της ησυχίας, και από το πυρ έκαναν να προκύψη πύρ και από τον έρωτα έρωτας και από τον πόθο πόθος.
 
15. Ο ησυχαστής είναι επίγειος τύπος Αγγέλου, πού με το χαρτί του πόθου του και τα γράμματα του ζήλου του (σαν με έγγραφο αποφυλακίσεως) ελευθέρωσε την προσευχή του από κάθε ραθυμία και οκνηρία.
 
16. Ησυχαστής είναι εκείνος πού εβόησε δυνατά και καθαρά: «Ετοίμη η καρδία μου, ο Θεός» (Ψαλμ. ρζ΄ 2). Ησυχαστής είναι εκείνος που είπε: «Εγώ καθεύδω, και η καρδία μου αγρυπνεί» (Άσμα ε΄ 2).
 
17. Να κλείνης την θύρα του κελλιού σου για να μην εξέρχεται το σώμα σου, την θύρα της γλώσσης σου για να μην εξέρχωνται λόγια, και την εσωτερική πύλη της ψυχής σου για να μην εισέρχωνται τα πονηρά πνεύματα.
 
18. Η γαλήνη της θαλάσσης και ο μεσημβρινός ήλιος εδοκίμασαν την υπομονή του ναυτικού[2], και η έλλειψις των αναγκαίων έδειξε την καρτερία του ησυχαστού. Ο ένας, ο ναυτικός, από την στενοχώρια του ρίχνεται και κολυμβά στα νερά. Και ο άλλος, ο ησυχαστής, από την ακηδία του βγαίνει και συμφύρεται με τα πλήθη, για να εξοικονομήση τα αναγκαία.
 
19. Να μη φοβήσαι τα παιγνίδια πού κάνουν οι δαίμονες με τους διαφόρους κτύπους, διότι το πένθος δεν γνωρίζει την δειλία και δεν πτοείται.
 
20. Εκείνοι των οποίων ο νους έμαθε αληθινά να προσεύχεται, ομιλούν στον Κύριον «ενώπιοι ενωπίω», όπως αυτοί πού ομιλούν ιδιαιτέρως στο αυτί του βασιλέως. Εκείνοι που προσεύχονται με το στόμα, ομοιάζουν με αυτούς πού γονατίζουν και παρακαλούν τον βασιλέα εμπρός σε όλη την σύγκλητο. Και όσοι ζουν στον κόσμο, όταν προσεύχωνται, είναι σαν να ικετεύουν τον βασιλέα μέσα από τους θορύβους όλου του όχλου. Εάν έμαθες επιστημονικά την τέχνη της προσευχής, δεν θα αγνοής αυτό πού λέγω.
 
21. Καθισμένος σε μία υψηλή σκοπιά, παρατήρει τον εαυτό σου, εάν βέβαια και έχης την απαραίτητη γνώσι, και τότε θα ιδής πώς και πότε και από πού και πόσοι και ποιοι κλέπτες έρχονται να κλέψουν τα σταφύλια. Όταν αποκάμη ο σκοπός (με αυτή την έρευνα), ας σηκωθή να προσευχηθή. Και πάλι, αφού καθήση, ας συνεχίση με αποφασιστικότητα την προηγουμένη εργασία του.
 
22. Ήθελε κάποιος που τα εδοκίμασε να ομιλήση περί αυτών αναλυτικά και με ακρίβεια, αλλά φοβήθηκε μήπως και στους εργαζομένους αυτά φέρη απροθυμία και στους επιθυμούντας αυτά δημιουργήση φόβο με τον κτύπο των λόγων του. Όποιος εξηγεί τα της ησυχίας αναλυτικά και επιστημονικά, εξήγειρε εναντίον του τους δαίμονας, διότι κανείς άλλος δεν μπορεί να ξεσκεπάση όπως αυτός τις αθλιότητες των δαιμόνων.
 
23. Όποιος έφθασε στην τελεία ησυχία, εγνώρισε τον βυθό των θείων μυστηρίων. Δεν κατέβηκε όμως σ΄ αυτόν, παρά αφού προηγουμένως είδε και άκουσε την ταραχή των κυμάτων και των πονηρών πνευμάτων, ίσως δε και εβράχηκε από αυτά. Το επικυρώνει αυτό και ο μέγας Απόστολος Παύλος, ο οποίος, εάν δεν αρπαζόταν ωσάν σε ησυχία στον Παράδεισο, δεν θα μπορούσε να ακούση τα «άρρητα ρήματα» (Β΄ Κορ. ιβ΄ 4).
 
24. Το αυτί της ησυχίας θα ακούση από τον Θεόν εξαίσια πράγματα. Γι΄ αυτό η πάνσοφη αυτή έλεγε και στον Ιώβ: «Πότερον, ού δέξεταί μου το ούς εξαίσια παρ΄ αυτού;» (δ΄ 12).
 
25. Ησυχαστής είναι εκείνος πού χωρίς να τους μισή, τους αποφεύγη όλους τόσο, όσο ένας αμελής μοναχός τρέχει κοντά τους με προθυμία. Και τούτο, διότι δεν θέλει να διακοπή η γεύσις της γλυκύτητος του Θεού.
 
26. Πήγαινε και σ κ ό ρ π ι σ ε γρήγορα τα υπάρχοντά σου -όχι π ώ λ η σ ε, διότι αυτό απαιτεί χρόνο- και δός τα σε πτωχούς μοναχούς, για να σε βοηθήσουν με την προσευχή τους στην ησυχία. Και σήκωσε τον σταυρό σου με την υπακοή, και υπόμεινε γενναία το βάρος της εκκοπής του θελήματός σου. Και εν συνεχεία έλα να με ακολουθήσης, για να συναντήσωμε την τρισμακάριστη ησυχία, και θα σε διδάξω φανερά την εργασία και την πολιτεία των Αγγελικών Δυνάμεων.
 
Δεν θα χορτάσουν αυτές να δοξολογούν είς αιώνας αιώνων τον Δημιουργό. Ομοίως και αυτός πού ανέβηκε στον ουρανό της ησυχίας να ανυμνή τον Κτίστη. Δεν φροντίζουν για τα υλικά οι άυλοι. Ομοίως για την τροφή οι «υλικοί άυλοι». Δεν θα γευθούν οι πρώτοι φαγητά. Ομοίως και οι δεύτεροι δεν θα στηριχθούν σε υποσχέσεις ανθρώπων για την συντήρησί τους. Δεν θα φροντίσουν εκείνοι για χρήματα και κτήματα. Ομοίως και αυτοί για τις ταλαιπωρίες και τις κακοπάθειες πού τους προκαλούν τα πονηρά πνεύματα.
 
Δεν επιθυμούν οι ουράνιοι Άγγελοι κάποιο ορατό κτίσμα. Ομοίως και οι επίγειοι Άγγελοι την θέα κάποιου προσώπου. Δεν θα παύσουν ποτέ εκείνοι να προοδεύουν στην αγάπη. Ομοίως και αυτοί να τους συναγωνίζονται κάθε ημέρα. Δεν είναι άγνωστος σ΄ εκείνους ο πλούτος της προκοπής τους. Ομοίως και σ΄ αυτούς ο έρωτας της πνευματικής τους αναβάσεως. Και δεν θα σταματήσουν, μέχρις ότου φθάσουν τα Σεραφείμ∙ ούτε θα υπολογίσουν κόπους, μέχρις ότου γίνουν Άγγελοι.
 
Μακάριος, όποιος ελπίζη να φθάση σ΄ αυτό το ύψος. Τρισμακάριος, όποιος πλησιάζει. Άγγελος, όποιος έφθασε.

___________________________________________
 
Ι.Μ.Παρακλήτου
 
[1] Δηλαδή: Η σκέψις του ησυχαστού είναι χώρος κλειστός, αφιερωμένος αποκλειστικά στον Θεόν, όπου κανείς νοητός εχθρός δεν μπορεί να εισχωρήση για κλοπή και ληστεία. Παρεμφερής διατύπωσις είναι: «αναιχμαλώτιστος έννοια».
[2] Αυτό φυσικά ίσχυε για την εποχή εκείνη, οπότε τα πλοία ήταν ιστιοφόρα. 

Πηγή: imverias.blogspot.gr

Αγίου Ιωάννου του Σιναΐτου: Περί διακρίσεως (Σύντομος ανακεφαλαίωσις των προηγουμένων).

"Κλίμαξ"
ΛΟΓΟΣ ΕΙΚΟΣΤΟΣ ΕΚΤΟΣ
ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟΝ
(Σύντομος ανακεφαλαίωσις των προηγουμένων)

1. Η βεβαία πίστις είναι μητέρα της αποταγής. Και το αντίθετο είναι εξ ίσου φανερό. Η ακλόνητη ελπίδα είναι η θύρα της απροσπαθείας. Και το αντίθετο είναι εξ ίσου φανερό. Η αγάπη προς τον Θεόν είναι αιτία της ξενιτείας. Και το αντίθετο είναι εξ ίσου φανερό.
 
2. Την υποταγή την εγέννησε η καταδίκη του εαυτού μας και η όρεξις της πνευματικής υγείας. Μητέρα της εγκρατείας είναι η σκέψις του θανάτου και η διαρκής μνήμη της χολής και του όξους του Δεσπότου Χριστού. Προϋπόθεσις και συνεργός της σωφροσύνης και καθαρότητος είναι η ησυχία. Θραύσις της σαρκικής πυρώσεως είναι η νηστεία. Και αντίπαλος των αισχρών λογισμών είναι η συντριβή του νου.
 
3. Η πίστις και η ξενιτεία είναι ο θάνατος της φιλαργυρίας. Η ευσπλαγχνία και η αγάπη παρέδωσαν το σώμα σε θυσία. Η εκτενής προσευχή είναι όλεθρος της ακηδίας. Η μνήμη της Κρίσεως είναι πρόξενος της πνευματικής προθυμίας. Θεραπεία του θυμού είναι η αγάπη της ατιμίας, η υμνωδία και η ευσπλαγχνία.

4. Η ακτημοσύνη καταπνίγει την λύπη. Η απροσπάθεια προς τα αισθητά πράγματα οδηγεί στην θεωρία των νοερών. Η σιωπή και η ησυχία καταπολεμούν την κενοδοξία – εάν όμως ευρίσκεσαι ανάμεσα σε ανθρώπους, χρησιμοποίησε την ατιμία.
 
5. Την εξωτερική και ορατή υπερηφάνεια την εθεράπευσαν η πτωχεία, η θλίψις και οι παρόμοιες καταστάσεις. Την δε εσωτερική και αόρατη Εκείνος που είναι προαιωνίως Αόρατος. Όλα τα αισθητά ερπετά τα φονεύει το ελάφι και όλα τα νοητά η ταπείνωσις. Είναι δυνατόν με παραδείγματα από την φύσι να διδασκώμεθα καλώς όλα τα πνευματικά.
 
6. Όπως είναι αδύνατο να αποβάλη ο όφις το παλαιό του δέρμα, εάν δεν εισχωρήση σε στενή τρύπα, έτσι και εμείς δεν θα αποβάλωμε τις παλαιές προλήψεις και την ψυχική παλαιότητα και τον χιτώνα του παλαιού ανθρώπου, εάν δεν περάσωμε από την στενή και τεθλιμμένη οδό της νηστείας και της ατιμίας.
 
7. Όπως τα πολύσαρκα πτηνά δεν μπορούν να πετάξουν στον ουρανό, έτσι και εκείνος πού τρέφει και περιποιείται την σάρκα του.
 
8. Ο ξηραμένος βόρβορος δεν ικανοποιεί πλέον τους χοίρους. Και η σάρκα που εμαράνθηκε δεν αναπαύει πλέον τους δαίμονας.
 
9. Όπως πολλές φορές τα πολλά ξύλα πνίγουν και σβήνουν την φωτιά δημιουργώντας υπερβολικό καπνό, έτσι πολλές φορές και η υπέρμετρη λύπη καπνίζει και γεμίζει σκότος την ψυχή και ξηραίνει το ύδωρ των δακρύων.
 
10. Όπως αποτυγχάνει ο τυφλός τοξότης στον στόχο του, έτσι αποτυγχάνει και καταστρέφεται και ο υποτακτικός που αντιλέγει.
 
11. Καθώς το κοπτερό σίδερο μπορεί να οξύνη ένα άλλο ακατέργαστο, έτσι και ο πρόθυμος αδελφός έσωσε πολλές φορές τον ράθυμο.
 
12. Όπως τα αυγά των ορνίθων που θερμαίνονται στον κόλπο του στήθους ζωογονούνται, έτσι και οι λογισμοί που δεν φανερώνονται με την εξομολόγησι, γίνονται έργα.
 
13. Όπως οι ίπποι που τρέχουν αμιλλώνται μεταξύ τους, έτσι και μετά στην καλή συνοδία ο ένας αδελφός διεγείρει τον άλλο.
 
14. Όπως τα σύννεφα αποκρύπτουν τον ήλιο, έτσι και οι πονηρές σκέψεις σκοτίζουν και καταστρέφουν τον νου.
 
15. Όπως αυτός που έλαβε την καταδικαστική απόφασι και οδηγείται προς την εκτέλεσι δεν ομιλεί για τα θέατρα, έτσι και εκείνος που πενθεί ειλικρινά δεν θα αναπαύση ποτέ την κοιλία του.
 
16. Όπως οι πτωχοί που βλέπουν τους θησαυρούς του βασιλέως αισθάνονται περισσότερο την πτωχεία τους, έτσι και η ψυχή που μελετά τις μεγάλες αρετές των Πατέρων, ταπεινώνει οπωσδήποτε περισσότερο το φρόνημά της.
 
17. Όπως το σίδερο και χωρίς να το θέλη σπεύδει προς τον μαγνήτη, διότι έλκεται από κάποια μυστική φυσική δύναμι, έτσι και εκείνοι πού εχρόνισαν στις κακές τους συνήθειες τυραννούνται από αυτές.
 
18. Όπως το λάδι γαληνεύει τη θάλασσα και παρά την θέλησί της, έτσι και η νηστεία σβήνει εντελώς τις σαρκικές πυρώσεις, και παρά την θέλησί τους.
 
19. Όπως το ύδωρ όταν πιεσθή ανυψώνεται έτσι πολλές φορές και η ψυχή που επιέσθη από διαφόρους κινδύνους, ανυψώθηκε προς τον Θεόν με την μετάνοια, και εσώθηκε.
 
20. Όπως εκείνος που κρατά αρώματα προδίδεται και χωρίς να το θέλη από την ευωδία, έτσι και όποιος έχει μέσα του το Πνεύμα του Κυρίου αναγνωρίζεται από τα λόγια του και την ταπεινοφροσύνη του.
 
21. Όπως ο ήλιος με το φως του δείχνει τον χρυσό που λάμπει, έτσι και η αρετή φανερώνει αυτόν που την έχει.
 
22. Όπως οι άνεμοι αναταράζουν τον βυθό της θαλάσσης, έτσι και ο θυμός ταράζει περισσότερο από όλα τον νου.
 
23. Όπως, όσα δεν είδε ο άνθρωπος με τους οφθαλμούς του, δεν επιθυμεί και τόσο πολύ να τα γευθή, έστω και αν τα άκουσε, έτσι και όσοι έμειναν αγνοί στο σώμα, έχουν εξ αιτίας αυτού του γεγονότος ελαφροτέρους πειρασμούς.
 
24. Όπως οι κλέπτες δεν πλησιάζουν εύκολα στον τόπο που βλέπουν βασιλική φρουρά και όπλα, έτσι και εκείνος που ένωσε την καρδιά με την προσευχή δεν κλέπτεται εύκολα από τους νοητούς ληστάς.
 
