20. "Οι Χριστιανοί έκαψαν τη Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας, στερώντας έτσι την ανθρωπότητα από την πολύτιμη Ελληνική γνώση που είχε συσσωρευθεί εκεί επί αιώνες".
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: το μέγα παραμύθι που δεν είναι άλλο από την δήθεν καταστροφή της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας από τους Χριστιανούς κατά τη διάρκεια της καταστροφής του Σεράπειου, είναι μια απάτη.
1) Καταρχήν υπήρχαν περισσότερες της μιας βιβλιοθήκες στην Αλεξάνδρεια. Οι κυριώτερες ήταν η λεγόμενη «Βασιλική Βιβλιοθήκη» καθώς και το λεγόμενο «Μουσείο» (400 χιλιάδες τόμοι) που ήταν στην περιοχή του Βρουχείου. Στις βιβλιοθήκες αυτές υπήρχαν συγγράματα από όλους τους λαούς και θρησκείες, όχι μόνον αρχαιοελληνικά. Υπήρχαν περσικά, αιγυπτιακά, εβραϊκά (γιατί, λοιπόν, να κάψουν οι Χριστιανοί βιβλιοθήκες που περιείχαν την Π.Δ.;) ακόμα και βουδιστικά. Η βιβλιοθήκη του Σεράπειου είχε γύρω στους 42 χλδ τόμους.
2) Η Βασιλική Βιβλιοθήκη καταστράφηκε επί Ιούλιου Καίσαρα το 48 π.Χ. κατά τις επιχειρήσεις του στην Αλεξάνδρεια.
3) Ο ίδιος ο Καίσαρας, στην ιστορία του, τηρεί σιγή ιχθύος για τις επιπτώσεις και τις διαστάσεις της πυρπόλησης πάνω στην ίδια την Αλεξάνδρεια, και αυτή η στάση του δεν απηχεί το συνηθισμένο συγγραφικό του ύφος, αφού γενικά οι περιγραφές του είναι πλήρεις, διαυγείς και επεκτείνονται στα δρώμενα σε ολόκληρο τον περίγυρο.
4) Ο υπαρχηγός του Καίσαρα, ο οποίος έγραψε το χρονικό ''Αλεξανδρινός Πόλεμος'' (Bellum Alexandrinum), αναφέρεται στην πυρπόληση με ύφος περισσότερο απολογητικό, αφού αναφέρει ότι τα κτήρια της πόλης «σχεδόν καθόλου δεν κινδύνευσαν να καταστραφούν από τη φωτιά, επειδή ήταν λιθόκτιστα και, μάλιστα, οι στέγες τους όχι μόνο δεν υποστηρίζονταν από ξύλινες δοκούς, αλλά ήταν κι αυτές λιθόκτιστες.» (Κεφάλαιο. 1). Ωστόσο, ο ίδιος ο υπαρχηγός, λίγο παρακάτω, ξεκάθαρα αναφέρει ότι τα δημόσια κτίρια είχαν ξύλινες στέγες, όταν γράφει ότι οι κάτοικοι της πόλης, στην προσπάθειά τους να ναυπηγήσουν νέο στόλο, χρειάστηκαν ξύλα για να φτιάξουν κουπιά και αναγκάστηκαν να αφαιρέσουν τις στέγες των στοών, των γυμναστηρίων και άλλων δημοσίων κτηρίων για να χρησιμοποιήσουν τις δοκούς που υποστήριζαν. (Κεφάλαιο.3)
5) Η ύπαρξη ξύλου στις στέγες επιβεβαιώνεται και από τη φράση του Ρωμαίου συγκλητικού Λουκανού (εκτελέστηκε το 65 μ.Χ.), ο οποίος είχε συνθέσει το επικό ποίημα Εμφύλιος Πόλεμος (Pharsalia, X, στίχοι 440 κ.ε. και 486-505):«Εκτός από τα πλοία, η φωτιά εξαπλώθηκε και σε’ άλλες περιοχές της πόλης και τις κατέκαψε κι αυτές... Τα παραθαλάσσια κτήρια παραδόθηκαν στις φλόγες˙ ο άνεμος ευνόησε τις δυνάμεις της καταστροφής˙ οι φλόγες... έτρεχαν επάνω στις στέγες με ταχύτητα μετεωρίτη». Αφού οι φλόγες έτρεχαν πάνω στις στέγες με ταχύτητα μετεωρίτη, είναι βέβαιο ότι τουλάχιστον για τις στέγες των δημοσίων κτηρίων είχε χρησιμοποιηθεί ξύλο, όπως λένε ο Λουκανός κι ο υπαρχηγός του Καίσαρα.
6) Ο στωικός φιλόσοφος Σενέκας, που επίσης εκτελέστηκε το 65 μ.Χ., προσδιορίζει σε 400.000 τον αριθμό των τόμων που καταστράφηκαν στην Αλεξάνδρεια κατά τις επιχειρήσεις του Καίσαρα. (De Animi Tranquillitate, IX.5)
7) Ο Πλούταρχος γράφει (Καίσαρ, 49): «Ο Καίσαρας διέταξε να πυρποληθούν τα νεώρια, αλλά η φωτιά, που εξαπλώθηκε πολύ περισσότερο, κατέκαψε τις Μεγάλες Βιβλιοθήκες.»
8) Ο Αύλος Γέλλιος, συγγραφέας του 2ου μ.Χ. αι. αναφέρει ότι περισσότερα από 700.000 βιβλία κατακάηκαν κατά τη λεηλασία της πόλης. (Αττικές Νύκτες, 7, 17.3)
9) Ο ιστορικός Δίων ο Κάσσιος (αρχές 3ου μ.Χ. αι.) εξιστορώντας τα γεγονότα του Αλεξανδρινού Πολέμου, γράφει (Δίωνα Κάσσιου, Ιστορία, 42.38): «Μεγάλο μέρος της πόλης έγινε παρανάλωμα του πυρός και, εκτός των άλλων, αποτεφρώθηκαν οι αποθήκαι όπου φυλάσσονταν τα βιβλία, για τα οποία λέγεται ότι ήταν αμέτρητα και ανεκτίμητα».
10) Η άποψη πως η λέξη «αποθήκαι» αναφέρεται σε τόπο φύλαξης εμπορευμάτων και σιτηρών και, συνεπώς, δέν έχει σχέση με τη Βασιλική Βιβλιοθήκη είναι λανθασμένη, διότι δύο αιώνες νωρίτερα, ο Αλεξανδρινός ιατρός Γαληνός χρησιμοποιεί αυτήν ακριβώς τη λέξη, «αποθήκαι» για να αναφερθεί στους «χώρους αποθήκευσης βιβλίων της Βασιλικής Βιβλιοθήκης» (Comm. in. Hipp. Epidem., 3, 17 a 606-7). Το κείμενο του Γαληνού διευκρινίζει σαφώς ότι «αποθήκαι» χαρακτηρίζονταν οι χώροι αποθήκευσης βιβλίων που ανήκαν στις Βιβλιοθήκες.
11) Ο παγανιστής ιστοριογράφος Αμμιανός Μαρκελλίνος γράφει (XXII, 16,13) για τον «δια πυρός αφανισμό μιας ανεκτίμητης βιβλιοθήκης 700.000 τόμων, όταν ολόκληρη η πόλη καταστράφηκε κατά τη διάρκεια του Αλεξανδρινού Πολέμου, που έλαβε χώρα επί δικτατορίας Ιουλίου Καίσαρος»
12) Ο γεωγράφος Στράβων, που έζησε στην Αλεξάνδρεια τέσσερα έτη (24-20 π.Χ.) και ήταν από τους πρώτους που την επισκέφθηκαν μετά τον πόλεμο, κάνει την καλύτερη λεπτομερή περιγραφή της αρχαίας πόλης που διαθέτουμε σήμερα: μιλάει για το λιμάνι, τους ναούς, το θέατρο, το Μουσείο, αλλά για τη Βιβλιοθήκη δεν λέει τίποτα, δεν αναφέρει καν το όνομά της. Γιατί; Προφανώς, διότι αυτή είχε καεί και ο Στράβων δεν ανέφερε τίποτα γι' αυτήν και τον αφανισμό της το 48 π.Χ.
13) Το 215 μ.Χ. ο παγανιστής αυτοκράτορας Καρακάλλας περιέκοψε το ποσό της επιχορήγησης του Μουσείου, κατήργησε το κονδύλιο που διετίθετο για τη στέγαση και τη σίτιση των μελών του και διέταξε την απέλαση όλων των αλλοδαπών μελών του (Ηρωδιανός, 4, 8, 9 και Δίων Κάσσιος, 77, 22-23).
14) Το 265 μ.Χ., ο παγανιστής αυτοκράτορας Γαλληινός εκστράτευσε εναντίον του έπαρχου της Αιγύπτου, ο οποίος είχε αυτοανακηρυχτεί αυτοκράτορας (Ευσέβιου, Εκκλ. Ιστ., 7, 21-32).
15) Το 272 μ.Χ., ο παγανιστής αυτοκράτορας Αυρηλιανός επιτέθηκε ακόμη μια φορά στην Αλεξάνδρεια˙ στον τομέα του Βρουχείου, όπου βρισκόταν το Μουσείο, η αντίσταση κατά των Ρωμαίων ήταν τόσο ισχυρή, ώστε προκλήθηκαν μεγάλες καταστροφές, εξ αιτίας των οποίων πολλά μέλη του Μουσείου εγκατέλειψαν τη χώρα. (Scriptores Historiae Augustae, Αυρηλιανός, 32˙ και Firmus 3˙ και Αμμιανός Μαρκελλίνος, XXII, 16,15)
16) Μεταξύ του 297 και 298 μ.Χ. ο παγανιστής αυτοκράτορας Διοκλητιανός κατέφθασε στην πόλη και διέταξε το σφαγιασμό πολλών μελών της πνευματικής κοινότητας. Πολλά βιβλία, κυρίως όσα είχαν σχέση με αλχημεία, συγκεντρώθηκαν σε κεντρικά σημεία της πόλης και κάηκαν. (Ιωάννη Μαλάλα, Χρονογραφία 308-9˙ Σουίδας, λήμμα Διοκλητιανός˙ Ιωάννης Αντιοχείας, Excert. Valesian, σ. 834 (Migne, Patrologia Graeca, τ. 77 = Muller, Frag. Hist. Graec., IV, 601)
17) Κατά τον 4ο μ.Χ. αι., μεγάλο μέρος του Βρουχείου είχε ήδη καταστραφεί. Όπως λέει ο Αμμιανός Μαρκελλίνος (XX, 16,15) «η πόλη απώλεσε το μεγαλύτερο μέρος του Βρουχείου».
18) Η αρχαιότερη περιγραφή της καταστροφής του Σαράπειου είναι από έναν Χριστιανό λόγιο, τον Σωφρόνιο, τιτλοφορούμενη ''Επί της κατάληψης του Σεράπειου'' (Ιερώνυμου, Viris illustribus, 134), αλλά έχει χαθεί. Μετά είναι του Ρουφίνου Τυράννιου, ενός λατίνου Χριστιανού που έζησε πολλά χρόνια στην Αλεξάνδρεια. Έφτασε εκεί το 372 μ.Χ. Δεν είναι σίγουρο αν ήταν παρών στην καταστροφή του Σεράπειου, αλλά ήταν σίγουρα στην πόλη εκείνο τον καιρό. Αργότερα μετέφρασε στα λατινικά την ''Εκκλησιαστική Ιστορία'' του Ευσέβιου, προσθέτοντας σε αυτήν δύο δικά του βιβλία, το 10ο και το 11ο. Στο 11ο περιγράφει τα γεγονότα της κατάληψης του Σεράπειου λεπτομερώς (11, 2, 22). Φαίνεται να λυπάται για την καταστροφή του Σαράπειου, αλλά θεωρεί σαφώς τους παγανιστές υπεύθυνους που υποδαύλισαν τον χριστιανικό όχλο. Ο Σωκράτης Σχολαστικός, τον 5ο αιώνα, στην Εκκλησιαστική Ιστορία του περιγράφει με περισσότερες λεπτομέρειες το γεγονός, αναγνωρίζει ότι η καταστροφή διετάχθη από τον Αυτοκράτορα, ότι το κτήριο κατεστράφη και αργότερα μετετράπη σε εκκλησία (5, 16). Οι περιγραφές του Σωζομενού (7, 15) και του Θεοδώρητου (5, 22) αναφέρουν την καταστροφή του κτηρίου και ο Θεοδώρητος γράφει ότι το ξύλινα αγάλματα του Σεράπη κάηκαν.
Πέραν αυτών, υπάρχουν και οι περιγραφές από παγανιστές, όπως ο Ευνάπιος της Αντιόχειας, ο οποίος περιέγραψε το γεγονός στον ''Βίοι Φιλοσόφων'', ο Αντώνιος, ο οποίος, προτού πεθάνει το 390 μ.Χ., είχε προφητεύσει, έτσι λέει ο Ευνάπιος, ότι όλοι οι εθνικοί ναοί της Αλεξάνδρειας θα καταστρέφονταν. Η διήγηση του Ευνάπιου είναι γεμάτη ειρωνία και σαρκασμό για τον πατριάρχη Θεόφιλο και τους οπαδούς του, καθώς περιγράφει την κατάληψη του ναού ως μάχη χωρίς αντίπαλο.
Το παράξενο με όλες τις περιγραφές είναι ότι κανένας συγγραφέας δεν κάνει την παραμικρή αναφορά για βιβλιοθήκη ή για βιβλία. Ακόμη κι ο Ευνάπιος, που ήταν λόγιος, με τα αιχμηρά αντιχριστιανικά του αισθήματα, παραμένει σιωπηλός σ'’ αυτό το ζήτημα. Αν είχε αντιληφθεί κάποια μεγάλη απώλεια βιβλίων εξ αιτίας της καταστροφής του Σεράπειου, είναι πιθανόν ότι δε θα σιωπούσε, αλλά θα το ανέφερε, για να κατηγορήσει τους Χριστιανούς. Εννοείται ότι δεν υπάρχει η περίπτωση ο Ευνάπιος να έγραψε για κάψιμο βιβλίων, αλλά οι μεταγενέστεροι Χριστιανοί αντιγραφείς να παρέλειψαν το σημείο αυτό από ντροπή. Οι άνθρωποι εκείνων των εποχών δεν ντρέπονταν για τέτοια γεγονότα. Άλλωστε οι Χριστιανοί ιστοριογράφοι συνεχώς αναφέρουν χριστιανικές βιαιότητες (και συχνά τις μεγαλοποιούν, πιστεύοντας πως έτσι δοξάζουν τους ήρωες των ιστοριών τους). Δεν θα δίσταζαν να αναφέρουν μία ακόμα.
Τον 6ο αιώνα έχουμε την μαρτυρία του παγανιστή Αμμωνίου, ο οποίος όχι μόνο αναφέρει την «μεγάλη βιβλιοθήκη» της Αλεξάνδρειας, αλλά ότι επί των ημερών του υπήρχαν 40 αντίγραφα των Αναλυτικών του Αριστοτέλη και 2 αντίγραφα των Κατηγοριών του.
19) Ο Βίκτωρ Nourisson επιμελητής της Δημαρχιακής βιβλιοθήκης Αλεξανδρείας σε διάλεξή του στις 3 Μαρτίου του 1893 είπε ότι «μετά την άλωση του Σεραπείου από τον Θεόφιλο, η βιβλιοθήκη λεηλατήθηκε μεθοδικά και τα βιβλία στάλθηκαν στην Ρώμη και στην Κωνσταντινούπολη , όπου ο Θεοδόσιος ο Β' καταγινόταν να καταρτίσει μεγάλη συλλογή βιβλίων» (bull. Ste Khed Geogr. VII serie Νο 10 p. 562).
20) Αυτό φαίνεται να συμφωνεί με την περιγραφή του Ευνάπιου, ο οποίος γράφει ότι ο Θεόφιλος και οι οπαδοί του «κατέστρεψαν ολοσχερώς το ναό και μάχονταν μεταξύ τους για τα λάφυρα που αποκόμισαν από τη λεηλασία της περιουσίας του» (Μουσταφά Ελ Αμπαντί, ''Η αρχαία βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας'', εκδ. Σμίλη, σ. 184). Εφόσον ο ναός ήταν πέτρινος, θα ήταν δύσκολο ταυτόχρονα να καίγεται και οι οπαδοί του Θεόφιλου να τον λεηλατούν. Επομένως, αν συνέβησαν και τα δύο πράγματα, πρώτα τον λεηλάτησαν και ύστερα τον έκαψαν. Άλλωστε, ο ναός καταστράφηκε ολοσχερώς μέχρι τα θεμέλια, πράγμα που δεν γίνεται με εμπρησμό αλλά με γκρέμισμα. Οι Χριστιανοί λοιπόν, είτε κατέστρεψαν δια φωτιάς είτε δια γκρεμίσματος το Σεράπειο, πριν τον καταστρέψουν, λεηλάτησαν τους θησαυρούς του. Ο Ευνάπιος γράφει επί λέξει: «Μόνο το πάτωμα του ναού δεν πήραν». Άλλωστε, ο ναός καταστράφηκε ολοσχερώς μέχρι τα θεμέλια, πράγμα που δεν γίνεται με εμπρησμό αλλά με γκρέμισμα. Ο Ευνάπιος όμως ξεκαθαρίζει τα πράγματα και γράφει επί λέξει (Βίοι φιλοσόφων και σοφιστών, 472): «κατεδάφισαν (κατελυμήναντο) το ναό του Σεράπειου», και δεν αναφέρει πουθενά εμπρησμό του ναού. Άρα δεν υπήρξε πυρκαγιά στο Σεράπειο, η οποία να κάψει τα βιβλία της βιβλιοθήκης. Άρα τα βιβλία δεν κάηκαν (αφού δεν υπήρξε πυρκαγιά), αλλά συλήθηκαν. Οι Χριστιανοί λοιπόν, είτε κατέστρεψαν δια φωτιάς (πράγμα απίθανο) είτε δια κατεδάφισης (το πιθανότερο) το Σεράπειο, πριν τον καταστρέψουν, λεηλάτησαν τους θησαυρούς του. Δηλαδή πήραν τα βιβλία που υπήρχαν στις βιβλιοθήκες του, ενώ αντίθετα, τα ξύλινα αγάλματα κάηκαν και τα πέτρινα αγάλματα συνετρίβησαν.
21) Το ερώτημα που τίθεται εν τέλει είναι: ακόμη κι αν όντως έκαψαν τη βιβλιοθήκη του Σεράπειου, είχαν σκοπό οι Χριστιανοί που κατέλαβαν και κατεδάφισαν το Σεράπειο να κάψουν τα βιβλία; Πώς μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι πράγματι είχαν;
22) Πριν την ολοκληρωτική καταστροφή του Σεράπειου το κτίριο είχε δηωθεί για πρώτη φορά από τον Αρτέμιο, έπαρχο Αιγύπτου, με προτροπή του Αρειανού επισκόπου Αλεξάνδρειας Γεώργιου, περί το 360 μ.Χ. (Σωκράτη, Εκκλ. Ιστ., 3, 3). Μετά το φόνο του Γεώργιου από τους εθνικούς επί βασιλείας Ιουλιανού, ο Ιουλιανός γράφει στον Εκδίκιο, νέο έπαρχο της Αιγύπτου και ζητά να μεταφερθεί η μεγάλη ιδιωτική βιβλιοθήκη του Γεωργίου στην Κωνσταντινούπολη. Δεν αποκλείεται κατά την πρώτη δήωση του Σεράπειου, εφόσον αυτή έγινε με προτροπή του Γεώργιου, ο αρειανός επίσκοπος να πήρε τα βιβλία που υπήρχαν στο ναό για την ιδιωτική του βιβλιοθήκη. Ο Ιουλιανός ήξερε ότι ο Γεώργιος είχε ιδιωτική βιβλιοθήκη, καθότι γνωρίζονταν από παλιά μεταξύ τους και στην νεότητά του είχε διαβάσει τα βιβλία της βιβλιοθήκης αυτής. Δεν αποκλείεται δηλαδή ο Ιουλιανός να αναφέρεται απλώς στην βιβλιοθήκη που μελέτησε νέος, χωρίς να πρόσθεσε σε αυτήν τίποτε ο Γεώργιος. Ωστόσο, ο Ιουλιανός γράφει 6 μήνες αργότερα σε κάποιον Πορφύριο πως η συλλογή του Γεώργιου ήταν «πολύ μεγάλη και πλήρης και περιείχε φιλοσόφους κάθε σχολής και πολλούς ιστορικούς». Δηλαδή τα βιβλία της βιβλιοθήκης του Γεώργιου ήταν περισσότερα από αυτά που ο Ιουλιανός περίμενε ή που θυμόταν πως είχε. Πράγμα που ενισχύει την πιθανότητα να πήρε από το Σεράπειο τα βιβλία ο Γεώργιος.
23) Ακόμη και η μαρτυρία του Χριστιανού ιστορικού Ορόσιου (''Historiae adversus paganus'' 6, 15, 32), ο οποίος επισκέφτηκε την Αλεξάνδρεια το 415 μ.Χ. δε συνιστά απόδειξη ότι η βιβλιοθήκη του Σεράπειου καταστράφηκε ή κάηκε. Να τι λέει ο Ορόσιος: «στις μέρες μας, μπορούμε βέβαια να δούμε ναούς που διέθεταν κάποτε βιβλιοθήκες, αλλά όχι και τις ίδιες τις βιβλιοθήκες, αφού αυτές τις έχουν εκκενώσει κάποιοι από εμάς. Και επ αυτού δεν χωρεί αμφιβολία». Πρόκειται για μία ακόμη χαρακτηριστική διαστρέβλωση κειμένων των χριστιανών ιστορικών του 4ου-5ου αι. Ο Ορόσιος δεν λέει ότι «κάποιοι από τους Χριστιανούς» έκαψαν ή κατέστρεψαν τα βιβλία της βιβλιοθήκης του Σεράπειου. Αντίθετα, λέει ότι οι Χριστιανοί «εκκένωσαν τις βιβλιοθήκες». Εκκενώνω σημαίνει αδειάζω. Αδειάζω δεν σημαίνει καίγω. Μπορεί να σημαίνει απλώς ότι οι Χριστιανοί πήραν τα βιβλία που υπήρχαν στο Σεράπειο και τα οικειοποιήθηκαν. Αυτό ταιριάζει πολύ περισσότερο με τη μαρτυρία του παγανιστή Ευνάπιου, ότι οι Χριστιανοί λεηλάτησαν το Σεράπειο.
Σε υποψίες πρέπει να μας βάλει το γεγονός ότι ενώ ο Ορόσιος, το 417, γράφει ότι είδε ναούς με βιβλιοθήκες δίχως βιβλία, δηλαδή μη γκρεμισμένους ναούς, ο Ευνάπιος, που πέθανε το 414, γράφει ότι το Σεράπειο κατεδαφίστηκε. Δηλαδή ο ένας μιλά για μη γκρεμισμένο ναό, ενώ ο άλλος για γκρεμισμένο, κι αυτό, αφού δε γίνεται να καταστράφηκε και να μην καταστράφηκε το Σαράπειο, μας κάνει να αναρωτιώμαστε αν και οι δυο ιστοριογράφοι αναφέρονται στο Σεράπειο και στη βιβλιοθήκη που υποτίθεται ότι υπήρχε εκεί ή αν αναφέρονται σε διαφορετικούς ναούς.
Όπως και να ‘χει, η εκκένωση των βιβλίων δεν σημαίνει κάψιμο τους˙ κι εφόσον κανένας ιστορικός, Χριστιανός ή εθνικός, δεν αναφέρει ούτε υπονοεί κάψιμο βιβλιοθήκης, εφόσον ταυτόχρονα τόσοι πολλοί ανέφεραν στις ιστορίες τους την καταστροφή του ναού του Σεράπειου δίχως να κάνουν λόγο για εμπρησμό, είναι άξιο απορίας, για ποιο λόγο θα έπρεπε η μαρτυρία του Ορόσιου να συνιστά μία (και μοναδική) απόδειξη περί εμπρησμού των βιβλίων.
24) Επίσης, υπάρχει και η εκδοχή της καταστροφής της βιβλιοθήκης από τους Άραβες όπως αναφέρει ο άραβας ιατρός Αμπντέλ Λατίφ που επισκέφτηκε την Αίγυπτο τον 12ο αιώνα.
Συμπέρασμα:
Ακόμη κι αν οι Χριστιανοί έκαψαν, εσκεμμένα ή όχι, την βιβλιοθήκη του Σεράπειου, όγκου 42.000 τόμων, οι εθνικοί έκαψαν ή κατέστρεψαν, άλλοτε εσκεμμένα κι άλλοτε άθελα, τη Βασιλική Βιβλιοθήκη και τη βιβλιοθήκη του Μουσείου, καίγοντας 700.000+400.000, δηλ. συνολικώς 1.100.000 τόμους βιβλίων, αν οι αριθμοί που δίνουν οι εθνικοί ιστοριογράφοι είναι αληθείς. Πρόκειται δηλαδή για 26πλάσιο ποσό αφανισμένων βιβλίων εν σχέσει προς τα βιβλία που υποτίθεται πως αφάνισαν οι Χριστιανοί. Κανείς ιστορικός, παγανιστής ή Χριστιανός, δεν αναφέρει ότι για την απώλεια 1.100.000 τόμων του Μουσείου και της Βασιλικής Βιβλιοθήκης ευθύνονται οι Χριστιανοί, πράγμα απολύτως σωστό, αφού οι καταστροφές αυτές συνέβησαν αιώνες προτού επικρατήσουν οι Χριστιανοί. Σύμφωνα με τους... ορθολογιστές αρχαιολάτρες, βέβαια, οι 42.000 αφανισμένοι τόμοι αποτελούν την «τρομερότερη καταστροφή της αρχαιότητας», ενώ οι εικοσαπλάσιοι αφανισμένοι από τους εθνικούς τόμοι ήταν «τυχαία γεγονότα, λυπηρά μεν, αλλά δίχως σημαντική επίπτωση στον πολιτισμό και το πνεύμα»! Ιδού το αρχαιολατρικό χάλι.
Εν πάσει περιπτώσει, οι Νεοπαγανιστές και οι Αρχαιολάτρες σκόπιμα (ή από άγνοια) ταυτίζουν την «θυγατρική» βιβλιοθηκη του Σεράπειου με τις μεγάλες βιβλιοθήκες του Μουσείου και της Βασιλικής, ώστε να επιρρίπτουν στο Χριστιανισμό την καταστροφή της «Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας».
Αλλά γιατί, τέλος πάντων, έχουν οι περισσότεροι τόση σιγουριά επαναλαμβάνοντας συνεχώς ότι «η Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας κάηκε από τον πατριάρχη Θεόφιλο»; Η ιστορία αυτή πρωτοειπώθηκε από τον Γκίμπον τον 18ο αιώνα και έκτοτε επαναλαμβάνεται είτε από τους αφελείς είτε από τους αντιχριστιανούς, δίχως την παραμικρή διάθεση να εξετάσουν περισσότερο το ζήτημα αυτό. Αλλά στο κάτω κάτω, ο Γίββων δεν είπε ότι τα βιβλία καταστράφηκαν. Είπε «the valuable library of Alexandria was pillaged or destroyed» (The decline and fall of the Roman Empire, Collier Books, N.Y., N.Y., vol II, p. 119). Άλλο λεηλασία και άλλο καταστροφή. Λάθος είναι και η λεηλασία, αλλά τουλάχιστον είναι ψευδές ότι χάθηκε η γνώση εξαιτίας της καταστροφής του Σεράπειου.
1) Καταρχήν υπήρχαν περισσότερες της μιας βιβλιοθήκες στην Αλεξάνδρεια. Οι κυριώτερες ήταν η λεγόμενη «Βασιλική Βιβλιοθήκη» καθώς και το λεγόμενο «Μουσείο» (400 χιλιάδες τόμοι) που ήταν στην περιοχή του Βρουχείου. Στις βιβλιοθήκες αυτές υπήρχαν συγγράματα από όλους τους λαούς και θρησκείες, όχι μόνον αρχαιοελληνικά. Υπήρχαν περσικά, αιγυπτιακά, εβραϊκά (γιατί, λοιπόν, να κάψουν οι Χριστιανοί βιβλιοθήκες που περιείχαν την Π.Δ.;) ακόμα και βουδιστικά. Η βιβλιοθήκη του Σεράπειου είχε γύρω στους 42 χλδ τόμους.
2) Η Βασιλική Βιβλιοθήκη καταστράφηκε επί Ιούλιου Καίσαρα το 48 π.Χ. κατά τις επιχειρήσεις του στην Αλεξάνδρεια.
3) Ο ίδιος ο Καίσαρας, στην ιστορία του, τηρεί σιγή ιχθύος για τις επιπτώσεις και τις διαστάσεις της πυρπόλησης πάνω στην ίδια την Αλεξάνδρεια, και αυτή η στάση του δεν απηχεί το συνηθισμένο συγγραφικό του ύφος, αφού γενικά οι περιγραφές του είναι πλήρεις, διαυγείς και επεκτείνονται στα δρώμενα σε ολόκληρο τον περίγυρο.
4) Ο υπαρχηγός του Καίσαρα, ο οποίος έγραψε το χρονικό ''Αλεξανδρινός Πόλεμος'' (Bellum Alexandrinum), αναφέρεται στην πυρπόληση με ύφος περισσότερο απολογητικό, αφού αναφέρει ότι τα κτήρια της πόλης «σχεδόν καθόλου δεν κινδύνευσαν να καταστραφούν από τη φωτιά, επειδή ήταν λιθόκτιστα και, μάλιστα, οι στέγες τους όχι μόνο δεν υποστηρίζονταν από ξύλινες δοκούς, αλλά ήταν κι αυτές λιθόκτιστες.» (Κεφάλαιο. 1). Ωστόσο, ο ίδιος ο υπαρχηγός, λίγο παρακάτω, ξεκάθαρα αναφέρει ότι τα δημόσια κτίρια είχαν ξύλινες στέγες, όταν γράφει ότι οι κάτοικοι της πόλης, στην προσπάθειά τους να ναυπηγήσουν νέο στόλο, χρειάστηκαν ξύλα για να φτιάξουν κουπιά και αναγκάστηκαν να αφαιρέσουν τις στέγες των στοών, των γυμναστηρίων και άλλων δημοσίων κτηρίων για να χρησιμοποιήσουν τις δοκούς που υποστήριζαν. (Κεφάλαιο.3)
5) Η ύπαρξη ξύλου στις στέγες επιβεβαιώνεται και από τη φράση του Ρωμαίου συγκλητικού Λουκανού (εκτελέστηκε το 65 μ.Χ.), ο οποίος είχε συνθέσει το επικό ποίημα Εμφύλιος Πόλεμος (Pharsalia, X, στίχοι 440 κ.ε. και 486-505):«Εκτός από τα πλοία, η φωτιά εξαπλώθηκε και σε’ άλλες περιοχές της πόλης και τις κατέκαψε κι αυτές... Τα παραθαλάσσια κτήρια παραδόθηκαν στις φλόγες˙ ο άνεμος ευνόησε τις δυνάμεις της καταστροφής˙ οι φλόγες... έτρεχαν επάνω στις στέγες με ταχύτητα μετεωρίτη». Αφού οι φλόγες έτρεχαν πάνω στις στέγες με ταχύτητα μετεωρίτη, είναι βέβαιο ότι τουλάχιστον για τις στέγες των δημοσίων κτηρίων είχε χρησιμοποιηθεί ξύλο, όπως λένε ο Λουκανός κι ο υπαρχηγός του Καίσαρα.
6) Ο στωικός φιλόσοφος Σενέκας, που επίσης εκτελέστηκε το 65 μ.Χ., προσδιορίζει σε 400.000 τον αριθμό των τόμων που καταστράφηκαν στην Αλεξάνδρεια κατά τις επιχειρήσεις του Καίσαρα. (De Animi Tranquillitate, IX.5)
7) Ο Πλούταρχος γράφει (Καίσαρ, 49): «Ο Καίσαρας διέταξε να πυρποληθούν τα νεώρια, αλλά η φωτιά, που εξαπλώθηκε πολύ περισσότερο, κατέκαψε τις Μεγάλες Βιβλιοθήκες.»
8) Ο Αύλος Γέλλιος, συγγραφέας του 2ου μ.Χ. αι. αναφέρει ότι περισσότερα από 700.000 βιβλία κατακάηκαν κατά τη λεηλασία της πόλης. (Αττικές Νύκτες, 7, 17.3)
9) Ο ιστορικός Δίων ο Κάσσιος (αρχές 3ου μ.Χ. αι.) εξιστορώντας τα γεγονότα του Αλεξανδρινού Πολέμου, γράφει (Δίωνα Κάσσιου, Ιστορία, 42.38): «Μεγάλο μέρος της πόλης έγινε παρανάλωμα του πυρός και, εκτός των άλλων, αποτεφρώθηκαν οι αποθήκαι όπου φυλάσσονταν τα βιβλία, για τα οποία λέγεται ότι ήταν αμέτρητα και ανεκτίμητα».
10) Η άποψη πως η λέξη «αποθήκαι» αναφέρεται σε τόπο φύλαξης εμπορευμάτων και σιτηρών και, συνεπώς, δέν έχει σχέση με τη Βασιλική Βιβλιοθήκη είναι λανθασμένη, διότι δύο αιώνες νωρίτερα, ο Αλεξανδρινός ιατρός Γαληνός χρησιμοποιεί αυτήν ακριβώς τη λέξη, «αποθήκαι» για να αναφερθεί στους «χώρους αποθήκευσης βιβλίων της Βασιλικής Βιβλιοθήκης» (Comm. in. Hipp. Epidem., 3, 17 a 606-7). Το κείμενο του Γαληνού διευκρινίζει σαφώς ότι «αποθήκαι» χαρακτηρίζονταν οι χώροι αποθήκευσης βιβλίων που ανήκαν στις Βιβλιοθήκες.
11) Ο παγανιστής ιστοριογράφος Αμμιανός Μαρκελλίνος γράφει (XXII, 16,13) για τον «δια πυρός αφανισμό μιας ανεκτίμητης βιβλιοθήκης 700.000 τόμων, όταν ολόκληρη η πόλη καταστράφηκε κατά τη διάρκεια του Αλεξανδρινού Πολέμου, που έλαβε χώρα επί δικτατορίας Ιουλίου Καίσαρος»
12) Ο γεωγράφος Στράβων, που έζησε στην Αλεξάνδρεια τέσσερα έτη (24-20 π.Χ.) και ήταν από τους πρώτους που την επισκέφθηκαν μετά τον πόλεμο, κάνει την καλύτερη λεπτομερή περιγραφή της αρχαίας πόλης που διαθέτουμε σήμερα: μιλάει για το λιμάνι, τους ναούς, το θέατρο, το Μουσείο, αλλά για τη Βιβλιοθήκη δεν λέει τίποτα, δεν αναφέρει καν το όνομά της. Γιατί; Προφανώς, διότι αυτή είχε καεί και ο Στράβων δεν ανέφερε τίποτα γι' αυτήν και τον αφανισμό της το 48 π.Χ.
13) Το 215 μ.Χ. ο παγανιστής αυτοκράτορας Καρακάλλας περιέκοψε το ποσό της επιχορήγησης του Μουσείου, κατήργησε το κονδύλιο που διετίθετο για τη στέγαση και τη σίτιση των μελών του και διέταξε την απέλαση όλων των αλλοδαπών μελών του (Ηρωδιανός, 4, 8, 9 και Δίων Κάσσιος, 77, 22-23).
14) Το 265 μ.Χ., ο παγανιστής αυτοκράτορας Γαλληινός εκστράτευσε εναντίον του έπαρχου της Αιγύπτου, ο οποίος είχε αυτοανακηρυχτεί αυτοκράτορας (Ευσέβιου, Εκκλ. Ιστ., 7, 21-32).
15) Το 272 μ.Χ., ο παγανιστής αυτοκράτορας Αυρηλιανός επιτέθηκε ακόμη μια φορά στην Αλεξάνδρεια˙ στον τομέα του Βρουχείου, όπου βρισκόταν το Μουσείο, η αντίσταση κατά των Ρωμαίων ήταν τόσο ισχυρή, ώστε προκλήθηκαν μεγάλες καταστροφές, εξ αιτίας των οποίων πολλά μέλη του Μουσείου εγκατέλειψαν τη χώρα. (Scriptores Historiae Augustae, Αυρηλιανός, 32˙ και Firmus 3˙ και Αμμιανός Μαρκελλίνος, XXII, 16,15)
16) Μεταξύ του 297 και 298 μ.Χ. ο παγανιστής αυτοκράτορας Διοκλητιανός κατέφθασε στην πόλη και διέταξε το σφαγιασμό πολλών μελών της πνευματικής κοινότητας. Πολλά βιβλία, κυρίως όσα είχαν σχέση με αλχημεία, συγκεντρώθηκαν σε κεντρικά σημεία της πόλης και κάηκαν. (Ιωάννη Μαλάλα, Χρονογραφία 308-9˙ Σουίδας, λήμμα Διοκλητιανός˙ Ιωάννης Αντιοχείας, Excert. Valesian, σ. 834 (Migne, Patrologia Graeca, τ. 77 = Muller, Frag. Hist. Graec., IV, 601)
17) Κατά τον 4ο μ.Χ. αι., μεγάλο μέρος του Βρουχείου είχε ήδη καταστραφεί. Όπως λέει ο Αμμιανός Μαρκελλίνος (XX, 16,15) «η πόλη απώλεσε το μεγαλύτερο μέρος του Βρουχείου».
18) Η αρχαιότερη περιγραφή της καταστροφής του Σαράπειου είναι από έναν Χριστιανό λόγιο, τον Σωφρόνιο, τιτλοφορούμενη ''Επί της κατάληψης του Σεράπειου'' (Ιερώνυμου, Viris illustribus, 134), αλλά έχει χαθεί. Μετά είναι του Ρουφίνου Τυράννιου, ενός λατίνου Χριστιανού που έζησε πολλά χρόνια στην Αλεξάνδρεια. Έφτασε εκεί το 372 μ.Χ. Δεν είναι σίγουρο αν ήταν παρών στην καταστροφή του Σεράπειου, αλλά ήταν σίγουρα στην πόλη εκείνο τον καιρό. Αργότερα μετέφρασε στα λατινικά την ''Εκκλησιαστική Ιστορία'' του Ευσέβιου, προσθέτοντας σε αυτήν δύο δικά του βιβλία, το 10ο και το 11ο. Στο 11ο περιγράφει τα γεγονότα της κατάληψης του Σεράπειου λεπτομερώς (11, 2, 22). Φαίνεται να λυπάται για την καταστροφή του Σαράπειου, αλλά θεωρεί σαφώς τους παγανιστές υπεύθυνους που υποδαύλισαν τον χριστιανικό όχλο. Ο Σωκράτης Σχολαστικός, τον 5ο αιώνα, στην Εκκλησιαστική Ιστορία του περιγράφει με περισσότερες λεπτομέρειες το γεγονός, αναγνωρίζει ότι η καταστροφή διετάχθη από τον Αυτοκράτορα, ότι το κτήριο κατεστράφη και αργότερα μετετράπη σε εκκλησία (5, 16). Οι περιγραφές του Σωζομενού (7, 15) και του Θεοδώρητου (5, 22) αναφέρουν την καταστροφή του κτηρίου και ο Θεοδώρητος γράφει ότι το ξύλινα αγάλματα του Σεράπη κάηκαν.
Πέραν αυτών, υπάρχουν και οι περιγραφές από παγανιστές, όπως ο Ευνάπιος της Αντιόχειας, ο οποίος περιέγραψε το γεγονός στον ''Βίοι Φιλοσόφων'', ο Αντώνιος, ο οποίος, προτού πεθάνει το 390 μ.Χ., είχε προφητεύσει, έτσι λέει ο Ευνάπιος, ότι όλοι οι εθνικοί ναοί της Αλεξάνδρειας θα καταστρέφονταν. Η διήγηση του Ευνάπιου είναι γεμάτη ειρωνία και σαρκασμό για τον πατριάρχη Θεόφιλο και τους οπαδούς του, καθώς περιγράφει την κατάληψη του ναού ως μάχη χωρίς αντίπαλο.
Το παράξενο με όλες τις περιγραφές είναι ότι κανένας συγγραφέας δεν κάνει την παραμικρή αναφορά για βιβλιοθήκη ή για βιβλία. Ακόμη κι ο Ευνάπιος, που ήταν λόγιος, με τα αιχμηρά αντιχριστιανικά του αισθήματα, παραμένει σιωπηλός σ'’ αυτό το ζήτημα. Αν είχε αντιληφθεί κάποια μεγάλη απώλεια βιβλίων εξ αιτίας της καταστροφής του Σεράπειου, είναι πιθανόν ότι δε θα σιωπούσε, αλλά θα το ανέφερε, για να κατηγορήσει τους Χριστιανούς. Εννοείται ότι δεν υπάρχει η περίπτωση ο Ευνάπιος να έγραψε για κάψιμο βιβλίων, αλλά οι μεταγενέστεροι Χριστιανοί αντιγραφείς να παρέλειψαν το σημείο αυτό από ντροπή. Οι άνθρωποι εκείνων των εποχών δεν ντρέπονταν για τέτοια γεγονότα. Άλλωστε οι Χριστιανοί ιστοριογράφοι συνεχώς αναφέρουν χριστιανικές βιαιότητες (και συχνά τις μεγαλοποιούν, πιστεύοντας πως έτσι δοξάζουν τους ήρωες των ιστοριών τους). Δεν θα δίσταζαν να αναφέρουν μία ακόμα.
Τον 6ο αιώνα έχουμε την μαρτυρία του παγανιστή Αμμωνίου, ο οποίος όχι μόνο αναφέρει την «μεγάλη βιβλιοθήκη» της Αλεξάνδρειας, αλλά ότι επί των ημερών του υπήρχαν 40 αντίγραφα των Αναλυτικών του Αριστοτέλη και 2 αντίγραφα των Κατηγοριών του.
19) Ο Βίκτωρ Nourisson επιμελητής της Δημαρχιακής βιβλιοθήκης Αλεξανδρείας σε διάλεξή του στις 3 Μαρτίου του 1893 είπε ότι «μετά την άλωση του Σεραπείου από τον Θεόφιλο, η βιβλιοθήκη λεηλατήθηκε μεθοδικά και τα βιβλία στάλθηκαν στην Ρώμη και στην Κωνσταντινούπολη , όπου ο Θεοδόσιος ο Β' καταγινόταν να καταρτίσει μεγάλη συλλογή βιβλίων» (bull. Ste Khed Geogr. VII serie Νο 10 p. 562).
20) Αυτό φαίνεται να συμφωνεί με την περιγραφή του Ευνάπιου, ο οποίος γράφει ότι ο Θεόφιλος και οι οπαδοί του «κατέστρεψαν ολοσχερώς το ναό και μάχονταν μεταξύ τους για τα λάφυρα που αποκόμισαν από τη λεηλασία της περιουσίας του» (Μουσταφά Ελ Αμπαντί, ''Η αρχαία βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας'', εκδ. Σμίλη, σ. 184). Εφόσον ο ναός ήταν πέτρινος, θα ήταν δύσκολο ταυτόχρονα να καίγεται και οι οπαδοί του Θεόφιλου να τον λεηλατούν. Επομένως, αν συνέβησαν και τα δύο πράγματα, πρώτα τον λεηλάτησαν και ύστερα τον έκαψαν. Άλλωστε, ο ναός καταστράφηκε ολοσχερώς μέχρι τα θεμέλια, πράγμα που δεν γίνεται με εμπρησμό αλλά με γκρέμισμα. Οι Χριστιανοί λοιπόν, είτε κατέστρεψαν δια φωτιάς είτε δια γκρεμίσματος το Σεράπειο, πριν τον καταστρέψουν, λεηλάτησαν τους θησαυρούς του. Ο Ευνάπιος γράφει επί λέξει: «Μόνο το πάτωμα του ναού δεν πήραν». Άλλωστε, ο ναός καταστράφηκε ολοσχερώς μέχρι τα θεμέλια, πράγμα που δεν γίνεται με εμπρησμό αλλά με γκρέμισμα. Ο Ευνάπιος όμως ξεκαθαρίζει τα πράγματα και γράφει επί λέξει (Βίοι φιλοσόφων και σοφιστών, 472): «κατεδάφισαν (κατελυμήναντο) το ναό του Σεράπειου», και δεν αναφέρει πουθενά εμπρησμό του ναού. Άρα δεν υπήρξε πυρκαγιά στο Σεράπειο, η οποία να κάψει τα βιβλία της βιβλιοθήκης. Άρα τα βιβλία δεν κάηκαν (αφού δεν υπήρξε πυρκαγιά), αλλά συλήθηκαν. Οι Χριστιανοί λοιπόν, είτε κατέστρεψαν δια φωτιάς (πράγμα απίθανο) είτε δια κατεδάφισης (το πιθανότερο) το Σεράπειο, πριν τον καταστρέψουν, λεηλάτησαν τους θησαυρούς του. Δηλαδή πήραν τα βιβλία που υπήρχαν στις βιβλιοθήκες του, ενώ αντίθετα, τα ξύλινα αγάλματα κάηκαν και τα πέτρινα αγάλματα συνετρίβησαν.
21) Το ερώτημα που τίθεται εν τέλει είναι: ακόμη κι αν όντως έκαψαν τη βιβλιοθήκη του Σεράπειου, είχαν σκοπό οι Χριστιανοί που κατέλαβαν και κατεδάφισαν το Σεράπειο να κάψουν τα βιβλία; Πώς μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι πράγματι είχαν;
22) Πριν την ολοκληρωτική καταστροφή του Σεράπειου το κτίριο είχε δηωθεί για πρώτη φορά από τον Αρτέμιο, έπαρχο Αιγύπτου, με προτροπή του Αρειανού επισκόπου Αλεξάνδρειας Γεώργιου, περί το 360 μ.Χ. (Σωκράτη, Εκκλ. Ιστ., 3, 3). Μετά το φόνο του Γεώργιου από τους εθνικούς επί βασιλείας Ιουλιανού, ο Ιουλιανός γράφει στον Εκδίκιο, νέο έπαρχο της Αιγύπτου και ζητά να μεταφερθεί η μεγάλη ιδιωτική βιβλιοθήκη του Γεωργίου στην Κωνσταντινούπολη. Δεν αποκλείεται κατά την πρώτη δήωση του Σεράπειου, εφόσον αυτή έγινε με προτροπή του Γεώργιου, ο αρειανός επίσκοπος να πήρε τα βιβλία που υπήρχαν στο ναό για την ιδιωτική του βιβλιοθήκη. Ο Ιουλιανός ήξερε ότι ο Γεώργιος είχε ιδιωτική βιβλιοθήκη, καθότι γνωρίζονταν από παλιά μεταξύ τους και στην νεότητά του είχε διαβάσει τα βιβλία της βιβλιοθήκης αυτής. Δεν αποκλείεται δηλαδή ο Ιουλιανός να αναφέρεται απλώς στην βιβλιοθήκη που μελέτησε νέος, χωρίς να πρόσθεσε σε αυτήν τίποτε ο Γεώργιος. Ωστόσο, ο Ιουλιανός γράφει 6 μήνες αργότερα σε κάποιον Πορφύριο πως η συλλογή του Γεώργιου ήταν «πολύ μεγάλη και πλήρης και περιείχε φιλοσόφους κάθε σχολής και πολλούς ιστορικούς». Δηλαδή τα βιβλία της βιβλιοθήκης του Γεώργιου ήταν περισσότερα από αυτά που ο Ιουλιανός περίμενε ή που θυμόταν πως είχε. Πράγμα που ενισχύει την πιθανότητα να πήρε από το Σεράπειο τα βιβλία ο Γεώργιος.
23) Ακόμη και η μαρτυρία του Χριστιανού ιστορικού Ορόσιου (''Historiae adversus paganus'' 6, 15, 32), ο οποίος επισκέφτηκε την Αλεξάνδρεια το 415 μ.Χ. δε συνιστά απόδειξη ότι η βιβλιοθήκη του Σεράπειου καταστράφηκε ή κάηκε. Να τι λέει ο Ορόσιος: «στις μέρες μας, μπορούμε βέβαια να δούμε ναούς που διέθεταν κάποτε βιβλιοθήκες, αλλά όχι και τις ίδιες τις βιβλιοθήκες, αφού αυτές τις έχουν εκκενώσει κάποιοι από εμάς. Και επ αυτού δεν χωρεί αμφιβολία». Πρόκειται για μία ακόμη χαρακτηριστική διαστρέβλωση κειμένων των χριστιανών ιστορικών του 4ου-5ου αι. Ο Ορόσιος δεν λέει ότι «κάποιοι από τους Χριστιανούς» έκαψαν ή κατέστρεψαν τα βιβλία της βιβλιοθήκης του Σεράπειου. Αντίθετα, λέει ότι οι Χριστιανοί «εκκένωσαν τις βιβλιοθήκες». Εκκενώνω σημαίνει αδειάζω. Αδειάζω δεν σημαίνει καίγω. Μπορεί να σημαίνει απλώς ότι οι Χριστιανοί πήραν τα βιβλία που υπήρχαν στο Σεράπειο και τα οικειοποιήθηκαν. Αυτό ταιριάζει πολύ περισσότερο με τη μαρτυρία του παγανιστή Ευνάπιου, ότι οι Χριστιανοί λεηλάτησαν το Σεράπειο.
Σε υποψίες πρέπει να μας βάλει το γεγονός ότι ενώ ο Ορόσιος, το 417, γράφει ότι είδε ναούς με βιβλιοθήκες δίχως βιβλία, δηλαδή μη γκρεμισμένους ναούς, ο Ευνάπιος, που πέθανε το 414, γράφει ότι το Σεράπειο κατεδαφίστηκε. Δηλαδή ο ένας μιλά για μη γκρεμισμένο ναό, ενώ ο άλλος για γκρεμισμένο, κι αυτό, αφού δε γίνεται να καταστράφηκε και να μην καταστράφηκε το Σαράπειο, μας κάνει να αναρωτιώμαστε αν και οι δυο ιστοριογράφοι αναφέρονται στο Σεράπειο και στη βιβλιοθήκη που υποτίθεται ότι υπήρχε εκεί ή αν αναφέρονται σε διαφορετικούς ναούς.
Όπως και να ‘χει, η εκκένωση των βιβλίων δεν σημαίνει κάψιμο τους˙ κι εφόσον κανένας ιστορικός, Χριστιανός ή εθνικός, δεν αναφέρει ούτε υπονοεί κάψιμο βιβλιοθήκης, εφόσον ταυτόχρονα τόσοι πολλοί ανέφεραν στις ιστορίες τους την καταστροφή του ναού του Σεράπειου δίχως να κάνουν λόγο για εμπρησμό, είναι άξιο απορίας, για ποιο λόγο θα έπρεπε η μαρτυρία του Ορόσιου να συνιστά μία (και μοναδική) απόδειξη περί εμπρησμού των βιβλίων.
24) Επίσης, υπάρχει και η εκδοχή της καταστροφής της βιβλιοθήκης από τους Άραβες όπως αναφέρει ο άραβας ιατρός Αμπντέλ Λατίφ που επισκέφτηκε την Αίγυπτο τον 12ο αιώνα.
Συμπέρασμα:
Ακόμη κι αν οι Χριστιανοί έκαψαν, εσκεμμένα ή όχι, την βιβλιοθήκη του Σεράπειου, όγκου 42.000 τόμων, οι εθνικοί έκαψαν ή κατέστρεψαν, άλλοτε εσκεμμένα κι άλλοτε άθελα, τη Βασιλική Βιβλιοθήκη και τη βιβλιοθήκη του Μουσείου, καίγοντας 700.000+400.000, δηλ. συνολικώς 1.100.000 τόμους βιβλίων, αν οι αριθμοί που δίνουν οι εθνικοί ιστοριογράφοι είναι αληθείς. Πρόκειται δηλαδή για 26πλάσιο ποσό αφανισμένων βιβλίων εν σχέσει προς τα βιβλία που υποτίθεται πως αφάνισαν οι Χριστιανοί. Κανείς ιστορικός, παγανιστής ή Χριστιανός, δεν αναφέρει ότι για την απώλεια 1.100.000 τόμων του Μουσείου και της Βασιλικής Βιβλιοθήκης ευθύνονται οι Χριστιανοί, πράγμα απολύτως σωστό, αφού οι καταστροφές αυτές συνέβησαν αιώνες προτού επικρατήσουν οι Χριστιανοί. Σύμφωνα με τους... ορθολογιστές αρχαιολάτρες, βέβαια, οι 42.000 αφανισμένοι τόμοι αποτελούν την «τρομερότερη καταστροφή της αρχαιότητας», ενώ οι εικοσαπλάσιοι αφανισμένοι από τους εθνικούς τόμοι ήταν «τυχαία γεγονότα, λυπηρά μεν, αλλά δίχως σημαντική επίπτωση στον πολιτισμό και το πνεύμα»! Ιδού το αρχαιολατρικό χάλι.
Εν πάσει περιπτώσει, οι Νεοπαγανιστές και οι Αρχαιολάτρες σκόπιμα (ή από άγνοια) ταυτίζουν την «θυγατρική» βιβλιοθηκη του Σεράπειου με τις μεγάλες βιβλιοθήκες του Μουσείου και της Βασιλικής, ώστε να επιρρίπτουν στο Χριστιανισμό την καταστροφή της «Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας».
Αλλά γιατί, τέλος πάντων, έχουν οι περισσότεροι τόση σιγουριά επαναλαμβάνοντας συνεχώς ότι «η Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας κάηκε από τον πατριάρχη Θεόφιλο»; Η ιστορία αυτή πρωτοειπώθηκε από τον Γκίμπον τον 18ο αιώνα και έκτοτε επαναλαμβάνεται είτε από τους αφελείς είτε από τους αντιχριστιανούς, δίχως την παραμικρή διάθεση να εξετάσουν περισσότερο το ζήτημα αυτό. Αλλά στο κάτω κάτω, ο Γίββων δεν είπε ότι τα βιβλία καταστράφηκαν. Είπε «the valuable library of Alexandria was pillaged or destroyed» (The decline and fall of the Roman Empire, Collier Books, N.Y., N.Y., vol II, p. 119). Άλλο λεηλασία και άλλο καταστροφή. Λάθος είναι και η λεηλασία, αλλά τουλάχιστον είναι ψευδές ότι χάθηκε η γνώση εξαιτίας της καταστροφής του Σεράπειου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου