Σχεδόν όλα τα γυμναστήρια πλέον, εντάσσουν στις δραστηριότητές τους τμήματα yoga, ανάμεσα στο μπαλέτο, την αεροβική και τη σουηδική γυμναστική. Όλο και περισσότερες γυναίκες συμμετέχουν σε αυτά, …για να γυμναστούν;…για να χαλαρώσουν; Δεν νομίζω ότι είναι ακριβώς ξεκάθαρο. Την μία ώρα γίνεται ένα μάθημα και την άλλη το άλλο, στην ίδια αίθουσα. Αυτό που αλλάζει την ώρα της γυμναστικής-yoga είναι ίσως ο φωτισμός, που χαμηλώνει, η μουσική, που γίνεται πιο χαλαρή και …ινδική, και οι οδηγίες του γυμναστή, που αποκτούν περιεχόμενο όπως «κλείστε τα μάτια , φανταστείτε το τάδε τοπίο, αφήστε τις πιεστικές και αγχωτικές σκέψεις». Όσον αφορά τις συμμετέχουσες, με όσες έχω μιλήσει, δεν νιώθουν ότι κάνουν κάτι ξεχωριστό από τα άλλα τμήματα γυμναστικής. Ίσα-ίσα που η θέση ότι αυτές είναι διαδικασίες προσευχής των ινδουιστών και των βουδιστών τις ξενίζει, τις ξαφνιάζει, ίσως και τις καθιστά επιφυλακτικές απέναντι σε όποιον την εκφράσει, γιατί τον θεωρούν ως υπερβολικό και φανατικό θρησκόληπτο.
Διαβάζοντας τα φυλλάδια των γυμναστηρίων βλέπουμε απόψεις λίγο πολύ μπερδεμένες, και χωρίς καμιά αναφορά σε θεούς και…δαίμονες των ινδικών χωρών όπως·
“Η γιόγκα προήλθε από την Ινδία πριν 5.000 χρόνια. Είναι μια αρχαία τεχνική που διδάσκει πώς να ηρεμεί το μυαλό, το σώμα και το πνεύμα. Ο κύριος σκοπός της είναι η επίτευξη “kaivalya”, δηλαδή της απόλυτης ελευθερίας (δεν προσδιορίζει όμως από τί).
Τα περισσότερα είδη άσκησης απαιτούν το σώμα να κάνει γρήγορες και δυνατές κινήσεις, με επαναλαμβανόμενες ενέργειες, οι οποίες οδηγούν συχνά στην ένταση και την κούραση.
Αντίθετα η γιόγκα χρησιμοποιεί asanas, δηλαδή στάσεις του σώματος, εναλλάσσοντας από τις στατικές στάσεις σε στάσεις ισορροπίας και τεχνικές αναπνοής που ενώνουν το μυαλό, το σώμα και το πνεύμα. Καμία άλλη μορφή άσκησης δεν περιλαμβάνει το μυαλό και το πνεύμα με το σώμα τόσο πολύ, με συνέπεια τη συνολική ευημερία του ατόμου.”
Κατ’ αρχήν δεν υπάρχει κάτι το πραγματικά επιλήψιμο για μία άσκηση που προσφέρει τόσα καλά, όπως παρουσιάζεται εδώ, και είναι κάτι απλό και εύκολο. Δεν υπάρχει καμία αναφορά σε οτιδήποτε που να μας θυμίζει θρησκεία, τουλάχιστον στους χριστιανούς. Όμως, ξέρουμε τί αποτελεί την ινδουιστική θρησκεία ώστε να είμαστε σε θέση να ξεχωρίσουμε τις θρησκευτικές πρακτικές και κοσμοθεωρίες αυτών των θρησκειών, ή νομίζουμε ότι εξαντλούνται στις πορτοκαλί στολές των μοναχών; Αυτή η αίσθηση της απλής άσκησης αλλάζει –άρδην, θα έλεγα- μόλις κάποιος ανοίξει οποιοδήποτε βιβλίο της βουδιστικής ή της ινδουιστικής θρησκείας, οι οποίες –και οι δυο- συνδέονται με την yoga, κι έχουν κοινές, τις περισσότερες φορές ταυτόσημες, αναφορές και κοσμοθεωρία. Είτε η πηγή έχει θρησκειολογική-χριστιανική προσέγγιση είτε ινδουιστική/βουδιστική, η yoga παρουσιάζεται ίδια –με βαθύ θρησκευτικό χαρακτήρα!
Η αναλυτική και συνολική παρουσίαση των θρησκευτικών πεποιθήσεων αυτών των δυο θρησκειών είναι μια αχανής προσπάθεια, που θα παρέκλινε από το θέμα της yoga στη δική μας πραγματικότητα, όσον αφορά, όμως, τη yoga και τη θέση της στη θρησκευτική πραγματικότητα του ινδουιστικού/βουδιστικού κόσμου, ο ρόλος της είναι, τελικά, αρκετά απλό να διατυπωθεί· αποτελεί τη σύντομη οδό διαφυγής του ανθρώπου από το βάσανο των μετενσαρκώσεων· εξ ου και η ονομασία της· ζεύξη, ένωση, σύνδεση του ανθρώπου με την αλήθεια του Brahma.
Με απλά λόγια ο ινδουιστικός κόσμος είναι εντελώς άλλος από τον κόσμο που αντιλαμβανόμαστε εμείς οι χριστιανοί. Θυμίζει πολύ συχνά τις λατρείες των στοιχείων της φύσης και τη δωδεκαθεϊστική θρησκεία, με πάρα πολλούς θεούς όμως, σχεδόν 6 εκατομμύρια! Σε γενικές γραμμές η θέση και ο σκοπός της ζωής κατά τους ινδουιστές είναι ο εξής· Ο κύκλος της ψυχής-ύπαρξης από άνθρωπο σε ζώο, σε λουλούδι, σε ερπετό, σε άνθρωπο άλλης κάστας(κοινωνικής τάξης) είναι το αποτέλεσμα της ψυχής που είναι τόσο γεμάτη κακό karma (=αμαρτίες;) που δεν μπορεί να αναπαυθεί μέσα στη θεότητα (Brahma) και διώχνεται ξανά πίσω στον αγώνα της ζωής για να επανορθώσει, ζώντας καλύτερα στην επόμενη ζωή. Η ανάπαυση είναι σχεδόν άπιαστο για τους περισσότερους, μιας και μόνο όσοι καταφέρουν να γεννηθούν ως Βραχμάνοι έχουν ελπίδες γι’ αυτήν.
Στο Βουδισμό δεν είναι τόσο ξεκάθαρη η ύπαρξη του Θεού, η αίσθηση της ζωής όμως είναι ίδια· « “Η ύπαρξη είναι πόνος”, “αιτία του πόνου είναι η επιθυμία” για τον ψεύτικο κόσμο, καθώς αγνοούμε ότι είναι μία ψευδαίσθηση». Αυτές είναι οι Ευγενικές Αλήθειες που διατύπωσε ο Βούδας, μόλις βρήκε την φώτιση, μετά από πολυχρόνια προσπάθεια.
Η yoga –για όποιον την εξασκεί, η ινδουιστική ή βουδιστική, είναι η ατομική προσπάθεια του ανθρώπου να σωθεί από αυτό το μαρτύριο της ζωής. Αποτελείται από 8 στάδια και ονομάζεται “η οκταπλή οδός” προς την αλήθεια, τη φώτιση, τον θεό Brahma·
1. yama/αυτοσυγκράτηση· αποφυγή γεννετησίων σχέσεων, κλοπής, φιλαργυρίας.
2. niyama, αυτοκαλλιέργεια· επιδίωξη αταραξίας, καθαριότητας, συνέπειας στην άσκηση.
3. asana, έλεγχος του σώματος· με ειδικές στάσεις του σώματος επιβολή στις ζωτικές ενέργειες του ανθρώπινου οργανισμού.
4. prana-yama, ρύθμιση της αναπνοής· επιβραδύνεται ο αναπνευστικός ρυθμός και ηρεμούν το σώμα και ο νους. Ολόκληρη η νοητική δύναμη προετοιμάζεται για τα τελικά στάδια της yoga.
5. pratyahara, συγκράτηση των αισθήσεων· παρατεταμένη ενατένιση ενός αντικειμένου. Ο «γιόγκι» επιδιώκει να επιβληθεί πάνω στις αισθήσεις.
6. dharana, συγκέντρωση προσοχής· η καθήλωση του νου δημιουργεί ένα μονωτικό φραγμό από τα γύρω φαινόμενα και τις εσωτερικές φαντασίες (επανάληψη της ινδουιστικής ιερής συλλαβής Aum,ενατένιση ιδιότυπων σχημάτων).
7. dhyana, στοχασμός, ενατένιση, θεωρία.
8. Samadhi, φωτισμός, απελευθέρωση.
Ο κάθε yogi προσπαθεί να αποκοπεί από την επιθυμία για τα εγκόσμια, κατ’ αρχήν με εγκράτεια, ύστερα με αποκοπή από τις “παρεμβολές” των αισθήσεων (τον εξωτερικό κόσμο, μετά από τις έννοιες) τη σκέψη του, ώστε ο νους ελεύθερος από όλα όσα τον κρατούν δεμένο στη γη να πετάξει στο Brahma, να λυτρωθεί, να ενωθεί με το μόνο αληθινό Όν! Όλα τα στάδια είναι μία ενιαία πορεία αποκοπής –με θρησκευτικό χαρακτήρα.
Η παράθεσή τους σκοπό έχει να αποκαλύψει και να ερμηνεύσει στους αφελείς και ανυποψίαστους που προστρέχουν στη yoga νομίζοντας πως πρόκειται για αθώα γυμναστική, ότι μέσω της “γυμναστικής” μετέχουν χωρίς να το πάρουν είδηση στο τελετουργικό του ινδουισμού. Δεν γίνεται πρακτική των γυμναστηρίων; Δεν γίνονται “ασκήσεις” αναπνοής; Δεν εξασκούν τις asanas ως σωματική άσκηση; Δεν επαναλαμβάνουν ήχους που δίνει ο εκπαιδευτής, όπως “ohmmmm”; Δεν προσπαθούν να “καθαρίσουν το μυαλό τους από τις έννοιες”, με εικόνες που δίνει ο γυμναστή; Δεν ακούν ινδική χαλαρωτική μουσική; Είναι σίγουροι ότι δεν είναι ψαλμοί και ύμνοι; Πόσο ενήμεροι είναι άραγε οι συμμετέχοντες για την θρησκευτική σημασία των όσων κάνουν;
Ίσως γίνουν πιο ξεκάθαρες αυτές οι απορίες αν αντιστρέψουμε, κατά κάποιο τρόπο τη διαδικασία. Ας πούμε, παραδείγματος χάριν και με όλο το σεβασμό στην Εκκλησία μας, ότι κάποιος γυμναστής προτείνει για άσκηση και χαλάρωση τα εξής· “-Πάρε στάση εδαφιαίας μετάνοιας, επαναλάμβανε συνεχώς τη φράση “Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησόν με” για να αδειάσει το μυαλό σου από σκέψεις, να ανάψεις λίγο λιβάνι, και να ακούσεις βυζαντινούς ψαλμούς για χαλάρωση. Στα χριστιανικά αυτιά και μυαλά μας είναι αυτονόητη η θρησκευτική σημασία όλων αυτών, και δημιουργεί αίσθηση προσβολής η παρουσίασή τους με τέτοιο τρόπο.
Δεν θα θεωρηθεί, λοιπόν, ο “γυμναστής” του παραδείγματος ότι παραβιάζει τη θρησκευτική ελευθερία όσων τον ακούνε –που δεν είναι χριστιανοί, και δεν σκοπεύουν να γίνουν- και δεν θα κινδύνευε να κατηγορηθεί ότι τους παρασύρει σε προσυλιτισμό, αφού δεν ζήτησαν διδασκαλία και κατήχηση στο Χριστιανισμό; Δεν θα πρόσβαλε το δικό μας θρησκευτικό αίσθημα μία τέτοια προσέγγιση; Είναι ολοφάνερο, νομίζω, το ότι όσο δεν είναι «χαλαρωτική γυμναστική» η χριστιανική προσευχή, άλλο τόσο δεν είναι η yoga. Σίγουρα δεν ανήκει στο γυμναστήριο, αλλά σε τόπο λατρείας και ενσυνείδητης ινδουιστικής προσευχής.
Τελικά, κάποια πράγματα είναι πιο περίπλοκα από όσο παρουσιάζονται, και πιο συγκεκαλυμμένα, κρύβοντας ίσως σκοπιμότητες πίσω από αυτή την “προσποίηση”. Το θέμα είναι πόσο έτοιμοι παρουσιαζόμαστε εμείς σε κάθε ευκαιρία να ακολουθήσουμε άκριτα και χωρίς εξέταση το ό,τιδήποτε, αρκεί να έχει τη ταμπέλα του μοντέρνου. Έχουμε απωλέσει την πνευματική μας ζωή και ψάχνουμε πνευματική ζωή έξω από την Εκκλησία, μέχρι και τα γυμναστήρια… Αν και στην εποχή μας διακηρύττεται ότι ο Θεός πέθανε, τελικά σαν ορφανοί ψάχνουμε καινούριο πατέρα, και προσπαθούμε να τον δανειστούμε από τους λαούς που έχουν ακόμα πίστη σε κάποια μορφή θεϊκή, για να ξαναβρούμε τη θερμότητα της πατρικής αγκαλιάς. Όμως τα υποκατάστατα της αλήθειας δεν είναι η Αλήθεια. Σεβόμενοι τις θρησκευτικές πεποιθήσεις όλων, και πολύ περισσότερο σεβόμενοι τις δικές μας, δεν πρέπει να ξεπουλάμε όσο-όσο, αλλά να ψάχνουμε να ξαναβρούμε το νήμα που μας ενώνει με την πηγή της ζωής, την Εκκλησία του Χριστού.
«ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ» ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2009– Αρ. Φύλλου 90
ΑΠΟ ΑΚΤΙΝΕΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου