Μεταποίησης του άρτου και του οίνου σε σώμα και αίμα του Χριστού.

 

«Η ορθόδοξη παράδοση, κατά την κοινή γραμμή της διπλής μεθοδολογίας, δεν εξήγησε ποτέ τον τρόπο της μεταβολής ή της μεταποίησης του άρτου και του οίνου σε σώμα και αίμα του Χριστού. Η επιστήμη, όπως είδαμε, ήταν για την περιγραφή των κτιστών πραγμάτων (σε τούτη την επιστήμη ανήκει και η θεολογική επιστήμη), ενώ η χαρισματική θεολογία γεύεται και βλέπει εμπειρικά τα μυστηριακά γεγονότα. 

 

Το έργο της άκτιστης ενέργειας δεν εξετάζεται ως προς τον τρόπο τέλεσης επιστημονικά. Αρκεί μονάχα η γνώση του πράγματος ως μετοχή σ'αυτό. Και τούτη είναι η μοναδική οδός θεογνωσίας κατά την ορθόδοξη θεολογία. Η σχολαστική θεολογία εντούτοις, σύμφωνα με τη διαλεκτική, και όχι την αποδεικτική μέθοδο, όπως την ονόμαζε ο Γρηγόριος Παλαμάς, επιχείρησε έρευνα και του τρόπου μεταβολής του άρτου και του οίνου. Έτσι επινόησε τη λεγόμενη μετουσίωση (transubstantiatio). 

 

Κατά την αριστοτελική φιλοσοφία τα πράγματα έχουν ύλη (ορατή) και είδος (αόρατο). Το τελευταίο είναι η αντικατάσταση της πλατωνικής ιδέας, αυτού του αρχετύπου, όπου κατά μέθεξη παίρνουν μορφή τα υλικά πράγματα. Εδώ στην αριστοτελική περίπτωση τη μορφή τη δίνει το είδος. Κατά τη μεταβολή λοιπόν, λένε οι σχολαστικοί, «μεταποιείται» το είδος, δηλαδή η αόρατη ουσία, ενώ η ύλη μένει ως έχει. Έτσι έχουμε κατά την ύλη ψωμί και κρασί, ενώ κατά την ουσία το σώμα και το αίμα του Χριστού.  

 

Η εξήγηση αυτή, όπως καταλαβαίνει κανείς εύκολα, ενώ είναι ευφυής και επιστημονικά ικανοποιητική, σήμερα δεν ισχύει, μια και η επιστήμη δεν έχει ως δικό της πόρισμα την αριστοτελική φιλοσοφία. Πρόκειται λοιπόν για μια ιστορική απλώς αναφορά σε τούτο τον όρο, και μόνο φιλολογικό ενδιαφέρον προξενεί. Απεναντίας η διπλή μεθοδολογία των ορθοδόξων πατέρων, με τον αντίστοιχο αποφατισμό, ξέφυγε τέτοιες παγίδες. Ρητά και κατηγορηματικά ο Ιωάννης Δαμασκηνός κάνοντας λόγο για τη μεταποίηση του άρτου και του οίνου σε σώμα και αίμα Χριστού μας λέει πώς, αν ζητούμε και τον τρόπο της μεταβολής, μας αρκεί μονάχα η πληροφορία ότι γίνεται διαμέσου των ενεργειών του Αγίου Πνεύματος. Είναι λοιπόν σύγχρονη με τα σημερινά δεδομένα η ορθόδοξη μεθοδολογία». 

 

Δογματική και Συμβολική Θεολογία, Β' τόμος, σελ. 486-488, Νίκου Α. Ματσούκα

 

Πηγή: exprotestant.blogspot.gr