50. «Οι Θεοί λοιπόν είναι μη προσωπικά όντα που κατέχουν την Αθανασία και τη Γνώση. (....)Δεν εμπλέκονται σε ζώνες δράσεως άλλων Θεών. Υπόκεινται στη νομοτέλεια του Φυσικού Κόσμου και υπηρετούν τους Νόμους του. (...)Οι Θεοί είναι ελεύθερες και ανεξάρτητες υπάρξεις. Είναι όλοι τους εξίσου θείοι και δεν εξουσιάζονται από καμμία άλλη οντότητα ή δύναμη. Οι Θεοί, χαίρονται όταν κατώτερα όντα ελεύθερα αναγνωρίζουν την ύπαρξή τους.»
Απάντηση: 1) Είναι δυνατόν να υπάρχει ένα μη προσωπικό ον; Το «Μη προσωπικό όν» είναι «πράγμα» κι όχι «ον». Οι πέτρες, το χώμα κλπ δεν έχουν συνείδηση. Συνείδηση, δηλαδή προσωπικότητα, έχουν μόνο τα όντα και οι υπάρξεις, όχι τα πράγματα.
Θα μπορούσαν ας πούμε οι Νεοπαγανιστές να γράψουν, ότι οι Θεοί είναι ένα συλλογικό ον (τύπου Βουδισμού). Κάτι τέτοιο όμως χαλάει από το ότι μιλούν για «όντα» και «υπάρξεις» στον Πληθυντικό. Οπότε δεν έχει νόημα τίποτα από αυτά που λένε.
2) Μπορεί να υπάρξει ον, που να κατέχει τη Γνώση, αλλά να μην είναι προσωπικό; Γνώση σημαίνει επεξεργασία και κατανόηση πληροφοριών από ένα συνειδητό όν. Ο ηλεκτρονικός υπολογιστής π.χ., που είναι ένα «πράγμα» κι όχι «προσωπικό ον», δεν «κατέχει την Γνώση», αλλά την «αποθηκεύει», ή καλλίτερα, η Γνώση αποθηκεύεται, από κάποιο προσωπικό ον, σε αυτό.
3) Οι «θεοί», μας λένε οι Νεοπαγανιστές, δεν εμπλέκονται μεταξύ τους σε ζώνες δράσεως άλλων θεών. Επαναλαμβάνουμε το ερώτημα που έθεσε προς τους πολυθεϊστές ο Άγιος Ιωάννης Δαμασκηνός τον 8ο αι. : Αν ο καθένας θεός κυβερνά ένα μέρος του κόσμου και δεν εμπλέκεται σε ζώνες δράσης άλλων θεών, τότε Τί ή Ποιός είναι αυτός που έβαλε και όρισε αυτήν την τάξη και έκανε στους θεούς αυτή τη συγκεκριμένη διανομή κι όχι κάποια άλλη; Και γιατί αυτό το «κάτι» ή αυτός «ο κάποιος» όρισε αυτήν τάξη; Με ποιο σκοπό; Αν είναι η τύχη που τα έκανε όλα αυτά, τότε οι Ειδωλολάτρες παραδέχονται ότι όλα είναι τυχαία και κατ' ουσία παραδέχονται ένα τυχαίο σύμπαν δίχως σκοπό (ή με «τυχαίο σκοπό»!) και με τυχαίους κυβερνήτες. Τότε είναι αξιολύπητοι. Αν όμως δεχτούν Σκοπό για την εκλογή αυτή, τότε αυτός ο σκοπός βρίσκεται Υπεράνω των θεών και του σύμπαντος και είναι σχέδιο. Λογικό Σχέδιο όμως δεν γίνεται από «μη όντα», αλλά από Προσωπικό όν.
4) Ούτε η ίδια η νεοπαγανιστική άποψη πως οι θεοί δεν επεμβαίνουν στον χώρο ή την αρμοδιότητα άλλων θεών ισχύει. Ο Τρωικός Πόλεμος, θα έπρεπε να είναι αποκλειστική αρμοδιότητα του Άρη, όμως σε αυτόν παίρνουν μέρος όλοι οι θεοί βοηθώντας όποια παράταξη επιθυμούν. Επίσης μια θεότητα μπορεί να κατέχει/συμβολίζει περισσότερες από μία ιδιότητες, πολλές απ' τις οποίες είναι ταυτόχρονα ιδιότητες άλλων θεοτήτων. Για παράδειγμα, η Αφροδίτη δεν είναι μόνο η θεά του έρωτα, αλλά υπήρχε και η «πελάγια» ή «εύπλοια» Αφροδίτη, που είχε δικαιοδοσία στη θάλασσα, ανταγωνιζόμενη τον Ποσειδώνα˙ ακόμη, υπήρχε η χθόνια Αφροδίτη, των νεκρών, που έμπαινε στα χωράφια του Πλούτωνα (Ν. Παπαχατζή, Η θρησκεία στην Αρχαία Ελλάδα, Εκδοτικής Αθηνών A.E., σ. 138). Η Ήρα ξεκίνησε ως χθόνια θεότητα και κατέληξε γυναίκα του Δία. Η παρθένα Αθηνά λατρευόταν ως Αθηνά Μητέρα στην Ηλεία (Παυσανίας, 5, 3,3). Ο Δίας, η Ήρα, η Άρτεμη, η Αθηνά κ.ά. ήταν αρχικά υποχθόνιοι θεοί (π.χ. ο Δίας λεγόταν λαφύστιος, σκοτίτας, δηλαδή του σκότους, καταχθόνιος, σύζυγος της Περσεφονείας - Περσεφόνης, όπως λέει η Ιλιάδα Ι 456, ενώ η Αθηνά είχε το γοργόνειο και τα φίδια ως ανάμνηση της καταχθόνιας αρχικής θέσης της και στη Κορωνεία συλλατρευόταν με τον Άδη, όπως λέει ο Στράβων (9, 411)) προτού γίνουν Ολύμπιοι, δηλαδή ουράνιοι. Ενώ ο Ασκληπιός θεωρείται ο θεός της ιατρικής, ο Περικλής (Πλουτάρχου, Περικλής, 13) έστησε άγαλμα της «Αθηνάς Υγείας» στην Ακρόπολη. Ο Απόλλων υποκατέστησε τον μυκηναϊκό θεό Πα.jα.Fο.νε (Παιάνονα ή Παιήνονα) παίρνοντας την ιδιότητα του θεραπευτή θεού, αλλά όχι ακόμη στην Ιλιάδα, η οποία ξέρει τον Παινίονα ως γιατρό των θεών (Ιλιάδας Ε 401). Άρα ο Ασκληπιός έχει κι άλλους να μπλέκονται στα πόδια του. Σύμφωνα με μερικούς (Όμηρος, Ύμνων XIX) ο Προμηθέας κι ο Ήφαιστος ήταν κάποτε το ίδιο πρόσωπο. Άλλοι πιστεύουν ότι ο Προμηθέας κι ο Ασκληπιός ήταν το ίδιο πρόσωπο (Παυσανίας, 10, 4, 3). Σύμφωνα με τον Πλούταρχο (Εκ των περί εν Πλαταιοίς δαιδάλων) ο Απόλλων ήταν ο Άρης, η Λητώ η Ήρα, η Άρτεμη ήταν η Ειλείθυια. Ο Δίας κι ο Διόνυσος ήταν το ίδιο πρόσωπο (Αριστ. Ρήτωρ Or. IV, παρά Δινδορφίω, τ. 41) (J. Burckhardt, Οι Έλληνες και οι θεοί τους, Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου, σ. 67). «Και τι να σκεφθή τέλος πάντων κανείς για εκείνον τον Ζηνο-ποσειδώνα, ιερό του οποίου υπήρχε, κατά τον Αθηναίο, στην Καρία» (J. Burckhardt, Οι Έλληνες και οι θεοί τους, Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου, σ. 68) Έτσι, αντίθετα από όσα ισχυρίζονται οι νεοεποχίτες Νεοπαγανιστές, ένας χώρος δράσης ανήκει σε δύο ή περισσότερους «θεούς», οι οποίοι εις πείσμα των Νεοπαγανιστών, εμπλέκονται στις ζώνες δράσης των άλλων θεών. Εκτός κι αν υπάρχουν πολλές, διαφορετικές μεταξύ τους, Αφροδίτες, πολλές Ήρες, πολλοί Δίες κ.ο.κ.
5) Πώς παραδέχονται ότι οι «θεοί» τους είναι ελεύθεροι και ταυτόχρονα είναι μη προσωπικά όντα; Ελευθερία σημαίνει και συνεπάγεται δυνατότητα επιλογής, δυνατότητα σύγκρισης, σκέψης, απόφασης. Ελευθερία με άλλα λόγια προϋποθέτει προσωπικότητα. Δίχως προσωπικότητα, πώς έχουν «ελευθερία» και «ανεξαρτησία» οι θεοί τους; Άρα πρέπει να παραδεχτούν ότι οι θεοί τους είναι πρόσωπα κι όχι «απρόσωπα όντα».
6) «Οι Θεοί χαίρονται, όταν κατώτερα όντα αναγνωρίζουν την ύπαρξή τους», αλλά μόνο συνειδητά, προσωπικά όντα μπορούν να χαίρονται. Γι' αυτό άλλωστε κι όλες οι αρχαίες επικλήσεις, ύμνοι, κ.λ.π. απευθύνονταν σε πρόσωπα κι όχι σε Ιδέες π.χ. ή σε αντικείμενα και Σύμβολα. Εκτός, κι αν οι Νεοπαγανιστές πιστεύουν ότι οι Αρχαίοι Έλληνες απηύθυναν ύμνους σε πράγματα.
7) «Οι Θεοί», λένε οι Νεοπαγανιστές, «κατέχουν τη Γνώση». Οι θεοί όμως, όπως ισχυρίζονται οι ίδιοι οι Νεοπαγανιστές, είναι ατελή όντα κι όχι «παντοδύναμοι» και «πάνσοφοι», όπως ο χριστιανικός Θεός. Η «Γνώση» είτε είναι πλήρης και απόλυτη, είτε είναι μερική και ατελής, δηλαδή ημιμάθεια. Όταν, λοιπόν, κάνουμε λόγο για Γνώση, εξυπακούεται ότι μιλάμε για την τέλεια, απόλυτη γνώση, γιατί μόνο αυτή μπορεί να ονομάζεται Γνώση. Ατελή όντα λοιπόν, τα οποία δεν έχουν παρά μόνο μία ζώνη ευθύνης και κυριαρχίας στον κόσμο (κι αυτή τους έλαχε τυχαίως...), δεν δύνανται να κατέχουν τη Γνώση του παντός (είτε το παν αφορά την ζώνη ευθύνης τους είτε το σύμπαν όλο), ούτε και δύνανται να κατέχουν την απόλυτη Γνώση για ο,τιδήποτε: η (απόλυτη και πλήρης) Γνώση είναι κτήμα μόνον αυτού που δημιουργεί τους φυσικούς νόμους και την ύλη. (Παρομοίως, μόνο ο κατασκευαστής π.χ. ενός πλυντηρίου γνωρίζει απολύτως πώς κατασκευάζεται ένα πλυντήριο, δηλαδή μόνον αυτός κατέχει την πλήρη Γνώση κι όχι την ημιμάθεια της μερικής γνώσης.) Οι «θεοί» δεν δημιουργούν τίποτε - σύμφωνα με τους Νεοπαγανιστές - αλλά απλώς υπόκεινται υποχρεωτικά στη νομοτέλεια φυσικών νόμων, τους οποίους δεν δημιούργησαν - άρα και δεν τους γνωρίζουν πλήρως = δεν κατέχουν τη Γνώση των. Δηλαδή, οι «θεοί» δεν κατέχουν τη Γνώση, διότι, ως μη κατασκευαστές φυσικών νόμων και ύλης, αρκούνται στην ημιμάθεια.
8) Πώς ισχυρίζονται οι νεοπαγανιστές ότι οι «θεοί» τους είναι «ελεύθεροι», αφού υπόκεινται στην νομοτέλεια του κόσμου; Βάσει του ερωτήματος 3), οι «ελεύθεροι» θεοί Α) βρίσκονται ο καθένας σε ζώνες ευθύνης, τις οποίες δεν επέλεξαν (αφού είναι κάτι τυχαίο η μοιρασιά των ζωνών) από μόνοι τους, και Β) είναι υποχρεωμένοι να υπακούν σε φυσικούς νόμους, τους οποίους φυσικά ούτε κι αυτούς επέλεξαν να είναι όπως είναι. Τί ελευθερία είναι αυτή τώρα, μόνο οι νεοπαγανιστές μπορούν να το εξηγήσουν. Φανταστείτε έναν άρχοντα που υποχρεώνεται να πάει σε έναν τόπο να τον εξουσιάσει, και εκεί να υπόκειται σε νόμους τους οποίους δεν όρισε ο ίδιος. Πόσο ελεύθερος είναι αυτός; Ένας φτωχός υπαλληλάκος αυτών που τον διόρισαν άρχοντα είναι. Και τί σημασία, αλήθεια, πρέπει να δίνουμε σε τέτοιους αδύναμους ψευτοθεούς, που ούτε ελεύθεροι είναι ούτε προσωπικά όντα είναι; Και τι ανάγκη έχουμε από αδύναμα «απρόσωπα όντα» που ούτε επέλεξαν τον χώρο ευθύνης τους ούτε καν τους νόμους που διέπουν αυτόν; Καμμία. Εξαρτάται η ζωή μας από την λατρεία τέτοιων ανίσχυρων «θεών», που δεν ελέγχουν/μεταβάλλουν ούτε δημιούργησαν τους φυσικούς νόμους; Απολύτως όχι. Συμπέρασμα: στο σύμπαν των Νεοπαγανιστών, στον κόσμο τους, δεν υπάρχει καμμιά όντοτητα, η οποία να είναι πραγματικά και πλήρως ελεύθερη. Γι' αυτό και οι Ειδωλολάτρες πίστευαν στην Ειμαρμένη και τις Μοίρες.
Αντιφάσεις επί αντιφάσεων. Προφανώς ό,τι υποστηρίζουν το έχουν «ράψει» από διάφορες πηγές, κι έτσι τούς βγαίνει αντιφατικό. Μιλούν υποθετικά, και δεν μπαίνουν στον κόπο να αναλύσουν αυτά που λένε. Η θρησκεία τους είναι μυθεύματα. Οι θεοί είναι δικά τους δημιουργήματα. Οπότε δεν υπάρχει πρόβλημα αντιφάσεων. Προφανώς είναι θέμα οπτικής και σοβαρότητας. Σε θεούς που δεν είναι πραγματικοί αλλά φανταστικοί, δεν υπάρχει ανάγκη καμμίας θεολογικής συνέπειας. Τη μια λέμε πως είναι έτσι, την άλλη πως είναι αλλιώς, αδιαφορώντας για το συνολικό αποτέλεσμα: ανάλογα με το τι θέλουμε να δικαιολογήσουμε. Άλλωστε, κι ο Στωϊκός Επίκτητος τα ίδια έκανε. Γράφει «ο κόσμος είναι καλά οργανωμένος»˙ και «ο κόσμος έχει ατέλειες». «Ο κόσμος είναι έτσι όπως τον θέλησε ο θεός»˙ «ο θεός δεν είναι παντοδύναμος».
Όσο για την περίφημη λέξη, το «θείον», αυτή δεν συνεπάγεται διόλου ότι οι αρχαίοι «θεοί» ήταν «απρόσωπες οντότητες», αποπροσωποποιημένα όντα ή δυνάμεις, όπως ισχυρίζονται οι Νεοπαγανιστές. Όταν π.χ. ο Ηρόδοτος λέει ότι «το θείον φθονερόν εστί» εννοεί ότι ο φθόνος (κατά των ανθρώπων) είναι μια γενική ιδιότητα όλων των «θεών». Όλοι οι θεοί είναι φθονεροί αναφορικά με την ευτυχία των ανθρώπων, εννοεί ο Ηρόδοτος. Αντί να πει «όλοι οι θεοί», λέει «το θείον». Το «θείον», λοιπόν, δεν σημαίνει απρόσωπη οντότητα ή το θεϊκό πνεύμα-δύναμη που διαχέεται στη φύση και είναι αυτή (πανθεϊσμός), αλλά το σύνολο των θεών. Ακόμη κι αν «το ελληνικό πάνθεο συγκροτήθηκε σε μιαν εποχή, όπου η σκέψη αγνοούσε την αντίθεση ανάμεσα σε ανθρώπινο υποκείμενο και σε φυσική δύναμη και δεν είχε ακόμη επεξεργαστεί την έννοια μιας μορφής ύπαρξης, καθαρά πνευματικής, μιας εσωτερικής διάστασης του ανθρώπου», αυτό δε συνιστά αντίρρηση ότι μετέπειτα, για τους ίδιους τους Αρχαίους, οι θεοί ήταν πρόσωπα κι όχι φυσικές δυνάμεις. Επιπλέον, αν δεχτούμε την υπόθεση, τότε δεχόμαστε ότι οι θεοί ήταν εξαρχής όμοιοι με τους ανθρώπους, ψυχικά. Όταν οι Έλληνες άνθρωποι έγιναν συνειδητά «πρόσωπα», τότε και οι θεοί απέβαλαν τα μη προσωπικά στοιχεία της προσωπικότητάς τους. Όταν οι Έλληνες απέκτησαν συνείδηση της ατομικότητάς τους, θεωρούσαν τους θεούς τους πρόσωπα, ανεξαρτήτως του αν οι θεοί αρχικώς, σε μια πολύ μακρινή εποχή, θεωρούνταν σύμβολα (η υπόθεση είναι αναπόδεικτη, βεβαίως). Αλλά, όπως και να 'χει, η ίδια η ονοματοδοσία των θεών, η οποία έγινε από πολύ νωρίς αν όχι εξαρχής, δηλώνει προσωπικότητα. Ονόματα παίρνουν μόνο προσωπικές οντότητες. Η άποψη ότι «μια θεϊκή δύναμη δεν έχει στην πραγματικότητα αυτόνομη ύπαρξη. Υπάρχει μονάχα χάρη στο πλέγμα των σχέσεων που την ενώνουν με το θεϊκό σύστημα στο σύνολό του», δε συνεπάγεται ότι ο θεός δεν είναι πρόσωπο, διότι ακριβώς τα ίδια συμβαίνουν με μια ανθρώπινη προσωπικότητα, που «δεν έχει στην πραγματικότητα αυτόνομη ύπαρξη», με την έννοια ότι «υπάρχει μονάχα χάρη στο πλέγμα των σχέσεων που την ενώνουν με την κοινωνία στο σύνολό της», δηλαδή δεν υπάρχει αυτόνομος άνθρωπος απομονωμένος. Επίσης το ότι «η Αφροδίτη αυτή η συγκεκριμένη ομορφιά, είναι μία ομορφιά, αλλά είναι συνάμα και η ομορφιά αυτό που θα ονομάζαμε η ουσία της ομορφιάς» δεν συνεπάγεται ότι η μία ομορφιά, η ανώτερη μορφή ομορφιάς και αιτία της ομορφιάς στον κόσμο, δεν έχει ετερότητα σε σχέση με τις υπόλοιπες ομορφιές. Είναι μία, ανώτερη ομορφιά, ξεχωριστή (άρα πρόσωπο) από τις υπόλοιπες ομορφιές, όσο κι αν αυτή τις δημιουργεί. Τέλος, το ανθρώπινο σώμα των θεών συνιστά την καλύτερη απόδειξη ότι αυτοί είναι ανθρωπόμορφα πρόσωπα, με «εγώ». Αν οι αρχαίοι θεοί ήταν δυνάμεις, αν δεν θεωρούνταν «πρόσωπα», τότε οι Έλληνες θα χρησιμοποιούσαν γι' αυτούς όχι ανθρώπινα σώματα αλλά σώματα φανταστικών ή πραγματικών ζώων. Το αστείο της υπόθεσης είναι ότι, ενώ οι Αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν τους θεούς τους πρόσωπα, με εγώ, με επιθυμίες, με δυνατότητα παρέμβασης στην ιστορία και την καθημερινή ζωή (θαύματα), έρχονται οι Νεοπαγανιστές να ισχυριστούν το αντίθετο.
Το πιο κωμικό είναι ότι οι διαφορετικές αρχαιοκεντρικές ομάδες αλληλοσφάζονται για το τι είναι οι θεοί. Ο κ. Ρασσιάς αποκαλεί, με το γνωστό μισαλλόδοξο ύφος του, «γελοιότητα» τον Ευημερισμό. Ωστόσο ο Παν. Κουβαλάκης, εκπροσωπώντας ουσιαστικά το Δαυλό γράφει (Δαυλός, τ. 288, σ. 14522): «οι θεοί των Αρχαίων Ελλήνων δεν είναι απλή "προσωποποίηση των δυνάμεων της φύσης", όπως δηλώνεται συχνά. Αν ίσχυε μόνο αυτό, τότε η ελληνική θρησκεία θα βρισκόταν στο επίπεδο των δοξασιών των πρωτόγονων λαών, που σε διάφορες παραλλαγές "θεοποιούσαν" τις δυνάμεις της ζωής και της φύσης (...). Πολλοί από τους θεούς και προεξάρχοντος του Διός εμφανίζονται στην ελληνική παράδοση και ως σύμβολα φυσικών δυνάμεων αλλά και ως ιστορικά πρόσωπα, που άφησαν πίσω τους μεγάλα έργα, με τα οποία ευεργέτησαν την ανθρωπότητα. Ο Ζευς ως σύμβολο της Παγκόσμιας Τάξης είναι ταυτόχρονα και μέγας εκπολιτιστής της ανθρωπότητας και Έλλην παγκόσμιος βασιλέας "ἐπελθὼν τὴν οἰκουμένην ἅπασαν..." (Διόδωρος Σικελιώτης, Ζ, 71, 2)». Ο Δαυλός εδώ λέει ότι η περί θεών αντίληψη του κ. Ρασσιά και του ΥΣΕΕ είναι αντίληψη πρωτόγονων ανθρώπων. Ανταποδίδοντας, ο κ. Ρασσιάς ουσιαστικώς αποκαλεί «γελοίους» όσους πιστεύουν ότι ο Ευήμερος είχε δίκαιο πως οι θεοί ήταν θεοποιηθέντες θνητοί, βασιλείς. Εμείς χαιρόμαστε που συνειδητοποιούν τις διαφορές τους. Απλώς παρατηρούμε ότι είναι πραγματικά αξιοθρήνητη ειδωλολατρία η αντίληψη του Δαυλού, που δεν βρίσκει τίποτε κακό στη θεοποίηση θνητών και μάλιστα βασιλιάδων (ταξική τοποθέτηση, καθότι οι μη αριστοκρατικής/βασιλικής καταγωγής προϊστορικοί Έλληνες θνητοί δεν θεοποιήθηκαν ποτέ). Δυστυχώς όμως, οι Έλληνες της κλασσικής εποχής παραδέχονταν ως φυσιολογική τη μεταθανάτια θεοποίηση ανθρώπων από τις αρχαίες πόλεις. Δηλαδή μόλις πέθαινε κάποιος άρχοντας, γινόταν θεός, με «μεγάλες δυνάμεις», φυσικά, ικανός να προστατέψει τον κόσμο. Συνεπώς, ο Δαυλός έχει περισσότερο δίκαιο. Πάντως όλα αυτά συνιστούν εντυπωσιακή θεολογία. Τα πτώματα ανακηρύσσονται σε θεούς ισχυρούς.
Με τόσες, πάντως, διαφορές μεταξύ των αρχαιολατρών για το «τί είναι οι θεοί» (παρακάτω παρουσιάζουμε κι άλλες διαφορετικές απόψεις, άλλων αρχαιολατρών) προκύπτει το ερώτημα τι είδους θρησκεία είναι αυτή, της οποίας οι οπαδοί εδώ και 2.500 χρόνια δεν κατέληξαν σε μια κοινή, πάνω-κάτω, αντίληψη περί θεών. Πάντως, επειδή υπάρχουν τόσες απόψεις περί των αρχαίων θεών, κι επειδή δεν μπορούμε να περιμένουμε άλλα 2.500 χρόνια τους Ειδωλολάτρες να αποφασίσουν τι στο καλό είναι οι θεοί τους, μπαίνουμε στον πειρασμό να αναφέρουμε μία ακόμη˙ αυτήν που αναφέρεται σε ένα παλιό τραγούδι των Στρούμφ: «-Ποιοι ήταν οι Αρχαίοι Θεοί;/ -Το Σάββατο κι η Κυριακή!». Μπορεί αυτή να 'ναι η σωστή.
Πηγή: Ενάντια στην αρχαιοπληξία
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου