Ὁ Σταυρὸς ὡς μέσον ἁγιασμοῦ καὶ μεταμόρφωσης τοῦ κόσμου!

Πρωτ. Δημητρίου Στανιλοάε (✝)

Ὁ Σταυρὸς ὡς μέσον ἁγιασμοῦ καὶ μεταμόρφωσης τοῦ κόσμου

Ἀπὸ τὸ βιβλίο: «Στὸ φῶς τοῦ Σταυροῦ καὶ τῆς Ἀναστάσεως»

ἔκδ. Ἱ. Μ. Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος –Κύμη, σ. 27-35 

 

Διὰ τοῦ σταυροῦ ὁ Χριστὸς ἁγίασε τὸ σῶμα του, κρίκο σύνδεσης μὲ τὸν κόσμο. Ἀπέκρουσε τοὺς πειρασμοὺς ποὺ τοῦ ἔστελνε ὁ κόσμος, νὰ γευθεῖ δηλαδὴ τὶς ἡδονές, ἱκανοποιώντας ὑπέρμετρα τὶς ἀνάγκες του ἢ ἀποφεύγοντας τὸν πόνο καὶ τὸν θάνατο. Ἄν, κατὰ τὸν ἴδιο τρόπο, ἀπωθήσουμε τοὺς πειρασμοὺς τῆς ἁμαρτίας καὶ ὑπομείνουμε καρτερικὰ τὶς ὀδύνες τοῦ θανάτου, ἡ ἁγιότητα μπορεῖ νὰ ἁπλωθεῖ ἀπὸ τὸ σῶμα Του σὲ ὅλα τὰ σώματα καὶ σὲ ὅλο τὸν κόσμο.
 

Ἡ ὀρθόδοξη Ἐκκλησία δὲν λέει πὼς διὰ τοῦ σταυροῦ ὁ Χριστὸς ἐξῆλθε τῆς δημιουργίας, ἀλλὰ πὼς τὴν ἀποκατέστησε σὲ παράδεισο, παράδεισο ἀρετῆς γι’ αὐτοὺς πού, ἀπὸ ἀγάπη σ’ Ἐκεῖνον, ἀποδέχονται τὸν σταυρό Του. Συνεπῶς ὁ σταυρὸς εἶναι ἡ δύναμη τοῦ Χριστοῦ, πού, ἂν τὴν προσλάβουμε, μπορεῖ νὰ ὁδηγήσει τὸν κόσμο στὸν παράδεισο. Γι’ αὐτὸ τὸν σκοπὸ ὁ Χριστὸς μένει μαζί μας ἕως τῆς συντέλειας τῶν αἰώνων. Χωρὶς ἀμφιβολία, ὁ πλήρης παράδεισος θὰ πραγματωθεῖ μόνο μετὰ τὴν παγκόσμια ἀνάσταση.

Ἡ δημιουργία μεταβλήθηκε σὲ πεδίο μάχης ἀνάμεσα στοὺς ἀνθρώπους, ἐξ αἰτίας τῆς ἀπληστίας καὶ τῶν ἐγωιστικῶν παθῶν γενικά. Μπορεῖ ὅμως νὰ ἀποκατασταθεῖ στὴν παραδεισιακὴ κατάσταση διὰ τοῦ σταυροῦ. Ἡ ὀρθόδοξη Ἐκκλησία στὴν ἑορτὴ τῆς Ὑψώσεως τοῦ Τιμίου Σταυροῦ, στὶς 14 Σεπτεμβρίου, ψάλλει: «Ἐν Παραδείσῳ μὲν τὸ πρὶν ξύλον ἐγύμνωσεν, οὗπερ τῇ γεύσει ὁ ἐχθρὸς εἰσφέρει νέκρωσιν· τοῦ Σταυροῦ δὲ τὸ ξύλον, τῆς ζωῆς τὸ ἔνδυμα ἀνθρώποις φέρον, ἐπάγη ἐπὶ τῆς γῆς καὶ κόσμος ὅλος ἐπλήσθη πάσης χαρᾶς» (Κάθισμα ἑορτῆς). Δι’ αὐτοῦ ὁ παράδεισος ἀνοίχτηκε ξανά, γιατί ἡ «στρεφομένη ρομφαία» (Γέν. γ´ 24), ποὺ ἐμπόδιζε τὴν εἴσοδο σ’ αὐτόν, ἐξ αἰτίας τῆς ἀνθρώπινης ἀπληστίας, δὲν μποροῦσε πιὰ νὰ τὸν κρατήσει κλειστό. Γιατί τώρα ὁ Χριστὸς εἰσῆλθε στὸν παράδεισο, ἀφοῦ τὸν ἄνοιξε, φέρνοντας ὡς ἕνας ἄνθρωπος τὸ ξύλο τοῦ σταυροῦ, διὰ τοῦ ὁποίου κατανίκησε τὴν ἀπληστία καὶ προτίμησε τὴν ἀπάρνηση τοῦ ἑαυτοῦ Του. Καὶ θὰ εἰσέλθουν στὸν Παράδεισο ὅλοι ὅσοι θὰ πράξουν τὸ ἴδιο.

Σίγουρα ὑπάρχει ἕνας παράδεισος, στὸν ὁποῖο εἰσέρχονται οἱ ψυχὲς τῶν πιστῶν μετὰ θάνατο. Ἀλλὰ μπορεῖ νὰ ὑπάρχει ἕνας ἐν ἐξελίξει παράδεισος καὶ ἐδῶ στὴν γῆ, ἀποκατάσταση τοῦ ἀρχικοῦ παραδείσου. Μπορεῖ νὰ ἐξελιχθεῖ διὰ τοῦ σταυροῦ, ποὺ ὑψώνεται στὸ μέσον τῆς γῆς καὶ ποὺ οἱ ἄνθρωποι τὸν ἀποδέχονται ὡς κανόνα τῆς ζωῆς τους. Ὁ μετὰ θάνατον παράδεισος τῶν ψυχῶν τῶν πιστῶν, ὑπάρχει ἤδη χάρη στὴν ἐπίγεια ζωή τους, ποὺ ἀκολουθεῖ τὸ πνεῦμα τοῦ σταυροῦ. Τελικὰ ὁ ἐν ἐξελίξει ἐπίγειος παράδεισος, θὰ γίνει μετὰ τὴν ἀνάσταση τῶν σωμάτων, ὁ τέλειος καὶ αἰώνιος παράδεισος.

Ἀλλὰ χωρὶς τὴν προσπάθεια νὰ κάνουμε τὴν γῆ, σ’ ἕνα κάποιο βαθμό, παράδεισο, δὲν προχωροῦσε πρὸς τὸν παράδεισο τοῦ ἐπέκεινα. Γι’ αὐτὸ τὸν σκοπὸ ὁ Χριστὸς μένει μαζί μας ὣς τὸ τέλος τοῦ κόσμου. Ἀποκτοῦμε ἤδη στὴν γῆ μία πρόγευση τοῦ ἐσχατολογικοῦ παραδείσου. Ἡ ὀρθόδοξη Ἐκκλησία σ’ ἕνα ἄλλο ὕμνο ψάλλει: «Ὢ τοῦ παραδόξου θαύματος! τὸ ζωηφόρον φυτόν, ὁ Σταυρὸς ὁ πανάγιος εἰς ὕψος αἰρόμενος ἐμφανίζεται σήμερον· δοξολογοῦσι πάντα τὰ πέρατα ἐκδειματοῦνται δαίμονες ἅπαντες· ὢ οἷον δώρημα τοῖς βροτοῖς κεχάρισται!» (Αἶνοι Ὑψώσεως Τιμίου Σταυροῦ).

Ἀπὸ ὅλους τοὺς ὕμνους τῆς ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας προκύπτει ὁ ρόλος τοῦ σταυροῦ στὴν ἁγιοποίηση καὶ τὴν μεταμόρφωση τοῦ κόσμου. Ὅπως τὸ σῶμα τοῦ Κυρίου ἁγιάσθηκε διὰ τοῦ σταυροῦ, ἔτσι ἁγιάζονται καὶ τὰ δικά μας σώματα καὶ οἱ σχέσεις μας μὲ τὸν κόσμο καὶ ὁ ἴδιος ὁ κόσμος. Λαμβάνουμε ἁγιασμὸ μὲ τὴν δύναμη τοῦ Χριστοῦ, μέσα στὴν ὁποία ὁ σταυρὸς διατηρεῖ τὴν παρουσία του, καὶ ἀποτελεῖ προέκταση τῆς συνετῆς, ὑπομονετικῆς, ἀναμάρτητης στάσης του ἀπέναντι στὸν κόσμο, καὶ γίνεται δοξολογία τοῦ Πατέρα, προσφορὰ σ’ Αὐτὸν ὅλων τῶν σχέσεων μὲ τὸν κόσμο.

Γι’ αὐτό, στὴν ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, ὅλα τὰ πρόσωπα καὶ ὅλα τὰ πράγματα, μέσῳ τοῦ σταυροῦ, θυσιάζονται καὶ προσφέρονται. Οἱ χριστιανοί, κάνοντας τὸ σημεῖο τοῦ σταυροῦ ζητοῦν τὴν δύναμη νὰ φερθοῦν μὲ καθαρότητα ἀπέναντι στὸν κόσμο. Ἀκόμη διαδηλώνουν τὴν θέλησή τους, νὰ ὑψωθοῦν μὲ τὴν προσπάθειά τους, ὣς τὴν συνάντηση αὐτῆς τῆς δύναμης· νὰ δοξάσουν τὸν Θεὸ μὲ ὅλες τους τὶς πράξεις καὶ τὶς ὀδύνες μέσα στὸν κόσμο, ἀκόμη καὶ μὲ τὸν θάνατό τους· νὰ ζήσουν καὶ νὰ πεθάνουν γιὰ τὸν Θεό, νὰ ἐκδηλώσουν μὲ κάθε τρόπο, ὅτι θυσιάζονται σ’ Ἐκεῖνον. Ἡ Ἐκκλησία διὰ τοῦ σταυροῦ ἁγιάζει τὰ πάντα· τὸ νερό, μὲ τὸ ὁποῖο ραντίζει τοὺς πιστούς, τὶς τροφές, τὰ σπίτια, τὰ περιβόλια καὶ τὰ χωράφια μὲ τοὺς καρπούς τους, τὰ δῶρα ποὺ προσφέρονται στὸν Θεό. Ὁ σταυρὸς ὅλα τὰ ἁγιάζει, τὰ καθαίρει στὸ βαθμὸ ποὺ καθαρίζονται, καθιστώντας τὸν Θεὸ διάφανο, Κύριό τους. Ὁ σταυρὸς τὰ θέτει, μέσα ἀπὸ ὅλα τὰ πράγματα, σὲ ἐπικοινωνία μὲ τὸ Θεό. Τὰ πάντα προσφέρονται ὡς δῶρα στὸν Θεό. Ὅλες οἱ λατρευτικὲς ἀκολουθίες ἀρχίζουν καὶ τελειώνουν μὲ τὸ σημεῖο τοῦ σταυροῦ. Ὅλες οἱ κύριες χειρονομίες τῆς λατρείας συνοδεύονται ἀπὸ τὸ σημεῖο τοῦ σταυροῦ, γιατί ἡ ἴδια ἡ δύναμη τοῦ Χριστοῦ κατέρχεται διὰ τοῦ σημείου τοῦ σταυροῦ στὸν βαθμό, ποὺ κάνοντάς το Τὸν ἐπικαλούμαστε. Μ’ αὐτὸ τὸ σημεῖο οἱ πιστοὶ ἔρχονται νὰ συναντήσουν τὴν δύναμη τοῦ Χριστοῦ, ὑποσχόμενοι νὰ προσφερθοῦν καθαρὴ θυσία στὸν Θεό, νὰ φερθοῦν μὲ καθαρότητα σὲ κάθε πράξη τους μέσα στὸν κόσμο. Γι’ αὐτό, τὸ σημεῖο τοῦ σταυροῦ, συνοδεύεται πάντοτε ἀπὸ τὴν ἐπίκληση τῆς Ἁγίας Τριάδας. Γιατί αὐτὴ ἐνεργεῖ τὴν σωτηρία τῶν ἀνθρώπων καὶ ἀπὸ αὐτὴ κατέρχεται ἡ θεία δύναμη, ποὺ ἐνεργεῖ μέσα στὸν κόσμο, γιὰ νὰ τὸν ἐξαγιάσει καὶ νὰ τὸν μεταμορφώσει. Αὐτὴ φανερώνεται διὰ τοῦ σταυροῦ μέσα στὸν κόσμο.

Ἡ δύναμη τοῦ σταυροῦ καθαίρει ὄχι μόνο τοὺς πιστοὺς καὶ τὴν σχέση τους μὲ τὸν κόσμο, ἀλλὰ καὶ τὸν ἴδιο τὸν κόσμο. Διὰ τοῦ σταυροῦ ἀποδιώχνονται οἱ δαίμονες, ποὺ προξενοῦν τὸ κακὸ καὶ ἐκτοξεύουν τοὺς πειρασμοὺς μέσα ἀπὸ τὸ νερό, τὸ κρασί, τοὺς καρπούς, τὰ ἀνθρώπινα πρόσωπα.

Οἱ πιστοὶ πιστεύουν πώς κάνοντας τὸ σημεῖο τοῦ σταυροῦ, σὲ ὅλες τους τὶς πράξεις καὶ ὅλους τοὺς δρόμους τῆς ζωῆς τους, σὲ κάθε ἐπαφή τους μὲ τὴν φύση καὶ τοὺς ἀνθρώπους, ἔχουν συναντιλήπτορα τὸ Ἅγιο Πνεῦμα. Ὑπάρχει μία ἰδιαίτερη σχέση ἀνάμεσα στὸν σταυρὸ καὶ τὸ Ἅγιον Πνεῦμα, γιατί ὁ σταυρὸς εἶναι ἡ ἀνθρώπινη προσπάθεια καθαρμοῦ, ἐνῶ τὸ Ἅγιον Πνεῦμα εἶναι ἡ ἐξαγιάζουσα θεία δύναμη. Καὶ τὰ δύο χρειάζεται νὰ συμπορεύονται.

Ὁ σταυρὸς εἶναι ἡ καθαρτήρια δύναμη τοῦ σύμπαντος. Κι ὅταν κάνουμε τὸ σημεῖο του μὲ πίστη καὶ θέληση, γιὰ μιὰ ζωὴ καθαρὴ μέσα στὸν κόσμο, ἔρχεται ἡ δύναμη τοῦ Πνεύματος τοῦ Χριστοῦ, ποὺ ὑπῆρξε καθαρὸς μέσα στὸν κόσμο, κι ἁγιάζει τὸ σῶμα του μὲ τὴν δύναμη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Κι ἐμεῖς ἀποφεύγουμε τὴν ἁμαρτία καὶ ὑπομένουμε τὸν θάνατο. Ὁ σταυρὸς μᾶς δίνει αὐτὴ τὴν δύναμη τοῦ Χριστοῦ γιατί, ἔχοντάς τον στὴ μνήμη μας, θέλουμε νὰ μιμηθοῦμε τὸ παράδειγμά του καὶ νὰ φερόμαστε μέσα στὸν κόσμο χωρὶς πάθη ἐγωιστικά, μὲ πνεῦμα σωφροσύνης, εἰρήνης καὶ συμφωνίας μὲ τοὺς ἄλλους.

«Ὁ σταυρὸς εἶναι ὅπλο ἐναντίον τοῦ διαβόλου», ψάλλει ἡ ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Εἶναι ὅπλο ἐνάντια σὲ ὅλους τοὺς πειρασμοὺς καὶ τὶς μεθόδους τοῦ διαβόλου, ἐνάντια στὰ πάθη ποὺ μᾶς ὁδηγοῦν σὲ φιλονικίες, ἐνάντια στὴν ἀπολυτότητα. Ὁ σταυρὸς εἶναι ὅπλο ἐναντίον τοῦ διαβόλου, στὸν βαθμὸ ποὺ δυναμώνει μέσα μας τὸ πνεῦμα τῆς θυσίας, τῆς κοινωνίας μὲ τὸν Θεὸ καὶ μεταξύ μας.Μόνο ὁ σταυρός, μὲ τὸ νὰ τιθασσεύσει τὰ ἐγωιστικὰ πάθη μας, καὶ μὲ τὸ νὰ ἐξασθενίζει τὴν ὑπερβολικὴ προσκόλλησή μας στὸν κόσμο, ποὺ θεωρεῖται ὡς ἡ μόνη πραγματικότητα, μπορεῖ νὰ φέρει μία διαρκῆ εἰρήνη ἀνάμεσα στοὺς ἀνθρώπους καὶ στοὺς λαούς.

Οἱ Ἅγιοι Πατέρες πρεσβεύουν ὅτι ἡ θέα τοῦ Θεοῦ μέσα στὸν κόσμο, ἤ ἡ διαφάνεια τοῦ Θεοῦ στὸν κόσμο, ἐξαρτᾶται ἀπὸ τὸν καθαρμό μας ἀπὸ τὰ πάθη. Αὐτὴ ἡ ἰδέα ἀναπτύχθηκε θεωρητικά, μὲ ἰδιαίτερο τρόπο, ἀπὸ τὸν ἅγιο Μάξιμο τὸν Ὁμολογητή. Κατ’ αὐτόν, ὅταν κοιτάζουμε τὰ πράγματα καθαροὶ ἀπὸ πάθη, ἀποκαθιστοῦμε τὸ ἀληθινό τους νόημα, δηλαδὴ τὴν μέσα ἀπὸ αὐτὰ διαφάνεια τοῦ Θεοῦ. Λέγει: «Νόημά ἐστιν ἐμπαθές, λογισμὸς σύνθετος ἀπὸ πάθους καὶ νοήματος. Χωρίσωμεν τὸ πάθος ἀπὸ τοῦ νοήματος καὶ ἀπομένει ὁ λογισμὸς ψιλός. Χωρίζομεν δὲ δι’ ἀγάπης πνευματικῆς καὶ ἐγκράτειας, ἐὰν θέλωμεν». (Μαξίμου Ὁμολ. 400 Κεφάλαια περὶ Ἀγάπης III, 43, Ρ.G. 90, 1029). Αὐτὸ ὅμως, δὲν σημαίνει καταστροφὴ τοῦ κόσμου, ἀλλὰ ἀνακάλυψη (ξανὰ) τῶν ἀληθινῶν του νοημάτων, ποὺ δὲν ἔχουν παραμορφωθεῖ ἀπὸ τὰ πάθη, καὶ τῆς θεϊκῆς τους διαφάνειας.

Ὅταν ἀναλάβουμε τὸν σταυρό, γινόμαστε μὲ τὴν δύναμη τοῦ σταυροῦ τοῦ Χριστοῦ «καινὴ κτίσις» (Β´ Κορ. ε´ 16-17), ὅπως λέγει ὁ Ἀπ. Παῦλος. Σ’ αὐτὴ τὴν κατάσταση βλέπουμε πὼς «τὰ πάντα ἐκ τοῦ Θεοῦ» (Β´ Κορ. ε´ 18), ὅπως λέγει ὁ ἴδιος στὴ συνέχεια Ἀπόστολος. Μ’ αὐτὸ τὸν τρόπο προετοιμάζουμε τὴν κτίση, γιὰ νὰ φτάσει στὴν κατάσταση τῆς ἐλευθερίας, στὴν ὁποία θὰ φτάσουμε καὶ μεῖς ὡς υἱοὶ Θεοῦ, κι ὄχι ὡς δοῦλοι πιὰ τοῦ κόσμου καὶ τῶν παθῶν. Γιατί οὔτε ὁ κόσμος χαίρεται ἀπὸ τὴν κατάσταση τῆς ἔκπτωσης, στὴν ὁποία, πέφτοντας ἐμεῖς, τραβοῦμε καὶ τὸν κόσμο καὶ γινόμαστε σκλάβοι του, ἀντὶ νὰ εἴμαστε κύριοί του. Ἡ κατάσταση τῆς ἐλευθερίας, στὴν ὁποία θὰ φτάσουμε, ἀντιστοιχεῖ στὴν κατάσταση τῆς δόξας, τῆς ὁποίας μποροῦμε νὰ κάνουμε κοινωνὸ καὶ τὸν κόσμο (Ρωμ. η´ 31).

Ἡ δημιουργία βρίσκεται ἀκόμη σὲ ὠδίνες τοκετοῦ, ὅσον ἀφορᾶ αὐτὴ στὴν ἀληθινὴ καὶ καινούργια κατάσταση τῆς ὕπαρξής της. Εἶναι οἱ ὠδίνες τοῦ σταυροῦ, τὸ νὰ ἀντέξεις ἀναμάρτητα. Ὁ σταυρὸς ἐπαληθεύεται ὡς τὸ μόνο μέσο διὰ τοῦ ὁποίου ὁ κόσμος περνᾶ σὲ μία καινούργια μορφὴ ὕπαρξης, ὅπου ὁ Θεὸς γίνεται ὁρατὸς ὡς ὁ ὢν τὰ πάντα ἐν πᾶσι. Εἶναι ἡ μόνη ὁδὸς γιὰ νὰ φτάσουμε στὸ πιὸ λαμπρὸ δεῖπνο, ἐκεῖ ποὺ ἀφθονεῖ ἡ γνώση τοῦ Θείου Λόγου, ἐκεῖ ποὺ ἡ δημιουργία τὸν καθιστᾶ διάφανο σ’ ὅλη του τὴν πληρότητα, καὶ ἐρχόμαστε σὲ εὐθὺ καὶ καθαρὸ διάλογο μαζί Του. Ἔτσι ὅλος ὁ κόσμος θὰ φανερωθεῖ μέσα Του, καὶ μέσα μας, ὡς τὸ κοινὸ περιεχόμενο τοῦ διαλόγου, ὡς μία ὁλοφώτεινη διαφάνεια, διὰ τῆς ὁποίας θὰ μᾶς γίνει γνωστὸς μὲ ὅλο τὸν δοσμένο σὲ μᾶς πλοῦτο του. (Ἅγ. Μάξιμος Ὁμολογητής, Ἀμφιλεγόμενα, Ρ.G. 91,1373).

Ἀλλὰ ὅλα αὐτὰ θὰ γίνουν χάρη στὸν σταυρὸ τοῦ Χριστοῦ, ἂν τὸν ἀποδεχτοῦμε σὰν δικό μας. Μόνο μέσα στὸ φῶς καὶ μέσα στὴν δύναμη τοῦ σταυροῦ, ποὺ θὰ φανερωθεῖ στὸν οὐρανό, σημεῖο τοῦ Υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου κατὰ τὴν ἔνδοξη παρουσία Ἐκείνου (Ματθ. κδ´30), ὁ κόσμος θὰ ἀναδειχθεῖ στὸ τέλος «καινὸς οὐρανὸς καὶ γῆ καινὴ» (Ἀποκ. κα´1). 

 

Πηγή: agiosvasileiospeiraiws.blog