Η γυναίκα στο ισλάμ...

Η θέση της γυναίκας στο Ισλάμ

της Νίκης Αναστοπούλου

Πόσο εύκολο είναι για μια γυναίκα από τη Σαουδική Αραβία να ταξιδέψει μόνη της στο εξωτερικό; Για μια Πακιστανή να καταγγείλει το σύζυγό της για ξυλοδαρμό; Για μια Λιβανέζα να πάρει διαζύγιο ή να βγάλει διαβατήριο; Η απάντηση είναι από εξαιρετικά δύσκολο έως αδύνατο! Οι περισσότερες γυναίκες στις ισλαμικές χώρες στερούνται ελευθερίες και δικαιώματα, τα οποία θεωρούνται δεδομένα για τις γυναίκες των δυτικών κοινωνιών.

Το Κοράνι...

Είναι γεγονός ότι το Κοράνι, το ιερό βιβλίο του Ισλάμ, κάνει διάκριση μεταξύ ανδρών και γυναικών εις βάρος των τελευταίων. Καταρχάς αναφέρεται ότι η γυναίκα είναι κατώτερη του άνδρα και μόνο υπακούοντάς τον μπορεί να γίνει καλή και ενάρετη. Μάλιστα το Κοράνι δίνει το δικαίωμα στους Μουσουλμάνους να χρησιμοποιούν ακόμη και το ξύλο για να συνετίσουν τις ανυπάκουες συζύγους τους. Η καλύπτρα μάλιστα που φοράνε οι μουσουλμάνες εκφράζει ακριβώς τους περιορισμούς που έχει η γυναίκα. Επιπλέον, η πολυγαμία είναι επιτρεπτή για τον άνδρα αρκεί οι σύζυγοί του να έχουν τις ίδιες παροχές και να τις αντιμετωπίζει ως ίσες. Ένας μουσουλμάνος μπορεί να παντρευτεί μια εβραία ή μια χριστιανή, χωρίς αυτή να πρέπει να ασπαστεί τον ισλαμισμό. Εκτός από τις τέσσερις νόμιμες συζύγους ο μουσουλμάνος μπορεί να έχει απεριόριστο αριθμό παλλακίδων. Αντίθετα η μουσουλμάνα δεν έχει δικαίωμα να έχει ούτε πολλούς συζύγους ούτε χαρέμι., ενώ δεν μπορεί να παντρεύτει ένα άντρα που δεν είναι μουσουλμάνος. Το Κοράνι καταδικάζει τη μοιχεία και συμβουλεύει τον απατημένο σύζυγο να κλείσει την άπιστη στο σπίτι ως το θάνατό της. Τέλος,μια ακόμα διάκριση εις βάρος των γυναικών είναι ότι τα αρσενικά παιδιά λαμβάνουν διπλάσιο μερίδιο κληρονομιάς από τα κορίτσια.

Η πραγματικότητα...

Οι διακρίσεις που αναφέρει το Κοράνι εφαρμόζονται στις περισσότερες μουσουλμανικές χώρες, γεγονός που εξηγεί το ότι οι γυναίκες θεωρούνται πολίτες δεύτερης κατηγορίας. Χαρακτηριστική περίπτωση αποτελεί η υποχρεωτική, στο Ιράν και τη Σαουδική Αραβία, κάλυψη του προσώπου και του σώματος όταν η γυναίκα βγαίνει από το σπίτι.. Κάθε επίπεδο ανυπακοής επισύρει κάποια μορφή ποινής, φυσική, οικονομική, κοινωνική ή ψυχολογική. Στη Σαουδική Αραβία το κράτος έκανε ένα βήμα παραπάνω, καθώς θέλει να ακολουθούν τους ενδυματολογικούς κανόνες (να φοράνε δηλαδή abaya, ένα μαύρο ύφασμα που καλύπτει όλο το σώμα, εκτός σπιτιού) εκτός από τις ντόπιες και όλες οι γυναίκες που βρίσκονται στη χώρα, ακόμη και οι Δυτικές.

Οι γυναίκες έρχονται πολύ συχνά αντιμέτωπες με τη βία, ιδιαίτερα στα πλαίσια του γάμου τους. Ο ξυλοδαρμός της συζύγου σπάνια επιφέρει κύρωση, και στην περίπτωση που μια γυναίκα αποφασίσει να ακολουθήσει τη δικαστική οδό βρίσκεται αντιμέτωπη με την πίεση που της ασκεί η οικογένειά της και η κοινωνία. Στο Πακιστάν ακόμη και οι γυναίκες που ζητούν τη βοήθεια της αστυνομίας, δεν καταφέρνουν συνήθως να ξεφύγουν από τους συζύγους τους. Η αστυνομία θεωρεί την ενδο-οικογενειακή βία θέμα καθαρά προσωπικό, με αποτέλεσμα να μην παίρνει θέση και να οδηγεί τις κακοποιημένες γυναίκες πίσω στην οικογένειά τους. Ακόμη, όμως, και αν εκδικαστεί η υπόθεση το δικαστήριο σπάνια αποφασίζει υπέρ της γυναίκας. Η κατάσταση είναι κάπως καλύτερη στην Αίγυπτο και την Ιορδανία, όπου η γυναίκα έχει δικαίωμα να ζητήσει διαζύγιο σε περίπτωση κακοποίησης.

Άλλη μια μορφή βίας, με την οποία συχνά βρίσκονται αντιμέτωπες οι γυναίκες στις Ισλαμικές χώρες, είναι ο βιασμός. Στο Πακιστάν αν και οι κυρώσεις που προβλέπει ο νόμος για τους βιαστές, είναι εξαιρετικά αυστηρές (μέχρι και θάνατος), σπάνια εκδικάζονται υποθέσεις βιασμού, καθώς οι βιαστές είναι τις περισσότερες φορές μεγαλογαιοκτήμονες ή αρχηγοί του υποκόσμου. Στις περισσότερες περιπτώσεις τα θύματα πιέζονται να μην κάνουν μήνυση. Υπάρχουν μάλιστα περιπτώσεις όπου οι κατηγορούμενοι για βιασμό έχουν αθωωθεί, ενώ τα θύματά τους έχουν φυλακιστεί κατηγορούμενα για μοιχεία. Τέλος τόσο στο Πακιστάν, όσο και στην Αίγυπτο και την Ιορδανία ο βιασμός εντός του γάμου δε θεωρείται έγκλημα και δε διώκεται ποινικά.

Ο άνδρας μπορεί εύκολα να χωρίσει τη γυναίκα του, ενώ το αντίστοιχο δικαίωμα της γυναίκας είναι πολύ πιο περιορισμένο. Στο Λίβανο μια γυναίκα μπορεί να πάρει διαζύγιο μόνο με τη συγκατάθεση του συζύγου της. Αντίθετα, στην Αίγυπτο είναι πιο εύκολο για μια γυναίκα να πάρει διαζύγιο χωρίς τη συναίνεση του συζύγου της, αρκεί να επιστρέψει την προίκα που έλαβε από το σύζυγό της κατά το γάμο. Στη Σαουδική Αραβία, τέλος, μια διαζευγμένη ή χήρα μητέρα έχει την κηδεμονία των παιδιών μέχρι την ηλικία των 7 για τα αγόρια και των 9 για τα κορίτσια. Μετά από αυτή την ηλικία πρέπει να δώσει τα παιδιά στον πατέρα ή στην οικογένειά του. Πολλές ξένες μητέρες εμποδίζονται από τους πρώην συζύγους τους να επισκεφτούν τα παιδιά τους μετά το διαζύγιο.

Και στον τομέα των πολιτικών και κοινωνικών δικαιωμάτων γίνονται διακρίσεις εις βάρος των γυναικών. Το να βγάλει μια γυναίκα διαβατήριο μπορεί να φαίνεται απλό, δεν είναι όμως πάντα. Στις περισσότερες ισλαμικές χώρες είναι απαραίτητη η συγκατάθεση του πατέρα ή του συζύγου για να εκδώσει μια γυναίκα διαβατήριο. Εξαίρεση αποτελεί η Αίγυπτος, όπου οι ενήλικες ανύπαντρες γυναίκες δεν χρειάζονται τη συγκατάθεση κάποιου συγγενή. Στη Σαουδική Αραβία οι γυναίκες δεν μπορούν να αποκτήσουν άδεια οδήγησης, πρέπει να μπαίνουν στα λεωφορεία από ξεχωριστές εισόδους και να κάθονται σε διαφορετικό μέρος από τους άνδρες. Επίσης, μια γυναίκα μπορεί να συλληφθεί από τη θρησκευτική αστυνομία αν επιβαίνει σε όχημα, που δεν το οδηγεί ο εργοδότης της ή κάποιος στενός συγγενής. Οι γυναίκες δεν μπορούν να εισαχθούν στο νοσοκομείο χωρίς τη συναίνεση ενός άνδρα συγγενή, ούτε μπορούν να δεχθούν μια θέση εργασίας στην επαρχία αν κάποιος ενήλικας άνδρας συγγενής δεν αναλάβει την ευθύνη. Τέλος, η μαρτυρία μιας γυναίκας, τόσο στη Σαουδική Αραβία όσο και στο Πακιστάν, δεν έχει την ίδια βαρύτητα με αυτή ενός άνδρα στο δικαστήριο.

Μεγάλο ποσοστό γυναικών στις ισλαμικές χώρες είναι αναλφάβητες, ενώ υπάρχουν και ποικίλοι περιορισμοί στην εκπαίδευση που διαφέρουν από χώρα σε χώρα. Στη Σαουδική Αραβία, για παράδειγμα, οι γυναίκες δεν επιτρέπεται να σπουδάσουν μηχανική, δημοσιογραφία και αρχιτεκτονική, ενώ για να σπουδάσουν στο εξωτερικό πρέπει να συνοδεύονται από κάποιο συγγενή. Στις περισσότερες χώρες οι γυναίκες κληρονόμοι δικαιούνται μικρότερο μερίδιο από τους άνδρες. Στην Αίγυπτο και την Ιορδανία αν η μοναδική κληρονόμος είναι γυναίκα παίρνει μόνο το μισό της περιουσίας των γονιών της, ενώ το άλλο μισό πάει στους άνδρες συγγενείς. Στις χώρες αυτές οι χριστιανές χήρες μουσουλμάνων δεν δικαιούνται τίποτα από την περιουσία του συζύγου τους, ενώ στο Πακιστάν πολλές γυναίκες δεν παίρνουν το μερίδιο από την κληρονομιά που δικαιούνται.

Τέλος, ιδιαίτερα διαδεδομένη είναι η πρακτική των "εγκλημάτων τιμής", στο Πακιστάν, την Τουρκία, το Ιράν, την Ιορδανία και αλλού. Συχνά γυναίκες δολοφονούνται από τους συζύγους τους ή στενούς συγγενείς γιατί έφεραν ντροπή στην οικογένειά τους. Στην Τουρκία, όπου οι φόνοι τιμής δε δικαιολογούνται από το κράτος, συνήθως δράστης είναι κάποιο ανήλικο μέλος της οικογένειας, το οποίο με αυτό τον τρόπο αποφεύγει την τιμωρία. Στο Ιράν, από την άλλη, αναγνωρίζεται στον πατέρα ή τον αδελφό το δικαίωμα να δολοφονήσει ένα κορίτσι που ενέδωσε στο προγαμιαίο σεξ. Η ποινή σε αυτή την περίπτωση είναι το πολύ 6 μήνες φυλάκισης, ενώ στην περίπτωση που ο σύζυγος δολοφονήσει την άπιστη γυναίκα του δεν υπάρχει τιμωρία. Στην Ιορδανία αν και τα εγκλήματα τιμής δεν είναι νομικά αποδεκτά, τα δικαστήρια είναι ιδιαίτερα απρόθυμα να επιβάλουν κυρώσεις.

Σίγουρα η ισλαμική θρησκεία θέτει δυσκολίες στην εφαρμογή της ισότητας των 2 φύλων, οι μεγαλύτερες, όμως, δυσκολίες δημιουργούνται από τις κυβερνήσεις που εφαρμόζουν τον ισλαμικό νόμο στην πιο ακραία μορφή. Αν αυτές οι δυσκολίες αρθούν είναι πολύ πιθανό η ισότητα των δύο φύλων να γίνει πραγματικότητα και για τον ισλαμικό κόσμο.

πηγή: efivoidimosiografoi