Ορθόδοξη η ιερά εικών του Συνθρόνου, μέρος τρίτο.

 

 

 Εικόνα της Αγίας Τριάδος, γνωστή και ως Φιλοξενία του Αβραάμ.

 

Οι νεοεικονομάχοι όπως γράψαμε και προηγουμένως και αποδείξαμε ότι σφάλλουν, υποστηρίζουν πως η εικόνα του Συνθρόνου εισήχθη από την παπική δύση. Όμως ένας άλλος πολέμιος της εικόνος αυτής, ο Γεώργιος Γαβριήλ, στο βιβλίο του ''Απαγορευμένες απεικονίσεις'' γράφει, ''Οι ιστορικοί της τέχνης λένε ότι πρώτο το Βυζάντιο επηρέασε τους Δυτικούς, ώστε να ζωγραφίζουν εικόνες του Πατρός και της Αγίας Τριάδος'', (βλέπε σελ. 28-29, εκδόσεις ''Ζέφυρος'', Θεσ/νίκη 1990). Και αυτό δεν το γράφει κάποιος που δέχεται την εικόνα του Συνθρόνου αλλά αντιθέτως κάποιος που δεν τη δέχεται, οπότε η μαρτυρία του είναι σημαντική και αναιρεί τις ανιστόρητες αναφορές των άλλων νεοεικονομάχων που θέλοντας να συκοφαντήσουν το Σύνθρονο, το παρουσιάζουν ως δήθεν εισαγώμενο από την παπική εκκλησία μετά το 1054. Και ιστορικώς είναι σωστό αν σκεφτούμε ότι από τας αρχάς του 6ου αιώνος επί αυτοκράτορος Ιουστίνου του Α' αγιογραφήθηκε η Αγία Τριάδα άνωθεν του σώματος της Παναγίας μας στην εικόνα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, στον ναό της Παναγίας των Βλαχερνών, στην ανατολική πλευρά της αυτοκρατορίας και μάλιστα στην πρωτεύουσα, την Κωνσταντινούπολη.

Στο περιοδικό του Πατριαρχείου Κων/πόλεως, ''Εκκλησιαστική Αλήθεια'', στο τεύχος Μαΐου 1899, σελ. 181 διαβάζουμε, ''Από του τετάρτου όμως αιώνος και εντεύθεν ο ουράνιος Πατήρ παρίστατο ενίοτε υπό μορφήν ανθρώπου, προβεβηκότος λίαν την ηλικίαν''. Δηλαδή από τον τέταρτο αιώνα και μετά ο ουράνιος Πατήρ ενίοτε απεικονίζετο ως άνθρωπος σε πολύ προχωρημενη ηλικία, δηλ. γέρων.

Όταν υποστηρίζουν οι πολέμιοι της εικόνος του Συνθρόνου, ότι μπορούμε να ζωγραφίζουμε μόνο όσα είδαμε και ότι δήθεν δεν έχουμε δει τον Πατέρα, πλανώνται. Αποδείξαμε στην αρχή της μελέτης μας πως στο όραμα του Δανιήλ, ο Προφήτης είδε τον Πατέρα και τον Υιό του να πηγαίνει προς Εκείνον. Αφού κατά συγκατάβασιν ο Πατέρας εμφανίστη ως γέρων στον Προφήτη με ανθρώπινη μορφή, γιατί λέγουν οι εικονομάχοι πως δεν είδαμε τον Πατέρα; Υπάρχουν και κάποιοι που λέγουν πως ναι μεν είδαμε τον Πατέρα στο όραμα του Προφήτου αλλά μόνο εκεί πρέπει να εικονίζεται, αλλά αποδείξαμε πως αυτές οι απόψεις είναι νεοφανείς, μετά το 1950 και δεν έχουν καμία πηγή και μαρτυρία στην ιερά Παράδοση. Κι όμως οι νεοεικονομάχοι λέγουν ότι υποστηρίζουν την ιερά Παράδοση. Τότε γιατί στις ομιλίες και τα γραφόμενα τους όταν εκθέτουν τις θέσεις τους δεν επικαλούνται τις Οικουμενικές ή Πανορθόδοξες Συνόδους και τους Αγίους Πατέρες; Διότι δεν υπάρχει τίποτα από την ιερά Παράδοση, τις Συνόδους και τους Πατέρες που να στηρίζει τις θέσεις τους. Αντιθέτως τα αρχαιολογικά ευρήματα και οι ιστορικές αναφορές αποδεικνύουν την απεικόνιση του Ανάρχου Πατρός από την αρχαία ήδη Εκκλησία. Η ιερά Παράδοση καταρρίπτει όλα τα επιχειρήματά τους.

Έτερα αιρετικά επιχειρήματα των νεοεικονομάχων.

Η εικόνα του Συνθρόνου υποστηρίζουν, ενέχει ανθρωπομορφισμό, αποτελεί συγκεκαλυμμένη ειδωλολατρεία και περιθέτει σωματικά σχήματα στη Θεότητα. Επιπλέον είναι εικόνα ξένη προς την διδασκαλία των Άγίων Πατέρων. 

Η Αγία Γραφή ξεσκεπάζει τις πλάνες τους. Όπως εμφανίστη ο Πατήρ και ο Υιός στον Προφήτη Δανιήλ, και όπως εμφανίστη ο Θεός στους άλλους Προφήτες, έτσι και εμείς τα αγιογραφούμε. Και στον Αβραάμ εμφανίστη ο Θεός ως τρείς άνδρες. Με μορφή δηλ. ανθρώπινη, αυτό δεν είναι ανθρωπομορφισμός για τους υπερασπιστές της Φιλοξενίας του Αβραάμ ως μίας και μοναδικής εικόνος της Αγίας Τριάδος; Με ανθρώπινο σχήμα εμφανίστη ο Πατέρας και ο Υιός στον Προφήτη Δανιήλ, με ανθρώπινο σχήμα εμφανίστη και στο Πατριάρχη Αβραάμ. Γιατί κατηγορούν την εικόνα του Συνθρόνου για τα ανθρώπινα σχήματα αφού ο Θεός ο Ίδιος επέλεξε να εμφανιστεί με ανθρώπινα σχήματα; Γι' αυτό οι Άγιοι Πατέρες δέχονταν και τις δύο εικόνες και δεν απέρριπταν καμία. Διότι όντας αληθινοί θεολόγοι ήξεραν πως ο Τριαδικός Θεός εμφανίστη στους Προφήτες συμβολικώς, αφού ο άνθρωπος δεν δύναται ούτε την Φύση, ούτε τις Υποστάσεις του Θεού να δει. 

Το σκεπτικό τους ότι η εικόνα του Συνθρόνου οδηγεί στην ειδωλολατρεία είναι παράλογο, διότι κανείς πιστός τόσες εκατοντάδες χρόνια δεν οδηγήθηκε στην ειδωλολατρεία τιμώντας την εικόνα αυτή. Τα ίδια υποστήριζαν και οι παλαιοί εικονομάχοι, ότι οι εικόνες οδηγούν στην ειδωλολατρεία, αλλά η Αγία Ζ' Οικουμενική Σύνοδος έλυσε το θέμα και απέδειξε την πλάνη τους. Ας υποταχθούν και οι νεοεικονομάχοι στο πνεύμα της Αγίας Ζ' Οικουμενικής Συνόδου και θα καταλάβουν ότι η δήθεν ειδωλολατρεία που κατ' αυτούς υπάρχει στο Σύνθρονο, στην πραγματικότητα υπάρχει στις πνευματικώς άρρωστες ιδέες τους. Όσον αφορά το ότι η εικόνα αυτή είναι ξένη προς την διδασκαλία των Αγίων Πατέρων, γιατί δεν μας παραθέτουν έστω μία μαρτυρία από έναν Άγιο Πατέρα της Εκκλησίας; Διότι δεν υπάρχει ούτε ένας Άγιος που να συμφωνεί με τις πλάνες των νεοεικονομάχων. 

Εφόσον μετά το 1950, οι αγιογράφοι, θεολόγοι, λαϊκοί ή κληρικοί, όποιοι και όσοι είναι, που καταφέρονται εναντίον της παραδοσιακής αυτής εικόνος, η οποία βασίζεται στην Αγία Γραφή, δεν έχουν ούτε μία μαρτυρία Αγίου που να συμφωνεί με όσα εικονομαχικά πρεσβεύουν, τότε έχουμε κάθε δικαίωμα με αγάπη να τους πούμε, πως δεν ακολουθείτε την ιερά Παράδοση, σκέφτεστε και αναλύετε την απεικόνιση με δικό σας ορθολογιστικό τρόπο και φαντάζεστε αιρέσεις και ειδωλολατρείες εκεί που δεν υπάρχουν. Γιατι αν υπήρχε κάτι μεμπτό στην απεικόνιση αυτή, έστω ένας Άγιος ή μία Σύνοδος Πανορθόδοξη θα το ανέφεραν για να προστατεύσουν το ποίμνιο από την αίρεση του φιλιόκβε, τον Αρειανισμό, τον ανθρωπομορφισμό και την ειδωλολατρεία τα οποία καταλογίζετε στην εικόνα του Συνθρόνου. Όμως δεν υπάρχει τίποτα από την ιερά Παράδοση υπέρ σας, αντιθέτως η ιερά Παράδοση, πλέον των χιλίων τριακοσίων ετών, διαψεύδει όσα πρεσβεύετε και σας καλεί σε μετάνοια από την ύπουλη νέα εικονομαχία που ήρθε από την Ευρώπη, όπου εκεί πρωτοδιατυπώθηκαν αυτές οι πλάνες εναντίον της εικόνος, από το θεολογικό σεμινάριο του Αγίου Σεργίου στο Παρίσι.

Ένας εκ των πολεμίων της εικόνος του Συνθρόνου, ο αποτειχισμένος π. Θεόδωρος Ζήσης, σε μία ομιλία του εναντίον της ρωτάει, ''Θα έχουμε λοιπόν στα σπίτια μας εικόνα της Αγίας Τριάδος που να παρουσιάζει το φιλιόκβε;'' Αφού πλανήθηκε ο συγκεκριμένος κληρικός και νομίζει ότι η εικόνα διδάσκει το φιλιόκβε, τολμά και φτάνει σε αυτό το ερώτημα. Τι εννοεί όμως με την ερώτηση αυτή; Να πετάξουμε από τα σπίτια μας την εικόνα; Αυτό δεν είναι ξεκάθαρη, όχι μόνο θεωρητική εικονομαχία, αλλά και έμπρακτη;

Εμείς λυπούμεθα που ο διάβολος μετά τα μέσα του 20ου αιώνος βρήκε άλλον έναν τρόπο να ρίξει στην εικονομαχία πολλούς που νομίζουν πως ακολουθούν την ιερά Παράδοση ενώ δεν έχουν ούτε μία μαρτυρία από αυτήν υπέρ τους.

Οι Σύνοδοι του 1666 και του 1776.

Προκειμένου οι νεοεικονομάχοι να στηρίξουν τις πλάνες τους έφεραν στην επιφάνεια δύο Συνόδους που δεν έγιναν αποδεκτές από την Εκκλησία και γι' αυτό ήταν παντελώς άγνωστες. Ως Σύνοδοι που δεν συμφωνούν με την ιερά Παράδοση και την Αγία Ζ' Οικουμενική Σύνοδο δεν έχουν κύρος, διότι η μεν Σύνοδος της Μόσχας του 1666 ήταν αντικανονική και αντιπαραδοσιακή, η δε της Κων/πόλεως του 1776 έρχεται σε αντίθεση με όσα αποφαίνεται η Αγία Ζ' Οικουμενική Σύνοδος και είναι Τοπική. Μία Τοπική Σύνοδος δεν μπορεί να ακυρώσει αποφάσεις και Όρους Οικουμενικής Συνόδου. Αυτά θα τα αποδείξουμε αμέσως. 

Είχαμε και στο παρελθόν Συνόδους και μάλιστα με πλήθος Επισκόπων οι οποίες διεκδικούσαν τον όρο Οικουμενική και παρουσιάζοντο ως ορθόδοξες. Αλλά ήταν Σύνοδοι ληστρικές, όπως η Σύνοδος του 754 μ.Χ. στην Ιέρεια, στην ασιατική πλευρά του Βοσπόρου. Σε αυτήν συγκεντρώθηκαν 348 Επίσκοποι με πρόεδρο τον Αρχ/πο Εφέσου Θεοδόσιο, αφού ο πατριαρχικός θρόνος της Κωνσταντινουπόλεως εχήρευε. Δεν παρέστησαν όμως ούτε εκπρόσωποι του Πάπα Ρώμης, ούτε οι Πατριάρχες των άλλων ανατολικών Πατριαρχείων. Οπότε η Συνοδος αν και αυτοανακηρύχθηκε Οικουμενική δεν ήταν. Διότι δεν είχε την έγκριση και επικύρωση από κανένα εκ των πέντε τότε Πατριαρχείων. Επίσης οι αποφάσεις της ήταν αντίθετες με την διδασκαλία της Αγίας Γραφής και την ιερά Παράδοση. Δεν έγινε αποδεκτή από την Εκκλησία και χάθηκε στη λήθη όπως οι Σύνοδοι του 1666 και του 1776.

Η Σύνοδος του 1666, είχε ως προεδρεύοντες τους Πατριάρχες Αλεξανδρείας Παΐσιο και Αντιοχείας Μακάριο. Συμμετέχων της Συνόδου αυτής ήταν και ο Μητροπολίτης Γάζης Παΐσιος Λιγαρίδης (1609–1678). Είχε χειροτονηθεί Διάκονος το 1639 στη Ρώμη αφού είχε ασπαστεί τον παπισμό, από τον Παπικό Ουνίτη Μητροπολίτη Κιέβου Ραφαήλ Κόρσακ, ο οποίος απεβίωσε το 1641. Στη συνέχεια ο Παΐσιος δραστηριοποιήθηκε στα Ιεροσόλυμα όπου χειροτονήθηκε Μητροπολίτης Γάζης το Σεπτέμβριο του 1652, αφού έδωσε Ορθόδοξη Ομολογία. Μεταξύ 1662 και 1672 βρίσκεται στη Ρωσσία, όπου εμφανιζόταν ως υπέρ ορθόδοξος και σφόδρα αντιπαπικός. Τελικώς καθηρέθη ως λατινόφρων τον Μάιο του 1671 επί Πατριάρχου Δοσιθέου, από το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων. Απεβίωσε στο Κίεβο το 1678 έχοντας ευτυχώς επιστρέψει στην Ορθόδοξη Εκκλησία, μετανοημένος. Συμμετείχε στη Σύνοδο του 1666 χρησιμοποιώντας όπως λέγεται πλαστά έγγραφα που τον παρουσίαζαν σαν έκπρόσωπο του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Διονυσίου, γεγονός που ήταν γνωστό στον Τσάρο Αλέξιο, αλλά αποσιωπήθηκε για λόγους σκοπιμότητος. Στην Σύνοδο δεν παρίστατο ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων οπότε η Σύνοδος δεν μπορεί να θεωρηθεί από κανονικής απόψεως Πανορθόδοξη.

 
Αντιλαμβάνεστε λοιπόν πόσο κανονική ήταν η Σύνοδος που διαφημίζουν οι αιρετικοί εικονομάχοι, για να στηρίξουν τα βλάσφημα πιστεύω τους κατά Αγίων εικόνων. Από την μία ο Επίσκοπος Παΐσιος Λιγαρίδης που όπως ιστορικώς λέγεται παρουσίασε πλαστά έγγραφα για να φανεί εκπρόσωπος του Κων/πόλεως Διονυσίου, από την άλλη η απουσία του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων και εν τέλει οι αποφάσεις της όσον αφορά την απεικόνιση του Θεού Πατρός όπου η Σύνοδος απαγορεύει την εικόνιση του.

 

Πολλοί ιστορικοί εκκλησιαστικοί συγγραφείς σχολιάζουν δυσμενώς την Σύνοδο. Ο ιστορικός Θ. Βαλλιάνος γράφει στο βιβλίο του ''Ιστορία Ρωσσικής Εκκλησίας'', Αθήναι 1951, ''Εις την σύνοδον ταύτην συνέβησαν τόσα άτοπα και απρεπή, τοιαύται συνωμοσίαι, προηγήθησαν καταστρατηγήσεις ιερών κανόνων, τοσαύται βλασφημίαι και κατάραι εξεστομίσθησαν''. Αυτή την Σύνοδο διαφημίζουν ως ορθοδόξη οι αιρετικοί πολέμιοι της εικονίσεως της Αγίας Τριάδος, μία Σύνοδο που εξεστόμισε βλασφήμιες σύμφωνα με τον ιστορικό Βαλλιάνο.

Πρέπει να σημειωθεί ότι η Σύνοδος της Μόσχας του 1666 θεωρείται αντικανονική διότι αντιτίθεται των αποφάσεων προηγουμένων Ορθοδόξων Συνόδων, όπως της Αγίας Ζ' Οικουμενικής Συνόδου και της Συνόδου του 1553-1554, συγκληθείσης υπό του Μητροπολίτου Μακαρίου, ο οποίος είναι Άγιος της Εκκλησίας.

Η προηγούμενη Σύνοδος της Μόσχας, του 1553-1554, αποφάσισε ότι η εικόνα της Αγίας Τριάδος είναι προσκυνητή και σύμφωνος με τις Αποστολικές διδαχές, την Παράδοση της Εκκλησίας, τις αποφάσεις της Αγίας Ζ' Οικουμενικής Συνόδου και πρέπει να προσκυνείται. Εκείνοι δε οι οποίοι δεν την προσκυνούν να υφίστανται εκκλησιαστικά επιτίμια. Αυτή η Σύνοδος μάλιστα επέβαλλε τρία χρόνια αποχή εκ της Θείας Κοινωνίας, στον Ιβάν Μιχαήλοβιτς Βισκοβάτυ, ο οποίος πολεμούσε την εικόνα της Αγίας Τριάδος, και εάν δεν συνεμορφούτο θα καταδικαζόταν ως αιρετικός. Αυτή η Σύνοδος ακολουθώντας πιστά τις προγενέστερες Ορθόδοξες Συνόδους θεωρείται Κανονική και όχι ληστρική. Την ίδια εποχή στη Ρωσσία ζούσε πλήθος Αγίων, όπως ο Άγιος Φίλιππος Μητροπολίτης Μόσχας και Ιερομάρτυς, μαρτύρησε το 1570, ο Άγιος Ιωάσαφ επίσης Μητροπολίτης Μόσχας, ο Άγιος Ιώβ του Ποτσάεφ, ο Άγιος Αθανάσιος του Μπρέστ, ο Άγιος Γερμανός του Καζάν, ο Άγιος Τρύφων της Πετσέγκα, ο Άγιος και ομολογητής Μάξιμος ο Γραικός, ο Άγιος Θεοδώρητος φωτιστής των Λαπώνων, ο Άγιος Αντώνιος του Σίγια και πολλοί άλλοι. Όλοι σεβάστηκαν και αποδέχτηκαν τις αποφάσεις της Συνόδου του 1553-1554. Τόσοι Άγιοι πλανήθηκαν και οι σημερινοί νεοεικονομάχοι ήρθαν να τους διορθώσουν; Άπαγε της βλασφημίας.

Οι αντιφάσεις και οι πλάνες της Συνόδου του 1666 δεν κατάφεραν να περάσουν στη συνείδηση του λαού. Οι αποφάσεις της Συνόδου αμφισβητούνται και υπό των ιδίων των Ρώσσων. Μέχρι σήμερα οι Ρώσσοι προσκυνούν την εικόνα της Αγίας Τριάδος και άλλες εικονικές παραστάσεις του Θεού Πατρός.

Διακεκριμένο παράδειγμα αποτελεί η θαυματουργός εικόνα της Παναγίας του Κούρσκ, η οποία εικονίζει τον Θεό Πατέρα, ως Παλαιό των Ημερών, άνωθεν της βρεφοκρατούσης Υπεραγίας Θεοτόκου. Αν δεν ήταν ορθόδοξη η απεικόνιση του Πατρός θα γίνονταν θαύματα από τέτοια εικόνα; Όχι βέβαια.

Άλλο παράδειγμα αποτελεί η εικόνα της Αγίας Τριάδος από το 1676, δέκα χρόνια μετά την εν λόγω Σύνοδο της Μόσχας του 1666. Χορηγός της αγιογραφήσεως αυτής της εικόνος ήταν ο ίδιος ο Τσάρος Αλέξιος Μιχαήλοβιτς Ρομανώφ.

Πολλές εικόνες της Αγίας Τριάδος κυκλοφόρησαν μετά το 1666, και αυτές αποτελούν απτή απόδειξη πως το πλήρωμα της Εκκλησίας δεν απεδέχθη τις αποφάσεις της Συνόδου.

Μάλιστα ο όρος ΝΑ' της Συνόδου λέγει: ''Ορίζομεν από του νύν την εικόνα του Κυρίου Σαβαώθ πλέον μη ζωγραφίζεσθαι ούτε εικονίζεσθαι, διότι τον Κύριον Σαβαώθ, ήγουν τον Πατέρα, ουδείς είδε ποτέ φανέντα εν σαρκί...'' Όμως αμέσως στον επόμενο όρο, τον ΝΒ' λέγει: ''Εάν και ο Προφήτης Δανιήλ λέγη ότι είδε τον Παλαιόν των Ημερών καθήμενον επί βήματος, και εκείνο όχι τόσον δια τον Πατέρα γροικάται αλλά και δια τον Υιόν...'' Αν οι σύγχρονοι εικονομάχοι ήθελαν να εμφανίσουν την Σύνοδο αυτή ως απορρίπτουσα την εικονογραφία του Θεού Πατρός, διέπραξαν ένα μεγάλο λάθος, διότι η Σύνοδος η ίδια ακυρώνει τον εαυτό της με την αντιφατική αυτή απόφαση, αλλά και όσους στο μέλλον θελήσουν να την επικαλεστούν.

Αν η Σύνοδος δεν δεχόταν καθόλου την συμβολική εμφάνεια και άρα και την εικονογράφηση του Πατρός ως Παλαιού των Ημερών, δεν θα έγραφε στον ΝΒ' όρο ότι ο Δανιήλ είδε τον Πατέρα ως Παλαιό των Ημερών αλλά και τον Υιό! Θα έλεγε αυτό που λένε οι σημερινοί αιρετικοί εικονομάχοι, ότι στη Παλαιά διαθήκη εμφανίζεται μόνο Ο Υιός! Λέγοντας η Σύνοδος, που οι ίδιοι οι εικονομάχοι επικαλούνται, πως στον Προφήτη Δανιήλ εφάνη ο Πατήρ ως Παλαιός των Ημερών αλλά και ο Υιός, αναιρεί το επιχείρημα των νεοεικονομάχων ότι μόνο ο Υιός είναι ο Παλαιός των Ημερών στη Παλαιά Διαθήκη. Αντιφάσκει η Σύνοδος διότι στον ΝΑ' όρο της λέγει, ''Ορίζομεν από του νύν την εικόνα του Κυρίου Σαβαώθ πλέον μη ζωγραφίζεσθαι ούτε εικονίζεσθαι, διότι τον Κύριον Σαβαώθ, ήγουν τον Πατέρα, ουδείς είδε ποτέ φανέντα εν σαρκί...'' και παρακάτω λέγει ότι κανείς δεν είδε τον Πατέρα μέσα στη Θεότητα. 

 

Ποτέ η Εκκλησία δεν υποστήριξε πως είδαμε τον Πατέρα ως προς την Φύση του ή ότι ο Πατέρας εφανερώθη ενσαρκωμένος. Πολλοί Άγιοι γράφουν πως τον Πατέρα δεν τον είδε ποτέ κανείς, εννοώντας ως προς την Φύση του, αλλά εξηγούν πως τον είδαμε με τα σχήματα που εμφανίστηκε στους Προφήτες. Σύμφωνα με την Αγία Ζ' Οικουμενική Σύνοδο ζωγραφίζουμε τα σχήματα που χρησιμοποίησε Ο Θεός αναλόγως της αδυναμίας της ανθρωπίνου φύσεως. Με μορφή τριών ανδρών εφάνη στον Πατριάρχη Αβραάμ για να δείξει ότι είναι τρισυπόστατος. Εφάνη όχι ως προς την Φύση του αλλά με ανθρώπινη μορφή συμβολικώς λόγω της αδυναμίας του ανθρώπου να δει την Φύση και την Υπόσταση του Τριαδικού Θεού. Με ανθρώπινη μορφή εφάνη και στον Προφήτη Δανιήλ ως γέρων.

 

Επειδή έρχεται σε αντίθεση με το γράμμα και το πνεύμα της Αγίας Γραφής και με τις αποφάσεις της Ζ' Οικουμενικής Συνόδου δεν μπορεί να θεωρηθεί Κανονική και ορθοφρονούσα η Σύνοδος του 1666. Επιπλέον η αμφισβητούμενη εκπροσώπηση του Πατριάρχου Κων/πόλεως Διονυσίου από τον Γάζης Παΐσιο Λιγαρίδη και η απουσία του Πατριάρχου Ιεροσολύμων καθιστούν την Σύνοδο αυτή προβληματική από Κανονικής απόψεως. Γι' αυτό άλλωστε και δεν έγινε αποδεκτή από το πλήρωμα της Ρωσσικής Εκκλησίας και δεν μπορεί να αποκαλείται Μείζων ή Πανορθόδοξη Σύνοδος.