25. Όπως η φωτιά δεν γεννά χιόνι, έτσι και αυτός που ζητεί τις τιμές του κόσμου δεν θα απολαύση τις τιμές της μελλούσης ζωής.
 
26. Όπως πολλές φορές μία σπίθα κατέκαυσε ένα μεγάλο δάσος, έτσι και μία ενάρετη πράξις συνέβη να εξαλείψη πλήθος από μεγάλα πταίσματα.
 
27. Όπως δεν είναι δυνατόν να φονεύση κανείς ένα άγριο θηρίο χωρίς όπλο, έτσι δεν είναι δυνατόν να αποκτήση την αοργησία χωρίς ταπείνωσι.
 
28. Όπως είναι αδύνατο, σύμφωνα με τους φυσικούς νόμους, να ζήση κανείς χωρίς τροφή, έτσι είναι αδύνατο ο άνθρωπος που επιθυμεί την σωτηρία του να δείξη μέχρι το θάνατό του έστω και για μία στιγμή αμέλεια.
 
29. Όπως η ηλιακή ακτίνα που εισχωρεί από κάποιο μικρό άνοιγμα στο σπίτι, το φωτίζει τόσο, ώστε να διακρίνεται και η πιο λεπτή σκόνη πού αιωρείται στον αέρα, έτσι και ο φόβος του Θεού εισερχόμενος στην καρδιά του ανθρώπου, της φανερώνει όλα τα αμαρτήματά της.
 
30. Όπως τα λεγόμενα καβούρια συλλαμβάνονται εύκολα, διότι βαδίζουν άλλοτε εμπρός και άλλοτε πίσω, έτσι και μία ψυχή που άλλοτε γελά, άλλοτε πενθεί και άλλοτε ζη με τρυφή, δεν είναι δυνατόν να κατορθώση τίποτε.
 
31. Όπως οι κοιμώμενοι κλέπτονται εύκολα, έτσι και όσοι ασκούνται στην αρετή κοντά στον κόσμο.
 
32. Όπως εκείνος που παλαίει με λέοντα, αν στρέψη αλλού το βλέμμα του, εξοντώνεται αμέσως, έτσι και εκείνος που παλαίει με την σάρκα του, εάν της προσφέρη ανάπαυσι.
 
33. Όπως κινδυνεύουν να πέσουν όσοι ανεβαίνουν σε σαθρή σκάλα, έτσι κάθε τιμή και δόξα και εξουσία καταρρίπτουν τον κάτοχό τους, επειδή αυτές έρχονται σε αντίθεση με την ταπεινοφροσύνη.
 
34. Όπως είναι αδύνατον να μη σκέπτεται ο πεινασμένος τον άρτο, έτσι είναι αδύνατο να μη σκέπτεται τον θάνατο και την Κρίσι εκείνος πού αγωνίζεται για να σωθή.
 
35. Όπως το νερό σβήνει τα γράμματα, έτσι και το δάκρυ μπορεί να σβήσει τα πταίσματα.
 
36. Όπως μερικοί που δεν έχουν νερό, σβήνουν με άλλο τρόπο τα γράμματα, έτσι υπάρχουν και ψυχές που στερούνται δακρύων, και γι’ αυτό τρίβουν και αποξέουν τις αμαρτίες τους με την λύπη, τους στεναγμούς και την σκυθρωπότητα.
 
37. Όπως από το πλήθος της κοπριάς προέρχονται πλήθος σκουλήκια, έτσι και από το πλήθος των φαγητών προέρχονται πλήθος αμαρτωλών πτώσεων και πονηρών λογισμών και ακαθάρτων ονείρων.
 
38. [Όπως ο τυφλός δεν βλέπει να βαδίζη, έτσι και ο οκνηρός δεν μπορεί να ιδή το καλό και να το πράξη].
 
39. Όπως εκείνος που έχει δεμένα τα πόδια δεν μπορεί να βαδίζη εύκολα, έτσι και αυτοί πού θησαυρίζουν χρήματα δεν μπορούν να ανέβουν στον ουρανό.
 
40. Όπως η πρόσφατη πληγή θεραπεύεται εύκολα, έτσι, αντιθέτως, τα χρόνια τραύματα της ψυχής δύσκολα θεραπεύονται, όταν βεβαίως θεραπεύωνται.
 
41. Όπως είναι αδύνατος να βαδίζη ο νεκρός, έτσι είναι αδύνατον να σωθή ο απελπισμένος.
 
42. Αυτός που έχει ορθή πίστι και όμως διαπράττει αμαρτίες, ομοιάζει με πρόσωπο πού δεν έχει οφθαλμούς.
 
43. Αυτός που δεν έχει πίστι, και όμως πράττει ίσως μερικά καλά, ομοιάζει με εκείνον που αντλεί νερό και το χύνει σ’ ένα τρυπημένο πιθάρι.
 
44. Όπως το πλοίο που έχει καλόν κυβερνήτη φθάνει με την βοήθεια του Θεού σώο στο λιμάνι, έτσι και η ψυχή που έχει καλόν ποιμένα ανεβαίνει εύκολα στον ουρανό, έστω και εάν έχη διαπράξει πλήθος κακών.
 
45. Όπως αυτός που δεν έχει οδηγό χάνει εύκολα τον δρόμο, έστω και εάν είναι πολύ έξυπνος, έτσι και εκείνος που προχωρεί αυτοκυβέρνητος την μοναχική οδό, εύκολα χάνεται, έστω και εάν κατέχη όλη την σοφία του κόσμου.
 
46. Όταν κάποιος ασθενή κατά το σώμα, έχη δε διαπράξει και βαριά αμαρτήματα, αυτός ας ακολουθή την οδό της ταπεινώσεως και των διαφόρων μορφών και εκδηλώσεών της, διότι δεν πρόκειται να εύρη αλλού την σωτηρία.
 
47. Όπως δεν είναι δυνατόν αυτός που επέρασε μακροχρόνιο ασθένεια να ανακτήση την υγεία του μέσα σε μία στιγμή, έτσι δεν είναι δυνατόν να νικήσουμε διά μιας τα πάθη μας ή ένα πάθος μας. Να παρατηρής σε τι μέτρα ευρίσκεσαι σε κάθε πάθος και σε κάθε αρετή, και έτσι θα αντιληφθής καλύτερα την πρόοδό σου.
 
48. Όπως ζημιώνονται όσοι ανταλάσσουν τον χρυσό με την λάσπη, έτσι και όσοι διηγούνται και αποκαλύπτουν τα πνευματικά για να κερδήσουν κάτι από τα υλικά.
 
49. Την άφεσι πολλοί την απέκτησαν σύντομα, αλλά την απάθεια κανείς, διότι αυτό απαιτεί πολύν χρόνο και πόθο και την βοήθεια του Θεού.
 
50. Ας αναζητήσωμε ποια θηρία ή πτηνά μας επιβουλεύονται στην σπορά, ποια στην βλάστησι και ποια στον θερισμό, ώστε να στήνωμε κάθε φορά τις ανάλογες παγίδες.
 
51. Όπως δεν είναι σωστό να αυτοκτονήση κάποιος, επειδή έχει πυρετό, έτσι δεν πρέπει να περιπίπτη κανείς στην απόγνωσι ποτέ μέχρι τελευταίας αναπνοής.
 
52. Όπως είναι άσχημο, εκείνος που έθαψε τον πατέρα του, επιστρέφοντας από την κηδεία να κατευθυνθή σε γάμο, έτσι είναι ανάρμοστο σε όσους θρηνούν τις πτώσεις τους, να επιζητούν στην παρούσα ζωή από τους ανθρώπους τιμή ή ανάπαυσι ή δόξα.
 
53. Όπως άλλες είναι οι κατοικίες των ελευθέρων πολιτών και άλλες των καταδίκων, έτσι πρέπει να ξεχωρίζη τελείως η κατάστασις και η ζωή των πενθούντων και ενόχων από των ανενόχων.
 
54. Όπως τον στρατιώτη που επληγώθηκε βαρειά στο πρόσωπό του κατά τον πόλεμο, ο βασιλεύς δεν τον αποβάλλει από το στράτευμα, αλλά μάλλον τον προβιβάζει σε ανωτέρα τάξι, έτσι και τον μοναχό που κινδυνεύει και υποφέρει πολλά από τους δαίμονας, ο επουράνιος Βασιλεύς τον στεφανώνει.
 
55. Η αίσθησις που διαθέτει η ψυχή είναι ένα ιδίωμά της. Η δε αμαρτία είναι ο κόλαφος αυτής της αισθήσεως.
 
Η συναίσθησις είναι αυτή που επιφέρει την κατάπαυσι ή την μείωσι του κακού, και είναι τέκνο της συνειδήσεως.
 
Η δε συνείδησις είναι ο λόγος και ο έλεγχος του φύλακός μας Αγγέλου, ο οποίος μας εδόθηκε στο βάπτισμα.
 
Γι’ αυτόν τον λόγο βλέπομε ότι οι αβάπτιστοι δεν αισθάνονται έντονες τύψεις για τις κακές τους πράξεις, αλλά πολύ ελαφρές.
 
Η ελάττωσις του κακού γεννά την αποχή από το κακό. Η αποχή από το κακό είναι η αρχή της μετανοίας. Η αρχή της μετανοίας είναι η αρχή της σωτηρίας. Η αρχή της σωτηρίας είναι η καλή πρόθεσις. Η καλή πρόθεσις γεννά τους κόπους. Αρχή των κόπων είναι οι αρετές. Η αρχή των αρετών είναι το άνθος (της πνευματικής ζωής). Το άνθος της αρετής είναι η αρχή της (πνευματικής) εργασίας. Η (πνευματική) εργασία είναι τέκνο της αρετής∙ και αυτής τέκνο η συνέχισις και η συχνότης της εργασίας. Καρπός και τέκνο της συνεχούς και επιμελούς εργασίας είναι η έξις, (η μόνιμη δηλαδή συνήθεια). Και τέκνο της έξεως είναι η ποίωσις , (να γίνη δηλαδή η αρετή ένα με την ψυχή, φυσική κατάστασίς της).
 
Η ποίωσις στο καλό γεννά τον φόβο (του Θεού). Ο φόβος γεννά την τήρησι των εντολών – είτε των επουρανίων είτε των επιγείων. Η τήρησις των εντολών είναι απόδειξις της αγάπης (προς τον Θεόν). Αρχή της αγάπης είναι το πλήθος της ταπεινώσεως. Το πλήθος δε της ταπεινώσεως είναι θυγατέρα της απαθείας. Και η απόκτησις της απαθείας είναι η πληρότης της αγάπης, δηλαδή η πλήρης κατοίκησις του Θεού σε όσους έγιναν με την απάθεια «καθαροί τη καρδία ότι αυτοί τον Θεόν όψονται» (Ματθ. ε΄ 8).
 
Αυτώ η δόξα είς τους αιώνας. Αμήν. 

Πηγή: imverias.blogspot.gr

Η αγιαστική και σωστική δύναμη της μελέτης των ψυχωφελών βιβλίων.

Η αγιαστική και σωστική δύναμη της μελέτης των ψυχωφελών βιβλίων, κατά τον άγιο Νικόδημο τον Αγιορείτη.
 
Σάββας Ηλιάδης, δάσκαλος -Κιλκίς
 
Στο βιβλίο του Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου "ΝΕΑ ΚΛΙΜΑΞ" και στο εισαγωγικό του κείμενο με τίτλο: "Τοις αναγινώσκουσιν", ο άγιος αναφέρεται εκτενώς στην ανάγκη της μελέτης των θείων Γραφών και γενικά των ψυχωφελών βιβλίων. Δεν δικαιολογεί αυτήν την αμέλεια και αντικρούει τις συνήθεις «διαχρονικές» προφάσεις, οι οποίες προβάλλονται, με τρόπο απλό και πολύ διδακτικό. Τονίζει τη σοβαρότητα του πράγματος και τις πνευματικές συνέπειες, οι οποίες έχουν άμεση σχέση με τη σωτηρία της ψυχής. Φέρνει δε ως απλανή μάρτυρα σε όλα αυτά, εκτός από τα εδάφια της Αγίας Γραφής και τον Άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο.
 
Οφείλουμε να μελετούμε πολύ, ιδιαίτερα σήμερα, που οι καιροί είναι άκρως πονηροί και προσβάλλεται η πίστη, ακόμη και από υπεύθυνα πρόσωπα της Εκκλησίας. Με την ύπουλη παναίρεση του Οικουμενισμού, ο οποίος σαρώνει τα πάντα, "ευθείας ποιών τας τρίβους του αντιχρίστου" και με τις άνομες παραχωρήσεις στα θελήματα του δόλιου Καίσαρα, έγινε πλέον η ζωή μας «αχρίστιανη».

Μελετώντας, θα είμαστε ασφαλισμένοι με τους λόγους των αγίων, για να μην πέσουμε στις παγίδες των αιρέσεων και τις μεθοδεύσεις των πολιτικών, οικονομικών και το χειρότερο ακόμη, των πλανεμένων και πλανόντων εκκλησιαστικών "ισχυρών". Η άγνοια, ο εφησυχασμός, η απραξία και η στασιμότητα στην αναζήτηση είναι σήμερα ο μεγαλύτερος εχθρός μας. Αν έχουμε την καλή ανησυχία, ο Θεός θα μας οδηγήσει να δούμε ποιος είναι ο αληθινός δρόμος. Σήμερα, με τα όσα συμβαίνουν γύρω μας, πολλά δεν μπορούν να θεωρούνται στην πίστη δεδομένα και αυτονόητα. Παρακάτω παραθέτουμε το απόσπασμα του λόγου του Αγίου σε νεοελληνική απόδοση:
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
 
Λοιπόν, βιαστείτε, αδελφοί μου αγαπητοί, βιαστείτε να αποκτήσετε αυτό το ψυχωφελές βιβλίο (εννοεί την ΝΕΑ ΚΛΙΜΑΚΑ) και κάθε άλλη παρόμοια, έτσι ώστε να την έχετε πάντοτε κοντά σας και να την μελετάτε, όταν θέλετε. Έτσι σας παρακινεί το χρυσό στόμα του Ιωάννη: "Λοιπόν, να μην αμελούμε στην απόκτηση των βιβλίων, για να μην δεχτούμε καίρια πλήγματα στην πίστη. Ούτε χρυσό να βγάζουμε από τη γη, δηλαδή, να μην αποθηκεύουμε υλικά αγαθά πλεονάζοντα, αλλά να αγοράζουμε και να αποθησαυρίζουμε βιβλία πνευματικά για τον καταρτισμό μας. Διότι, ο μεν χρυσός, όταν αυξηθεί, τότε γίνεται ο μεγάλος εχθρός αυτού που τον έχει. Τα δε βιβλία, όταν υπάρχουν, προσφέρουν πολύ μεγάλη ωφέλεια σ' αυτούς που τα έχουν. Διότι, σ' όποιο σπίτι υπάρχουν βιβλία πνευματικά, διώχνεται από εκεί κάθε διαβολική ενέργεια, επιπλέον δε, παρέχεται μεγάλη στήριξη και παρηγοριά σε όσους κατοικούν μέσα, εξαιτίας του αγώνα που γίνεται για την αρετή...
 
Αλλά τι προφασίζονται μερικοί; Εγώ δεν καταλαβαίνω τι γράφουν τα βιβλία, πώς να τα αγοράσω και πώς να τα διαβάσω; Αλλά σ' αυτό δίνει απάντηση ο Χρυσορρήμων, ότι ναι, δεν καταλαβαίνεις τα βιβλία, αλλά γιατί; Διότι δεν τα διαβάζεις με προσοχή και επιμέλεια. Διότι δεν διαβάζεις πολλές φορές τα δύσκολα νοήματα, που είναι γραμμένα μέσα στα βιβλία και διότι δε ρωτάς σχετικά με αυτά και τους σοφότερους από σένα, για να σου εξηγήσουν: "Δεν καταλαβαίνεις τα γραφόμενα; Πώς θα μπορέσεις να τα καταλάβεις ποτέ, αφού δεν θέλεις ούτε καν να σκύψεις επάνω τους; Πάρε το βιβλίο στα χέρια σου, διάβασε όλα όσα γράφει και αφού καταλάβεις τα γνωστά και εύκολα, ξαναδιάβασε πολλές φορές τα ασαφή και δυσνόητα. Αν στη συνέχεια δεν μπορέσεις να κατανοήσεις αυτό που γράφει, πήγαινε στον σοφότερο, πλησίασε τον διδάσκαλο και ανακοίνωσε τους τη δυσκολία που έχεις στην μελέτη. Δείξε, τέλος πάντων, μεγάλο ενδιαφέρον".
 
Εγώ δε, σου λέω κι αυτό αγαπητέ, ότι, εάν εσύ διαβάζεις συνεχώς τα πνευματικά βιβλία με προθυμία και επιμέλεια, να ξέρεις ότι αυτή η συνεχής προθυμία και επιμέλεια θα ανοίξει το νου σου και θα τον κάνει δεκτικό των πνευματικών νοημάτων. Και εκείνο που δεν μπορούσες να καταλάβεις την πρώτη φορά, όταν το διαβάσεις δύο και τρεις φορές, εύκολα θα μπορείς να το καταλαβαίνεις. Ξέρω πολλούς με χαμηλή νοημοσύνη και αγράμματους, οι οποίοι, με τη συνεχή και επιμελή ανάγνωση των βιβλίων, κατόρθωσαν να καταλαβαίνουν και τα δύσκολα νοήματα. Και αυτοί, που πρωτύτερα ήταν αμαθείς, έγιναν ύστερα με την ανάγνωση πολυμαθείς, σε τέτοιο βαθμό, που και οι ίδιοι να θαυμάζουν, καθώς λέει ο Ιώβ: "Τα νερά λείαναν τις πέτρες" (Ιώβ,ιδ,19), αλλά και η κοινή παροιμία λέει: "Η σταγόνα που πέφτει επίμονα, κάνει κοιλιά στην πέτρα" και ακόμη: "Όλα κατακτώνται γρήγορα με την επιμέλεια". Κυρίως δε και επειδή βλέποντας ο Θεός τη συνεχή επιμέλειά σου, θα σου φωτίσει το νου, για να κατανοεί και αυτά τα δύσκολα. Γι' αυτό λέει πάλι ο Χρυσορρήμων: "Όταν δει ο Θεός να δείχνεις τόση προθυμία, δεν θα παραβλέψει την αγρυπνία και την φροντίδα σου. Αλλά, αν ακόμη και άνθρωπος δεν βρεθεί να σου διδάξει αυτό που αναζητάς, Αυτός θα σου το φανερώσει βεβαιότατα".
 
Ας μην λέει, λοιπόν, ο καθένας εκείνα τα ψυχρά λόγια, ότι "εγώ έχω γυναίκα, έχω παιδιά, έχω σπίτι και είμαι φορτωμένος με φροντίδες βιοτικές και γι' αυτό δεν μπορώ να διαβάσω βιβλία. Η ανάγνωση βιβλίων είναι έργο των μοναχών και των ησυχαστών και όχι των λαϊκών και όσων βρίσκονται στον κόσμο". Σ' αυτούς απαντά ο ίδιος ο Χρυσόστομος και τους αποστομώνει, λέγοντας: "Μη μου λέει λοιπόν κάποιος τα ψυχρά εκείνα λόγια, που είναι και αξιοκατάκριτα, ότι είμαι απασχολημένος με τα δικαστήρια, ότι ασχολούμαι με τα κοινά της πόλης, ότι μαθαίνω τέχνη, έχω γυναίκα, ανατρέφω παιδιά, είμαι ο αρχηγός του σπιτιού, είμαι άνδρας που αγωνίζομαι για τα του βίου και δεν είναι δικιά μου δουλειά να διαβάζω τις Γραφές, αλλά εκείνων, οι οποίοι εγκατέλειψαν τον κόσμο και έπιασαν τις κορφές των βουνών, εκείνων που ζουν συνεχώς αυτόν τον βίο. Τι λες, άνθρωπε; Δεν είναι έργο σου να προσέχεις τις Γραφές, επειδή εσύ σέρνεσαι από μύριες φροντίδες;
 
Είναι περισσότερο δικό σου έργο, παρά εκείνων. Διότι δεν έχουν τόση ανάγκη εκείνοι από τη βοήθεια των θείων Γραφών, όσο αυτοί που περιφέρονται ανάμεσα σε πολλές φροντίδες και απασχολήσεις".
 
Και σε άλλο σημείο ο ίδιος πάλι λέει ότι και αυτόν τον Απόστολο Παύλο τον ωφελούσε η ανάγνωση: "Βλέπεις λοιπόν τον Παύλο, που χρησιμοποιεί συνεχώς μαρτυρίες των Προφητών και γνωρίζει τι γράφουν αυτές; Άρα, ο Παύλος προσέχει στην ανάγνωση (διότι ξέρει πως δεν είναι μικρή η ωφέλεια που θα καρπωθεί από τις Γραφές), εμείς δε, τεμπελιάζουμε και το θεωρούμε ασήμαντο. Αλήθεια, πόση κόλαση θα μας άξιζε". Λέει πάλι ο ίδιος ότι η ψυχή που διαβάζει, αγιάζεται και διάβολος και αμαρτία δεν την πλησιάζει: "Εάν σε σπίτι όπου υπάρχει Ευαγγέλιο, δε θα τολμήσει να μπει ο διάβολος, πολύ περισσότερο σε ψυχή, η οποία έχει μέσα της τέτοια νοήματα, δεν θα ακουμπήσει ποτέ ούτε θα την πλακώσει δαιμόνιο ούτε και η επιθυμία για την αμαρτία. Αγίασε λοιπόν την ψυχή σου, αγίασε το σώμα σου, έχοντας συνεχώς τα άγια γράμματα στη γλώσσα και στην καρδιά σου. Διότι, εάν η αισχρολογία καταρρυπαίνει τα πάντα και καθίσταται προσκλητήριο δαιμόνων, είναι καταφανές πως η πνευματική ανάγνωση αγιάζει και προσελκύει τη χάρη του Πνεύματος. Είναι θεϊκά καταπραϋντικά "τραγούδια" τα γράμματα. Ας τα τραγουδήσουμε λοιπόν στους εαυτούς μας και στα πάθη της ψυχής μας, για να απολαύσουμε τις θεραπευτικές τους δυνάμεις".
 
Και για να πούμε με συντομία, τι καλό αγαπάς, αδελφέ μου χριστιανέ και να μην το αποκτήσεις από την ανάγνωση των θείων Γραφών; Θέλεις να μην αμαρτάνεις; από την ανάγνωση το αποκτάς, κατά τον Χρυσορρήμονα, ο οποίος λέει: "Η ανάγνωση των Γραφών παρέχει μεγάλη ασφάλεια στην αποφυγή της αμαρτίας". Θέλεις να αγιάζεις την ψυχή σου; από την ανάγνωση το αποκτάς, ακόμη και αν δεν κατανοείς αυτά που διαβάζεις, όπως λέει πάλι ο ίδιος άγιος: "Και αν δεν καταλαβαίνεις αυτά που διαβάζεις, από αυτήν καθ' εαυτήν την ανάγνωση αγιάζει πολύ η ψυχή σου". Θέλεις να μην μείνεις ποτέ άκαρπος από ψυχική ωφέλεια; και τούτο το αποκτάς από την ανάγνωση, όπως λέει πάλι ο ίδιος άγιος: "Είναι αδύνατον, αδύνατον να φύγει κανείς χωρίς αποτέλεσμα, όταν απολαμβάνει το διάβασμα διαρκώς και με πολλή προσοχή". Θέλεις να μην προδώσεις τη σωτηρία σου και να μην πέσεις σε αιρέσεις, όπως έπεσαν και οι παλιότεροι και οι σύγχρονοι; Και αυτό θα το κερδίσεις από την ανάγνωση, καθώς ο ίδιος χαριτώνυμος άγιος λέει: "Είναι μεγάλος γκρεμός και βαθύ βάραθρο ή άγνοια των Γραφών. Είναι μεγάλη προδοσία της σωτηρίας μας το να μην γνωρίζει κάποιος τίποτε από τους θείους Νόμους. Αυτό είναι που δημιουργεί τις αιρέσεις. Αυτό έγινε η αιτία της διεφθαρμένης ζωής. Αυτό έκανε τα πάντα άνω κάτω". Θέλεις να συγκεντρωθεί ο διασκορπισμένος σου νους και να φωτιστεί; Αυτό θα το κατορθώσει η ανάγνωση. Μάρτυρας γι' αυτό μπαίνει ο Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος, ο οποίος λέει: "Μας δόθηκε η δυνατότητα της ανάγνωσης, για να φωτίζεται και να συγκεντρώνεται ο νους, όχι μόνο σε επίπεδο μετριότητας, αλλά ακόμη υψηλότερα. Διότι υπάρχουν λόγια του Αγίου Πνεύματος και όσοι τα διαβάζουν, βεβαιότατα αποκτούν εσωτερική ισορροπία". Και για να πω τελευταίο αυτό που ήταν να το πω πρώτο, είναι αδύνατο να σωθείς, αδελφέ μου, αν δεν καταγίνεσαι με την ανάγνωση των ιερών βιβλίων, καθώς πάλι η ίδια χρυσή γλώσσα του Ιωάννου το βεβαιώνει: "Δεν είναι δυνατόν, δεν μπορεί να σωθεί κάποιος, αν δεν μετέχει της συνεχούς πνευματικής ανάγνωσης. Αλλά αυτό είναι το όντως ποθούμενο και προσδοκώμενο: Ναι, και αν ακόμη μετέχουμε συνεχώς σ' αυτήν τη θεραπεία της πνευματικής αναγνώσεως, ας ευχόμαστε να μας αξιώσει ο Θεός τελικά να σωθούμε".
 
Σάββας Ηλιάδης
Δάσκαλος
Κιλκίς, 21-9-2017
 
Πηγή: aktines.blogspot.gr

Αναζητηση

Αναγνώστες