24. «Ελληνισμός=Ελληνική Θρησκεία. Ο Ελληνικός πολιτισμός όχι απλώς είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με την Εθνική μας Θρησκεία αλλά γεννήθηκε από αυτήν. Η Εθνική μας Θρησκεία είναι η γενεσιουργός αιτία του πολιτισμού μας, δεν είναι απλώς μέρος του Ελληνικού πολιτισμού».
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Τι πάει να πει «Ελληνισμός=Ελληνική Θρησκεία»; Από πού κι ώς πού το έθνος ταυτίζεται για πάντα με θρησκεία; Οι άθεοι Εβραίοι τί εθνικότητας είναι άραγε; Τα ίδια βέβαια ισχύουν και για εκατομμύρια ανθρώπων οι οποίοι σύμφωνα με τις θεωρίες μερικών νεοεθνικών έχουν χάσει την εθνικότητά τους απλώς επειδή είναι άθρησκοι.
Από πού το έβγαλαν το συμπέρασμα αυτό οι νεοπαγανιστές, ότι είναι η θρησκεία που έφτιαξε το έθνος κι όχι το έθνος που έφτιαξε τη θρησκεία; Δηλαδή, στην αρχή δεν υπήρχαν άνθρωποι, ούτε έθνη, αλλά μόνο η θρησκεία από μόνη της, και αυτή έφτιαξε τους ανθρώπους σε έθνη; Το αληθές είναι ακριβώς το αντίθετο: οι άνθρωποι, οι φυλές, τα έθνη φτιάχνουν την θρησκεία, την παρατούν, την δέχονται, την βελτιώνουν. Δεν περίμεναν οι Έλληνες να λατρεύσουν το Δία για να είναι Έλληνες.
Αλήθεια, η παγανιστική θρησκεία ήταν αυτή που διαμόρφωσε τον ελληνικό πολιτισμό;
-Ο Διογένης ο Κυνικός έλεγε για τις αναθηματικές επιγραφές πιστών που σώθηκαν χάρη σε μια θεότητα˙ «θα ήταν πολύ περισσότερες, αν και εκείνοι που δεν είχαν σωθεί, είχαν κάνει αφιερώσεις» (Διογένης Λαέρτιος, VI, 59). Ο Διογένης επίσης «όταν είδε κάποτε τους υπεύθυνους της περιουσίας ενός ιερού να τραβολογούν κάποιον που είχε κλέψει μια φιάλη είπε: οι μεγάλοι κλέφτες σέρνουν τον μικρό» (Διογένης Λαέρτιος, VI, 45). Μεγάλοι κλέφτες, λοιπόν, οι ειδωλολάτρες που φρόντιζαν για τα ιερά.
-Όταν ο Επίκουρος έγραφε πως δεν συμπαθεί την λατρεία και τις αντιλήψεις των Ελλήνων περί θεών, είναι η φιλοσοφία του, ελληνικός πολιτισμός ή όχι; Ο Επίκουρος γράφει: «εγώ όσα πράγματα γνωρίζω, το πλήθος τα αποδοκιμάζει, κι όσα το πλήθος επιδοκιμάζει, εγώ δεν τα γνωρίζω καθόλου» (Σενέκας, Epist., 29, 10).
-Ο Ηράκλειτος περιφρονεί τη μυθολογία και τους ποιητές λέγοντας (Απ. 104): «Γιατί ποιος είναι ο νους τους ή η φρόνηση τους; Πείθονται από τους τραγουδιστές του λαού και παίρνουν τον όχλο για δάσκαλό τους...» (Τίς γάρ αὐτῶν νόος ἤ φρήν; δήμων ἀοιδοῖσι πείθονται καἰ διδασκάλῳ χρείωνται ὁμίλῳ..»). Μα, αυτοί οι ποιητές είναι οι δημιουργοί των μύθων της αρχαίας θρησκείας. Αυτό είναι απόρροια της ειδωλολατρικής θρησκείας; Όταν επίσης ο Ηράκλειτος χλευάζει την θυσία ζώων που έκαναν οι ειδωλολάτρες και ειρωνεύεται τις προσευχές τους προς τα είδωλα (Απ. 5): «Καθαρίζονται μαιανόμενοι με άλλο αίμα, όπως κάποιος που, χωμένος μέσα στη λάσπη, θα ήθελε να ξεπλυθεί με λάσπη. Αν κάποιος τον έβλεπε να κάνει κάτι τέτοιο θα τον έπαιρνε για μανιακό. Και σε τέτοια αγάλματα προσεύχονται, όμοιοι με εκείνον που θα φλυαρούσε μέσα στο σπίτι του, χωρίς να γνωρίζει ποιοι είναι θεοί και ποιοι ήρωες» («Καθαίρονται δ’ ἄλλῳ αἵματι μιαινόμενοι οἷον εἴ τις εἰς πηλόν ἐμβάς πηλῷ ἀπονίζαιτο˙ μαίνεσθαι δ’ ἄν δοκοίη, εἴ τις αὐτόν ἀνθρώπων ἐπιφράσαιτο οὕτω ποιέοντα˙ καί τοῖς ἀγάλμασι δέ τουτέοισιν εὔχονται, ὁκοῖον εἴ τις δόμοισι λεσχηνεύοιτο, οὔ τι γινώσκων θεούς οὐδ’ ἥρωας οἵτινές εἰσι»), αυτό το γράφει υπέρ της αρχαίας θρησκείας και των θυσιών που γίνονταν;
-Ο Ηράκλειτος διακηρύσσει επίσης ότι ο Όμηρος είναι άξιος «ἐκβάλλεσθαι ἐκ τῶν ἀγώνων καὶ ῥαπίζεσθαι», δηλ. να εκβάλλεται από τους αγώνες και να ραπίζεται. Τα λέει αυτά ένας Έλληνας φιλόσοφος για τον συγγραφέα των κυριώτερων έργων της κλασσικής αρχαίας θρησκείας.
-Ο Ηράκλειτος απειλεί τους ιεροφάντες, μάγους και μυσταγωγούς με μεταθανάτια τιμωρία (Απ. 14): «Σε ποιους προφητεύει ο Ηράκλειτος; Σε πλανώμενους τη νύχτα αλήτες, μάγους, βάκχους, μαινάδες και μύστες˙ αυτούς απειλεί με μεταθανάτια τιμωρία, σε αυτούς προφητεύει τη φωτιά...» (Τίσι δή μαντεύεται Ἡράκλειτος ὁ Ἐφέσιος; νυκτιπόλοις, μάγοις, βάκχοις, λήναις, μύσταις˙ τούτοις ἀπειλεῖ τά μετά θάνατον, τούτοις μαντεύεται τό πῦρ..»). Όταν τα λέει αυτά ο Ηράκλειτος, είναι απόρροια της αρχαίας θρησκείας, όπως αυτή υπήρχε με τα απαράλλαχτα, έθιμα και τελετουργικά της;
-Ο Δημόκριτος δίδασκε ότι η θρησκεία είναι δημιούργημα του φόβου, της δεισιδαιμονίας και της αμάθειας. Οι άνθρωποι μη μπορώντας να εξηγήσουν τα φυσικά φαινόμενα θεωρούσαν τους «θεούς» αιτίους αυτών (Σέξτος Εμπειρικός, IX, 2).
-Ο Ίππων ο Σάμιος δίδασκε ότι οι θεοί ήταν κάποτε ήρωες ή μεγάλες προσωπικότητες που αποθανατίστηκαν. Έτσι όμως αρνούνταν τη θεϊκή φύση τους.
-Όταν ο Αριστοτέλης ξεκάθαρα λέει ότι «επειδή έτσι τα είπαν οι παλιότεροι δε σημαίνει πως είναι κι έτσι», και στα «Μετά τα Φυσικά» ( Β΄ 1000a 18-19) γράφει: «ἀλλὰ περὶ μὲν τῶν μυθικῶν σοφιζομένων οὐκ ἄξιον μετὰ σπουδῆς σκοπεῖν» («όσους όμως σοφίστηκαν μυθολογικές εξηγήσεις, δεν αξίζει να τους μελετάμε σοβαρά»), μήπως οφείλεται η σκέψη του στην αρχαία θρησκεία; Ο Αριστοτέλης λέει (Μετά τα Φυσικά, Λ’, 6, 1071b, 24-28) για την πολυθεϊστική Μυθολογία, ότι «αν σκεπτόμασταν όπως οι θεολόγοι που γεννούν τον κόσμο από τη νύχτα, θα καταλήγαμε ότι κανένα από τα όντα δεν υπάρχει» κι ότι οι μυθολογικές περιγραφές προστέθηκαν για να εξασφαλίζεται η ευπείθεια του πολύ κόσμου (Μετά τα Φυσικά, Λ’, 8, 1074b 5)! «Ο λόγιος Αριστοτέλης, αν και θεωρεί εύλογο το ότι οι άνθρωποι πιστεύουν στα θεόσταλτα όνειρα, τα απορρίπτει· διαφορετικά οι θεοί θα επικοινωνούσαν με τους ανθρώπους και την ημέρα – πάντως όχι με τους ανόητους, όπως συμβαίνει, ενώ θα έστελναν όνειρα ακόμη και στα ζώα (Περί της καθ' ύπνον μαντικής 462b. 18 κ. ε.). Ο σκεπτικιστής φιλόσοφος, συγκλίνοντας με αντιλήψεις που εμφανίζονται στο ιπποκρατικό σύγγραμμα ''Περί διαίτης'', θεωρεί ότι τα ενύπνια είναι αίτια, σημεία των όσων συμβαίνουν ή και συμπτώματα, που σχετίζονται με τη σωματική και ψυχική κατάσταση του ονειρευόμενου (ό.π. 462b. 27)» (Λ. Πόλκα, Ε-Ιστορικά, τ. 304, σ. 36). Τέλος ο Αριστοτέλης υποστηρίζει την ύπαρξη Μίας Αρχής του κόσμου, κατακρίνοντας (Μετά τα Φυσικά, Λ’, 10 (1075b 14-18)) όσους «βγάζουν το ον από το μη ον» (τον Ησίοδο και το πρωταρχικό χάος του), όσους «καθιστούν όλα τα πράγματα Ένα» κι όσους έχουν δύο αρχές (π.χ. τον Εμπεδοκλή), διακηρύσσοντας «η πολυαρχία δεν είναι καλό˙ ένας ας είναι ο αρχηγός» (Μετά τα Φυσικά, Λ’, 10, 1076a, 4-5).
-Όταν ο Πλάτωνας γράφει (Πολιτεία, 379a) «Δεν πρέπει να δώσουμε πίστη στον Όμηρο, ούτε σε κανένα άλλο ποιητή όταν ανόητα ξεστομίζει αυτή τη βλαστημία για τους θεούς, πως τάχα υπάρχουν δύο πιθάρια στου Δία το κατώφλι γεμάτα το ένα με καλές, και το άλλο με κακές μοίρες (Ιλιάδα Ω 527)», και (Πολιτεία 380c) «Να μή δώσουμε άδεια ποτέ σε κανέναν ούτε σε νέους ούτε σε γέρους, ούτε να λέγουν ούτε να ακούν τέτοιους λόγους είτε με στίχους, είτε χωρίς στίχους», και (Πολιτεία 383c) «όταν κανείς ποιητής μας λέει τέτοια για τους θεούς, θα του γυρίσουμε τις πλάτες και δε θα του δώσουμε τα ψαλτικά του, ούτε και στους δασκάλους θα επιτρέψουμε να τα μεταχειρίζονται για την ανατροφή των παιδιών», και (Πολιτεία 607b) «από παλαιά χρόνια υπάρχει μια διένεξη ανάμεσα στην ποίηση και στη φιλοσοφία», μήπως τα έργα του δεν είναι προϊόν του ελληνικού πνεύματος και πολιτισμού; («Πάσα μεν η ποίησις του Ομήρου αρετής εστιν έπαινος και πάντα αυτώ προς τούτο φέρει»: Μέγας Βασίλειος).
-Στον Κρατύλο 400d ο Πλάτων βάζει τον Σωκράτη να λέει πως δεν ξέρουμε τίποτε για τους θεούς, ούτε καν τα αληθινά τους ονόματα («τίποτα δε γνωρίζουμε για τους θεούς, ούτε για τους ίδιους ούτε για τα ονόματά τους που κάποτε οι ίδιοι έδωσαν στον εαυτό τους· γιατί είναι φανερό ότι εκείνοι χρησιμοποιούν τα αληθινά ονόματα»). Στον Φαίδρο 246c γράφει πως φανταζόμαστε ένα θεό δίχως ποτέ να τον έχουμε δει ή να έχουμε σχηματίσει κάποια ικανοποιητική ιδέα της μορφής του. Και στα δυο χωρία αναφέρεται στους μυθολογικούς θεούς.
-Από νωρίς οι Σοφιστές (που οι παγανιστές τους δίκαζαν με τις περίφημες «δίκες αθεΐας» του 5ου αιώνα π.Χ.) έλεγαν ότι «άνθρωπος μέτρο πάντων πραγμάτων».
-Οι διωχθέντες από τους παγανιστές φιλόσοφοι: Αναξαγόρας, Πρωταγόρας, Διογένης, Πρόδικος, Στίλπων ο Μεγαρεύς, Θεόδωρος ο άθεος, κι ο μέγας Σωκράτης, αποτελούν απόδειξη της ταύτισης «ελληνικής φιλοσοφίας» και αρχαίου παγανισμού;
-Όταν ένας εκπρόσωπος της επίσημης αρχαίας θρησκείας στην εκκλησία του Δήμου του 5ου π.Χ. πέτυχε να ψηφιστεί νόμος εναντίον «εκείνων που δεν πίστευαν στα θεία και διέδιδαν θεωρίες για τα μετάρσια (=ουράνια) φαινόμενα», δηλαδή κατά των φιλοσόφων (M. Nilsson, Η Ελληνική λαϊκή θρησκεία, εκδ. «Η βιβλιοθήκη του φιλολόγου», σ. 131), μήπως αυτό είναι απόδειξη της ταύτισης του «ελληνικού πολιτισμού» και της «ελληνικής φιλοσοφίας» με την παγανιστική θρησκεία;
-Ο Πρωταγόρας που έλεγε ότι δεν ξέρει αν υπάρχουν θεοί, και γι' αυτό οι Παγανιστές τον εξόρισαν, βάσιζε τον ελληνικό πολιτισμό του στην παγανιστική θρησκεία, ναι ή όχι;
-Ο Ξενοφάνης απορρίπτει την ιδέα ότι οι θεοί γεννιούνται, κεντρική ιδέα της Θεογονίας και του Ομήρου, δηλαδή της λαϊκής παγανιστικής θρησκείας. Ο Ξενοφάνης είναι επίσης ο φιλόσοφος που αρνήθηκε κάθε εγκυρότητα της μαντικής (Ξενοφάνης, Α 52˙ Αέτιος 5, 1, 1). Το ίδιο έπραξε κι ο Επίκουρος όπως γράφει στην Μικρά επιτομή, όπου λέει: «Η μαντική δεν υπάρχει στην πραγματικότητα. Κι αν ακόμη υπάρχει, πρέπει να σκεφτούμε ότι τα γεγονότα [που προλέγει], δεν εξαρτώνται από μας» (Διογένης Λαέρτιος, X, 135).
- Ο Ξενοφάνης δεν πίστευε ότι οι τεχνικές κατακτήσεις του ανθρώπου ήταν δώρα των θεών. Η φωτιά, η γεωργία, η αμπελουργία και γενικά η ανάπτυξη της τεχνικής, δεν είναι δώρα των θεών, μα δημιουργήματα του ίδιου του ανθρώπου:
«οὔ τοι ἀπ’ ἀρχῆς πάντα θεοὶ θνητοῖς’ ὑπέδειξαν, ἀλλὰ χρόνῳ ζητοῦντες ἐφευρίσκουσιν ἄμεινον» (Απ. 18).
Να και οι φιλόσοφοι που δε θεωρούν «δώρο των θεών» τον πολιτισμό. «Ανθέλληνες», βεβαίως.
-Ο Σωκράτης κατηγορήθηκε από τους παγανιστές ότι ερευνούσε πράγματα κάτω από τη γή και πάνω από τον ουρανό (ἦν τά τε μετέωρα φροντιστὴς καὶ τὰ ὑπὸ τῆς γῆς ἅπαντα ἀναζητηκώς). Η περίπτωσή του συνδέθηκε και με τη σοφιστική, γιατί κατηγορήθηκε και ότι τὸν ἥττω λόγον κρείττω ἐποίει (M. Nilsson, Η Ελληνική λαϊκή θρησκεία, εκδ. «Η βιβλιοθήκη του φιλολόγου», σ. 135). Αποτελεί ο Σωκράτης απόδειξη ότι ο παγανισμός ήταν η αιτία της φιλοσοφίας του, ναι ή όχι;
-Ο Κριτίας διατύπωσε τη γνώμη πως οι θεοί είχαν επινοηθεί κρυφά από κάποιον σοφό άνθρωπο, για να αποτρέπουν τους ανθρώπους να κάνουν κακό κρυφά (Σίσυφος, F.T.G. σ. 771 Ν.)
-Ο Έλληνας φιλόσοφος Εμπεδοκλής (494-434 π.Χ.) ισχυρίζεται πως δεν είναι θνητός, αλλά θεός, όπως προείπαμε. Αλήθεια, οι Ν/Π οι οποίοι κατηγορούν τον Αλέξανδρο για τις «θεοποιήσεις» οι οποίες σύμφωνα με αυτούς είναι ενάντια στην αρχαία θρησκεία, και ταυτόχρονα επαινούν τον Εμπεδοκλή για την φιλοσοφία του, τί έχουν να πουν για τούτη την «αυτοθεοποίηση» που έγινε ενάμισυ αιώνα πρίν τον Μεγαλέξανδρο; Είναι μήπως προϊόν της αρχαίας θρησκείας;
-Ο Εκαταίος βρίσκει την μυθολογία «αστεία» (απόσπασμα 1). Μάλιστα είχε προτρέψει τους συμπολίτες του να διαθέσουν τους θησαυρούς του μαντείου του Απόλλωνα στους Βραγχίδες για μη θρησκευτικές χρήσεις (Ηρόδοτος, 5, 36, 3). -«Ήταν άθεος ο Πρόδικος; Είναι βέβαιο ότι όλοι στην Αρχαιότητα αυτό πίστευαν» (W.K.C. Guthrie, Οι σοφιστές, ΜΙΕΤ, σ. 294).
-Σε ένα απόσπασμα από τη χαμένη τραγωδία του Ευριπίδη «Βελλερεφόντης», κάποιος λέει: «λένε πως υπάρχουν στον ουρανό θεοί. Δεν υπάρχουν, όχι, δεν υπάρχουν». Ο Ευριπίδης, που δικάστηκε από τους παγανιστές για «ασέβεια», σε άλλο του έργο (Ελένη, στ. 745 κ.ε.) υποστηρίζει: «Ανόητες βλέπω οι μαντείες είναι,/ ψευτιές γεμάτες. Και καμμιά δε βγαίνει/ αλήθεια από τις φλόγες της θυσίας/ κι από το λάλημα πουλιώνε ούτε˙/ πολύ ανόητο είναι να πιστεύεις/ πως τα πουλιά βοηθούνε τους ανθρώπους» και αναρωτιέται (Ελένη, στ. 1137): «τί είναι θεός, τί μή θεός και τί το ανάμεσό του,/ ποιος θα το πει ποτέ θνητός». Επίσης ο Ευριπίδης υποστηρίζει (Ηρακλής μαινόμενος, στ. 1346): «των ποιητών οι μύθοι/ πανάθλιες ψευτιές εξιστορούνε». Είναι ο Ευριπίδης και η ποίησή του τμήμα του «ελληνικού πολιτισμού», ναί, ή όχι; Είναι το έργο του προϊόν της παγανιστικής σκέψης, ναι ή όχι;
-Ο Πυθαγόρας, όπως γράφει ο Αριστοτέλης στο ''Περί των Πυθαγορείων'', 192 συνιστούσε να αποφεύγουμε «τα σκαλιστά ξύλα», δηλαδή τα ξόανα των ειδωλατρικών θεών.
-Ο Θαλής εθεωρείτο άθεος. «Θαλῆς, ὃς δοκεῖ καὶ ἄθεος γεγονέναι», γράφει ο Σιμπλίκιος (Simpl. Phys. 23,21. Theophr. Phys. Opin. fr. 1, Dox. 475, 1).
-«Ο Ζήνωνας διεκήρυττε ότι οι ναοί είναι περιττοί, ότι ο αληθινός ναός του θεού είναι το ανθρώπινο πνεύμα» (E.R. Dodds, Οι Έλληνες και το παράλογο, εκδ. Καρδαμίτσα, σ. 151). Έλεγε ότι δεν πρέπει να χτίζονται στις πόλεις ούτε ναοί, ούτε δικαστήρια, ούτε γυμνάσια («κατὰ τοὺς διακοσίους <στίχους> μήθ' ἱερὰ μήτε δικαστήρια μήτε γυμνάσια ἐν ταῖς πόλεσιν οἰκοδομεῖσθαι» Διογένης Λαέρτιος, VII, 33). Περιττοί οι ναοί. Άχρηστοι. Αυτό είναι προϊόν της αρχαίας θρησκείας;
-«Ούτε ο Χρύσιππος δίστασε να διατυπώσει τη γνώμη, πως η παράσταση των θεών με ανθρώπινη μορφή είναι πράγμα παιδαριώδες» (E.R. Dodds, Οι Έλληνες και το παράλογο, εκδ. Καρδαμίτσα, σ. 151). Είναι αυτό προϊόν της αντίληψης των πολλών ειδωλολατρών ή προϊόν του στοχασμού ενός ορθολογιστή;
-Ο Αντισθένης, όταν πήγε να μυηθεί στα ορφικά μυστήρια κι ο ιερέας του είπε ότι οι μυημένοι θα μετέχουν σε πολλά αγαθά στον Άδη, εκείνος του απάντησε ειρωνικά: «Δηλαδή, τι; Δεν πεθαίνουν;» («Μυούμενός ποτε τὰ Ὀρφικά, τοῦ ἱερέως εἰπόντος ὅτι οἱ ταῦτα μυούμενοι πολλῶν ἐν ᾅδου ἀγαθῶν μετίσχουσι, "τί οὖν," ἔφη,"οὐκ ἀποθνήσκεις;"» Διογένης Λαέρτιος VI,4).
-Ο Στίλπων, «όταν ο Κράτης τον ρώτησε αν οι θεοί ευχαριστούνται από τα προσκυνήματα και τις λατρείες, λένε πως απάντησε : "γι' αυτά τα πράγματα, ανόητε, να μη με ρωτάς στο δρόμο, αλλά όταν είμαι μόνος μου"», δηλαδή υπονοώντας πως μακριά από τον όχλο των πολυθεϊστών θα απαντούσε «όχι». Το ίδιο απάντησε και ο Βίωνας στην ερώτηση, αν υπάρχουν θεοί: «δεν θα απομακρύνεις, πρώτα τον όχλο από μένα;» (Διογένης Λαέρτιος, II, 117).
-Ο Θουκιδίδης, ήταν μαθητής του Αναξαγόρα, και άθεος (Ἤκουσε δὲ διδακάλων Ἀναξαγόρου μὲν ἐν φιλοσόφοις, ὅθεν, φησὶν ὁ Ἄντυλλος, καὶ ἄθεος ἠρέμα ἐνομίσθη, τῆς ἐκεῖθεν θεωρίας ἐμφορηθείς»).
-Ο Περικλής, αδιαφορεί τόσο για τη θρησκεία, ώστε τις τελετές και τις θυσίες τις βλέπει απλώς και μόνο ως μια ευκαιρία που έχουν οι Αθηναίοι για διασκέδαση και διακοπές (Θουκιδίδης, 2, 38).
-ο Λουκιανός γράφει (Περί θυσιών, 1): «Βλέποντας τι πράττουν οι βλάκες στις θυσίες τους και στις γιορτές τους και στις πομπές τους, προς τιμή των θεών, για τι πράγματα προσεύχονται και ορκίζονται, καθώς και τις απόψεις που έχουν για τους θεούς, αμφιβάλλω αν υπάρχει κανείς τόσο θλιμμένος και λυπημένος, ώστε να μην γελάσει βλέποντας την ηλιθιότητα των πράξεών τους».
Αυτοί λοιπόν καθόλου δεν στηρίχθηκαν στην παγανιστική θρησκεία όταν δημιουργούσαν τον ελληνικό πολιτισμό τους. Επίσης, στην αθηναϊκή δημοκρατία του 5ου αι., το μεγαλύτερο δημιούργημα του ελληνικού πολιτισμού, καμμία θέση δεν είχε η θρησκεία. Ούτε ζητούσαν από τα μαντεία να εγκρίνουν τους νόμους τους, ούτε έλεγαν «έδοξε τώ Δία». Έλεγαν «έδοξε τω δήμω». Οι νεοπαγανιστές έχουν φτάσει να ισχυρίζονται ότι η ίδια η παγανιστική θρησκεία ήθελε να μπει στην άκρη με το «έδοξε τω Δήμω», ότι είναι και επίτευγμά της δηλαδή ο ξεπεσμός της. Τέτοια παραμύθια πουλάνε.
Ο ελληνικός πολιτισμός και ορθολογισμός παράτησε τα παραμύθια του Δωδεκάθεου, και γι' αυτό ακριβώς τον θαυμάζει ο κόσμος, δηλαδή να βάλει την παιδαριώδη πολυθεϊστική θρησκεία στην άκρη, και έρχονται να πουν τα ψέμματα τους οι νεοπαγανιστές λέγοντας το αντίθετο.
Θα πουν αμέσως οι νεπαγανιστές ότι η αρχαιοελληνική κλασσική τέχνη είναι άμεσα εξαρτώμενη κι επηρεαζόμενη από τους μύθους της αρχαίας θρησκείας. Αριστουργηματικά αγάλματα θεών, η μουσική και η ποίηση ως δώρο-έμπνευση των Μουσών κ.λ.π. Όμως ξεχνάνε πως αυτά καθ' εαυτά δεν έχουν να κάνουν με την θεολογία της αρχαίας θρησκείας: η αρχαία θρησκεία είναι απλώς αφορμή για την αρχαία τέχνη. Η τέχνη χρειάζεται αφορμές, αλλά αυτό δε σημαίνει πως αν δεν υπήρχε η αρχαία θρησκεία δεν θα βρισκόταν άλλη αφορμή. Διότι, όταν έπαυσε να έχει τόση απήχηση η κλασσική αρχαία θρησκεία, κατά την ελληνιστική και την ύστερορωμαϊκή εποχή (αντικαθιστώμενη από άλλους θεούς), διόλου δεν έπαυσαν η τέχνη, η μουσική, η ποίηση να ανθούν. Αλλά και στην σημερινή εποχή μας, την λίγο πολύ άθρησκη ή μάλλον εκκοσμικευμένη, διόλου δεν έχει παύσει να υπάρχει τέχνη: Απλώς δεν επηρεάζεται πλέον τόσο από τη θρησκεία. Αλλο πράγμα λοιπόν να λέγεται ότι η αρχαία θρησκεία ήταν μια αφορμή για την εκδήλωση του καλλιτεχνικού ταλέντου των αρχαίων Ελλήνων, κι άλλο να λέγεται ότι δίχως την αρχαία θρησκεία δεν θα υπήρχε αρχαία ελληνική τέχνη (ή τέχνη γενικότερα), όπως άλλο το να πεις ότι η αρχαία τέχνη διακηρύσσει... την αιωνιότητα του κόσμου ή την κυκλικότητα του χρόνου κι άλλα παρόμοια (αντιεπιστημονικά εξάλλου) δόγματα της αρχαίας θρησκείας.
Έτσι, βλέπουμε ότι η αρχαία θρησκεία δεν είναι η αιτία γένεσης του αρχαιοελληνικού πολιτισμού, αλλά απλώς ένα τμήμα του. Το αίτιο είναι απλούστατα το έμφυτο ταλέντο των Ελλήνων. Οι αρχαίοι συνέχισαν να παράγουν πολιτισμό ακόμη κι όταν έπαψαν να λατρεύουν τους αρχαιοελληνικούς θεούς χάριν των ασιατικών˙ στην ελληνιστική εποχή έφτασε στο αποκορύφωμά της η ελληνική επιστήμη. Αν υπήρξε ο «Χρυσός αιώνας», αυτό οφείλεται στην αυτοπεποίθηση που έδωσαν στους αρχαίους οι νίκες τους κατά των Περσών, με αποτέλεσμα η δημιουργικότητα να αποδώσει τους καρπούς της και το «ελληνικό δαιμόνιο» να λάμψει. Όπως συμβαίνει για κάθε έθνος που θριαμβεύει, έτσι κι ο θρίαμβος κατά των Περσών ήταν η αιτία για την πλήρη αποκάλυψη και χρήση του έμφυτου ταλέντου. Δεν ήταν η παγανιστική αρχαία θρησκεία, ούτε η αιτία του αρχαίου πολιτισμού, ούτε του έμφυτου αρχαιοελληνικού ταλέντου, ούτε η αφορμή της εκδήλωσης αυτού του ταλέντου. Ήταν ένα τμήμα του αρχαίου πολιτισμού.
Από πού το έβγαλαν το συμπέρασμα αυτό οι νεοπαγανιστές, ότι είναι η θρησκεία που έφτιαξε το έθνος κι όχι το έθνος που έφτιαξε τη θρησκεία; Δηλαδή, στην αρχή δεν υπήρχαν άνθρωποι, ούτε έθνη, αλλά μόνο η θρησκεία από μόνη της, και αυτή έφτιαξε τους ανθρώπους σε έθνη; Το αληθές είναι ακριβώς το αντίθετο: οι άνθρωποι, οι φυλές, τα έθνη φτιάχνουν την θρησκεία, την παρατούν, την δέχονται, την βελτιώνουν. Δεν περίμεναν οι Έλληνες να λατρεύσουν το Δία για να είναι Έλληνες.
Αλήθεια, η παγανιστική θρησκεία ήταν αυτή που διαμόρφωσε τον ελληνικό πολιτισμό;
-Ο Διογένης ο Κυνικός έλεγε για τις αναθηματικές επιγραφές πιστών που σώθηκαν χάρη σε μια θεότητα˙ «θα ήταν πολύ περισσότερες, αν και εκείνοι που δεν είχαν σωθεί, είχαν κάνει αφιερώσεις» (Διογένης Λαέρτιος, VI, 59). Ο Διογένης επίσης «όταν είδε κάποτε τους υπεύθυνους της περιουσίας ενός ιερού να τραβολογούν κάποιον που είχε κλέψει μια φιάλη είπε: οι μεγάλοι κλέφτες σέρνουν τον μικρό» (Διογένης Λαέρτιος, VI, 45). Μεγάλοι κλέφτες, λοιπόν, οι ειδωλολάτρες που φρόντιζαν για τα ιερά.
-Όταν ο Επίκουρος έγραφε πως δεν συμπαθεί την λατρεία και τις αντιλήψεις των Ελλήνων περί θεών, είναι η φιλοσοφία του, ελληνικός πολιτισμός ή όχι; Ο Επίκουρος γράφει: «εγώ όσα πράγματα γνωρίζω, το πλήθος τα αποδοκιμάζει, κι όσα το πλήθος επιδοκιμάζει, εγώ δεν τα γνωρίζω καθόλου» (Σενέκας, Epist., 29, 10).
-Ο Ηράκλειτος περιφρονεί τη μυθολογία και τους ποιητές λέγοντας (Απ. 104): «Γιατί ποιος είναι ο νους τους ή η φρόνηση τους; Πείθονται από τους τραγουδιστές του λαού και παίρνουν τον όχλο για δάσκαλό τους...» (Τίς γάρ αὐτῶν νόος ἤ φρήν; δήμων ἀοιδοῖσι πείθονται καἰ διδασκάλῳ χρείωνται ὁμίλῳ..»). Μα, αυτοί οι ποιητές είναι οι δημιουργοί των μύθων της αρχαίας θρησκείας. Αυτό είναι απόρροια της ειδωλολατρικής θρησκείας; Όταν επίσης ο Ηράκλειτος χλευάζει την θυσία ζώων που έκαναν οι ειδωλολάτρες και ειρωνεύεται τις προσευχές τους προς τα είδωλα (Απ. 5): «Καθαρίζονται μαιανόμενοι με άλλο αίμα, όπως κάποιος που, χωμένος μέσα στη λάσπη, θα ήθελε να ξεπλυθεί με λάσπη. Αν κάποιος τον έβλεπε να κάνει κάτι τέτοιο θα τον έπαιρνε για μανιακό. Και σε τέτοια αγάλματα προσεύχονται, όμοιοι με εκείνον που θα φλυαρούσε μέσα στο σπίτι του, χωρίς να γνωρίζει ποιοι είναι θεοί και ποιοι ήρωες» («Καθαίρονται δ’ ἄλλῳ αἵματι μιαινόμενοι οἷον εἴ τις εἰς πηλόν ἐμβάς πηλῷ ἀπονίζαιτο˙ μαίνεσθαι δ’ ἄν δοκοίη, εἴ τις αὐτόν ἀνθρώπων ἐπιφράσαιτο οὕτω ποιέοντα˙ καί τοῖς ἀγάλμασι δέ τουτέοισιν εὔχονται, ὁκοῖον εἴ τις δόμοισι λεσχηνεύοιτο, οὔ τι γινώσκων θεούς οὐδ’ ἥρωας οἵτινές εἰσι»), αυτό το γράφει υπέρ της αρχαίας θρησκείας και των θυσιών που γίνονταν;
-Ο Ηράκλειτος διακηρύσσει επίσης ότι ο Όμηρος είναι άξιος «ἐκβάλλεσθαι ἐκ τῶν ἀγώνων καὶ ῥαπίζεσθαι», δηλ. να εκβάλλεται από τους αγώνες και να ραπίζεται. Τα λέει αυτά ένας Έλληνας φιλόσοφος για τον συγγραφέα των κυριώτερων έργων της κλασσικής αρχαίας θρησκείας.
-Ο Ηράκλειτος απειλεί τους ιεροφάντες, μάγους και μυσταγωγούς με μεταθανάτια τιμωρία (Απ. 14): «Σε ποιους προφητεύει ο Ηράκλειτος; Σε πλανώμενους τη νύχτα αλήτες, μάγους, βάκχους, μαινάδες και μύστες˙ αυτούς απειλεί με μεταθανάτια τιμωρία, σε αυτούς προφητεύει τη φωτιά...» (Τίσι δή μαντεύεται Ἡράκλειτος ὁ Ἐφέσιος; νυκτιπόλοις, μάγοις, βάκχοις, λήναις, μύσταις˙ τούτοις ἀπειλεῖ τά μετά θάνατον, τούτοις μαντεύεται τό πῦρ..»). Όταν τα λέει αυτά ο Ηράκλειτος, είναι απόρροια της αρχαίας θρησκείας, όπως αυτή υπήρχε με τα απαράλλαχτα, έθιμα και τελετουργικά της;
-Ο Δημόκριτος δίδασκε ότι η θρησκεία είναι δημιούργημα του φόβου, της δεισιδαιμονίας και της αμάθειας. Οι άνθρωποι μη μπορώντας να εξηγήσουν τα φυσικά φαινόμενα θεωρούσαν τους «θεούς» αιτίους αυτών (Σέξτος Εμπειρικός, IX, 2).
-Ο Ίππων ο Σάμιος δίδασκε ότι οι θεοί ήταν κάποτε ήρωες ή μεγάλες προσωπικότητες που αποθανατίστηκαν. Έτσι όμως αρνούνταν τη θεϊκή φύση τους.
-Όταν ο Αριστοτέλης ξεκάθαρα λέει ότι «επειδή έτσι τα είπαν οι παλιότεροι δε σημαίνει πως είναι κι έτσι», και στα «Μετά τα Φυσικά» ( Β΄ 1000a 18-19) γράφει: «ἀλλὰ περὶ μὲν τῶν μυθικῶν σοφιζομένων οὐκ ἄξιον μετὰ σπουδῆς σκοπεῖν» («όσους όμως σοφίστηκαν μυθολογικές εξηγήσεις, δεν αξίζει να τους μελετάμε σοβαρά»), μήπως οφείλεται η σκέψη του στην αρχαία θρησκεία; Ο Αριστοτέλης λέει (Μετά τα Φυσικά, Λ’, 6, 1071b, 24-28) για την πολυθεϊστική Μυθολογία, ότι «αν σκεπτόμασταν όπως οι θεολόγοι που γεννούν τον κόσμο από τη νύχτα, θα καταλήγαμε ότι κανένα από τα όντα δεν υπάρχει» κι ότι οι μυθολογικές περιγραφές προστέθηκαν για να εξασφαλίζεται η ευπείθεια του πολύ κόσμου (Μετά τα Φυσικά, Λ’, 8, 1074b 5)! «Ο λόγιος Αριστοτέλης, αν και θεωρεί εύλογο το ότι οι άνθρωποι πιστεύουν στα θεόσταλτα όνειρα, τα απορρίπτει· διαφορετικά οι θεοί θα επικοινωνούσαν με τους ανθρώπους και την ημέρα – πάντως όχι με τους ανόητους, όπως συμβαίνει, ενώ θα έστελναν όνειρα ακόμη και στα ζώα (Περί της καθ' ύπνον μαντικής 462b. 18 κ. ε.). Ο σκεπτικιστής φιλόσοφος, συγκλίνοντας με αντιλήψεις που εμφανίζονται στο ιπποκρατικό σύγγραμμα ''Περί διαίτης'', θεωρεί ότι τα ενύπνια είναι αίτια, σημεία των όσων συμβαίνουν ή και συμπτώματα, που σχετίζονται με τη σωματική και ψυχική κατάσταση του ονειρευόμενου (ό.π. 462b. 27)» (Λ. Πόλκα, Ε-Ιστορικά, τ. 304, σ. 36). Τέλος ο Αριστοτέλης υποστηρίζει την ύπαρξη Μίας Αρχής του κόσμου, κατακρίνοντας (Μετά τα Φυσικά, Λ’, 10 (1075b 14-18)) όσους «βγάζουν το ον από το μη ον» (τον Ησίοδο και το πρωταρχικό χάος του), όσους «καθιστούν όλα τα πράγματα Ένα» κι όσους έχουν δύο αρχές (π.χ. τον Εμπεδοκλή), διακηρύσσοντας «η πολυαρχία δεν είναι καλό˙ ένας ας είναι ο αρχηγός» (Μετά τα Φυσικά, Λ’, 10, 1076a, 4-5).
-Όταν ο Πλάτωνας γράφει (Πολιτεία, 379a) «Δεν πρέπει να δώσουμε πίστη στον Όμηρο, ούτε σε κανένα άλλο ποιητή όταν ανόητα ξεστομίζει αυτή τη βλαστημία για τους θεούς, πως τάχα υπάρχουν δύο πιθάρια στου Δία το κατώφλι γεμάτα το ένα με καλές, και το άλλο με κακές μοίρες (Ιλιάδα Ω 527)», και (Πολιτεία 380c) «Να μή δώσουμε άδεια ποτέ σε κανέναν ούτε σε νέους ούτε σε γέρους, ούτε να λέγουν ούτε να ακούν τέτοιους λόγους είτε με στίχους, είτε χωρίς στίχους», και (Πολιτεία 383c) «όταν κανείς ποιητής μας λέει τέτοια για τους θεούς, θα του γυρίσουμε τις πλάτες και δε θα του δώσουμε τα ψαλτικά του, ούτε και στους δασκάλους θα επιτρέψουμε να τα μεταχειρίζονται για την ανατροφή των παιδιών», και (Πολιτεία 607b) «από παλαιά χρόνια υπάρχει μια διένεξη ανάμεσα στην ποίηση και στη φιλοσοφία», μήπως τα έργα του δεν είναι προϊόν του ελληνικού πνεύματος και πολιτισμού; («Πάσα μεν η ποίησις του Ομήρου αρετής εστιν έπαινος και πάντα αυτώ προς τούτο φέρει»: Μέγας Βασίλειος).
-Στον Κρατύλο 400d ο Πλάτων βάζει τον Σωκράτη να λέει πως δεν ξέρουμε τίποτε για τους θεούς, ούτε καν τα αληθινά τους ονόματα («τίποτα δε γνωρίζουμε για τους θεούς, ούτε για τους ίδιους ούτε για τα ονόματά τους που κάποτε οι ίδιοι έδωσαν στον εαυτό τους· γιατί είναι φανερό ότι εκείνοι χρησιμοποιούν τα αληθινά ονόματα»). Στον Φαίδρο 246c γράφει πως φανταζόμαστε ένα θεό δίχως ποτέ να τον έχουμε δει ή να έχουμε σχηματίσει κάποια ικανοποιητική ιδέα της μορφής του. Και στα δυο χωρία αναφέρεται στους μυθολογικούς θεούς.
-Από νωρίς οι Σοφιστές (που οι παγανιστές τους δίκαζαν με τις περίφημες «δίκες αθεΐας» του 5ου αιώνα π.Χ.) έλεγαν ότι «άνθρωπος μέτρο πάντων πραγμάτων».
-Οι διωχθέντες από τους παγανιστές φιλόσοφοι: Αναξαγόρας, Πρωταγόρας, Διογένης, Πρόδικος, Στίλπων ο Μεγαρεύς, Θεόδωρος ο άθεος, κι ο μέγας Σωκράτης, αποτελούν απόδειξη της ταύτισης «ελληνικής φιλοσοφίας» και αρχαίου παγανισμού;
-Όταν ένας εκπρόσωπος της επίσημης αρχαίας θρησκείας στην εκκλησία του Δήμου του 5ου π.Χ. πέτυχε να ψηφιστεί νόμος εναντίον «εκείνων που δεν πίστευαν στα θεία και διέδιδαν θεωρίες για τα μετάρσια (=ουράνια) φαινόμενα», δηλαδή κατά των φιλοσόφων (M. Nilsson, Η Ελληνική λαϊκή θρησκεία, εκδ. «Η βιβλιοθήκη του φιλολόγου», σ. 131), μήπως αυτό είναι απόδειξη της ταύτισης του «ελληνικού πολιτισμού» και της «ελληνικής φιλοσοφίας» με την παγανιστική θρησκεία;
-Ο Πρωταγόρας που έλεγε ότι δεν ξέρει αν υπάρχουν θεοί, και γι' αυτό οι Παγανιστές τον εξόρισαν, βάσιζε τον ελληνικό πολιτισμό του στην παγανιστική θρησκεία, ναι ή όχι;
-Ο Ξενοφάνης απορρίπτει την ιδέα ότι οι θεοί γεννιούνται, κεντρική ιδέα της Θεογονίας και του Ομήρου, δηλαδή της λαϊκής παγανιστικής θρησκείας. Ο Ξενοφάνης είναι επίσης ο φιλόσοφος που αρνήθηκε κάθε εγκυρότητα της μαντικής (Ξενοφάνης, Α 52˙ Αέτιος 5, 1, 1). Το ίδιο έπραξε κι ο Επίκουρος όπως γράφει στην Μικρά επιτομή, όπου λέει: «Η μαντική δεν υπάρχει στην πραγματικότητα. Κι αν ακόμη υπάρχει, πρέπει να σκεφτούμε ότι τα γεγονότα [που προλέγει], δεν εξαρτώνται από μας» (Διογένης Λαέρτιος, X, 135).
- Ο Ξενοφάνης δεν πίστευε ότι οι τεχνικές κατακτήσεις του ανθρώπου ήταν δώρα των θεών. Η φωτιά, η γεωργία, η αμπελουργία και γενικά η ανάπτυξη της τεχνικής, δεν είναι δώρα των θεών, μα δημιουργήματα του ίδιου του ανθρώπου:
«οὔ τοι ἀπ’ ἀρχῆς πάντα θεοὶ θνητοῖς’ ὑπέδειξαν, ἀλλὰ χρόνῳ ζητοῦντες ἐφευρίσκουσιν ἄμεινον» (Απ. 18).
Να και οι φιλόσοφοι που δε θεωρούν «δώρο των θεών» τον πολιτισμό. «Ανθέλληνες», βεβαίως.
-Ο Σωκράτης κατηγορήθηκε από τους παγανιστές ότι ερευνούσε πράγματα κάτω από τη γή και πάνω από τον ουρανό (ἦν τά τε μετέωρα φροντιστὴς καὶ τὰ ὑπὸ τῆς γῆς ἅπαντα ἀναζητηκώς). Η περίπτωσή του συνδέθηκε και με τη σοφιστική, γιατί κατηγορήθηκε και ότι τὸν ἥττω λόγον κρείττω ἐποίει (M. Nilsson, Η Ελληνική λαϊκή θρησκεία, εκδ. «Η βιβλιοθήκη του φιλολόγου», σ. 135). Αποτελεί ο Σωκράτης απόδειξη ότι ο παγανισμός ήταν η αιτία της φιλοσοφίας του, ναι ή όχι;
-Ο Κριτίας διατύπωσε τη γνώμη πως οι θεοί είχαν επινοηθεί κρυφά από κάποιον σοφό άνθρωπο, για να αποτρέπουν τους ανθρώπους να κάνουν κακό κρυφά (Σίσυφος, F.T.G. σ. 771 Ν.)
-Ο Έλληνας φιλόσοφος Εμπεδοκλής (494-434 π.Χ.) ισχυρίζεται πως δεν είναι θνητός, αλλά θεός, όπως προείπαμε. Αλήθεια, οι Ν/Π οι οποίοι κατηγορούν τον Αλέξανδρο για τις «θεοποιήσεις» οι οποίες σύμφωνα με αυτούς είναι ενάντια στην αρχαία θρησκεία, και ταυτόχρονα επαινούν τον Εμπεδοκλή για την φιλοσοφία του, τί έχουν να πουν για τούτη την «αυτοθεοποίηση» που έγινε ενάμισυ αιώνα πρίν τον Μεγαλέξανδρο; Είναι μήπως προϊόν της αρχαίας θρησκείας;
-Ο Εκαταίος βρίσκει την μυθολογία «αστεία» (απόσπασμα 1). Μάλιστα είχε προτρέψει τους συμπολίτες του να διαθέσουν τους θησαυρούς του μαντείου του Απόλλωνα στους Βραγχίδες για μη θρησκευτικές χρήσεις (Ηρόδοτος, 5, 36, 3). -«Ήταν άθεος ο Πρόδικος; Είναι βέβαιο ότι όλοι στην Αρχαιότητα αυτό πίστευαν» (W.K.C. Guthrie, Οι σοφιστές, ΜΙΕΤ, σ. 294).
-Σε ένα απόσπασμα από τη χαμένη τραγωδία του Ευριπίδη «Βελλερεφόντης», κάποιος λέει: «λένε πως υπάρχουν στον ουρανό θεοί. Δεν υπάρχουν, όχι, δεν υπάρχουν». Ο Ευριπίδης, που δικάστηκε από τους παγανιστές για «ασέβεια», σε άλλο του έργο (Ελένη, στ. 745 κ.ε.) υποστηρίζει: «Ανόητες βλέπω οι μαντείες είναι,/ ψευτιές γεμάτες. Και καμμιά δε βγαίνει/ αλήθεια από τις φλόγες της θυσίας/ κι από το λάλημα πουλιώνε ούτε˙/ πολύ ανόητο είναι να πιστεύεις/ πως τα πουλιά βοηθούνε τους ανθρώπους» και αναρωτιέται (Ελένη, στ. 1137): «τί είναι θεός, τί μή θεός και τί το ανάμεσό του,/ ποιος θα το πει ποτέ θνητός». Επίσης ο Ευριπίδης υποστηρίζει (Ηρακλής μαινόμενος, στ. 1346): «των ποιητών οι μύθοι/ πανάθλιες ψευτιές εξιστορούνε». Είναι ο Ευριπίδης και η ποίησή του τμήμα του «ελληνικού πολιτισμού», ναί, ή όχι; Είναι το έργο του προϊόν της παγανιστικής σκέψης, ναι ή όχι;
-Ο Πυθαγόρας, όπως γράφει ο Αριστοτέλης στο ''Περί των Πυθαγορείων'', 192 συνιστούσε να αποφεύγουμε «τα σκαλιστά ξύλα», δηλαδή τα ξόανα των ειδωλατρικών θεών.
-Ο Θαλής εθεωρείτο άθεος. «Θαλῆς, ὃς δοκεῖ καὶ ἄθεος γεγονέναι», γράφει ο Σιμπλίκιος (Simpl. Phys. 23,21. Theophr. Phys. Opin. fr. 1, Dox. 475, 1).
-«Ο Ζήνωνας διεκήρυττε ότι οι ναοί είναι περιττοί, ότι ο αληθινός ναός του θεού είναι το ανθρώπινο πνεύμα» (E.R. Dodds, Οι Έλληνες και το παράλογο, εκδ. Καρδαμίτσα, σ. 151). Έλεγε ότι δεν πρέπει να χτίζονται στις πόλεις ούτε ναοί, ούτε δικαστήρια, ούτε γυμνάσια («κατὰ τοὺς διακοσίους <στίχους> μήθ' ἱερὰ μήτε δικαστήρια μήτε γυμνάσια ἐν ταῖς πόλεσιν οἰκοδομεῖσθαι» Διογένης Λαέρτιος, VII, 33). Περιττοί οι ναοί. Άχρηστοι. Αυτό είναι προϊόν της αρχαίας θρησκείας;
-«Ούτε ο Χρύσιππος δίστασε να διατυπώσει τη γνώμη, πως η παράσταση των θεών με ανθρώπινη μορφή είναι πράγμα παιδαριώδες» (E.R. Dodds, Οι Έλληνες και το παράλογο, εκδ. Καρδαμίτσα, σ. 151). Είναι αυτό προϊόν της αντίληψης των πολλών ειδωλολατρών ή προϊόν του στοχασμού ενός ορθολογιστή;
-Ο Αντισθένης, όταν πήγε να μυηθεί στα ορφικά μυστήρια κι ο ιερέας του είπε ότι οι μυημένοι θα μετέχουν σε πολλά αγαθά στον Άδη, εκείνος του απάντησε ειρωνικά: «Δηλαδή, τι; Δεν πεθαίνουν;» («Μυούμενός ποτε τὰ Ὀρφικά, τοῦ ἱερέως εἰπόντος ὅτι οἱ ταῦτα μυούμενοι πολλῶν ἐν ᾅδου ἀγαθῶν μετίσχουσι, "τί οὖν," ἔφη,"οὐκ ἀποθνήσκεις;"» Διογένης Λαέρτιος VI,4).
-Ο Στίλπων, «όταν ο Κράτης τον ρώτησε αν οι θεοί ευχαριστούνται από τα προσκυνήματα και τις λατρείες, λένε πως απάντησε : "γι' αυτά τα πράγματα, ανόητε, να μη με ρωτάς στο δρόμο, αλλά όταν είμαι μόνος μου"», δηλαδή υπονοώντας πως μακριά από τον όχλο των πολυθεϊστών θα απαντούσε «όχι». Το ίδιο απάντησε και ο Βίωνας στην ερώτηση, αν υπάρχουν θεοί: «δεν θα απομακρύνεις, πρώτα τον όχλο από μένα;» (Διογένης Λαέρτιος, II, 117).
-Ο Θουκιδίδης, ήταν μαθητής του Αναξαγόρα, και άθεος (Ἤκουσε δὲ διδακάλων Ἀναξαγόρου μὲν ἐν φιλοσόφοις, ὅθεν, φησὶν ὁ Ἄντυλλος, καὶ ἄθεος ἠρέμα ἐνομίσθη, τῆς ἐκεῖθεν θεωρίας ἐμφορηθείς»).
-Ο Περικλής, αδιαφορεί τόσο για τη θρησκεία, ώστε τις τελετές και τις θυσίες τις βλέπει απλώς και μόνο ως μια ευκαιρία που έχουν οι Αθηναίοι για διασκέδαση και διακοπές (Θουκιδίδης, 2, 38).
-ο Λουκιανός γράφει (Περί θυσιών, 1): «Βλέποντας τι πράττουν οι βλάκες στις θυσίες τους και στις γιορτές τους και στις πομπές τους, προς τιμή των θεών, για τι πράγματα προσεύχονται και ορκίζονται, καθώς και τις απόψεις που έχουν για τους θεούς, αμφιβάλλω αν υπάρχει κανείς τόσο θλιμμένος και λυπημένος, ώστε να μην γελάσει βλέποντας την ηλιθιότητα των πράξεών τους».
Αυτοί λοιπόν καθόλου δεν στηρίχθηκαν στην παγανιστική θρησκεία όταν δημιουργούσαν τον ελληνικό πολιτισμό τους. Επίσης, στην αθηναϊκή δημοκρατία του 5ου αι., το μεγαλύτερο δημιούργημα του ελληνικού πολιτισμού, καμμία θέση δεν είχε η θρησκεία. Ούτε ζητούσαν από τα μαντεία να εγκρίνουν τους νόμους τους, ούτε έλεγαν «έδοξε τώ Δία». Έλεγαν «έδοξε τω δήμω». Οι νεοπαγανιστές έχουν φτάσει να ισχυρίζονται ότι η ίδια η παγανιστική θρησκεία ήθελε να μπει στην άκρη με το «έδοξε τω Δήμω», ότι είναι και επίτευγμά της δηλαδή ο ξεπεσμός της. Τέτοια παραμύθια πουλάνε.
Ο ελληνικός πολιτισμός και ορθολογισμός παράτησε τα παραμύθια του Δωδεκάθεου, και γι' αυτό ακριβώς τον θαυμάζει ο κόσμος, δηλαδή να βάλει την παιδαριώδη πολυθεϊστική θρησκεία στην άκρη, και έρχονται να πουν τα ψέμματα τους οι νεοπαγανιστές λέγοντας το αντίθετο.
Θα πουν αμέσως οι νεπαγανιστές ότι η αρχαιοελληνική κλασσική τέχνη είναι άμεσα εξαρτώμενη κι επηρεαζόμενη από τους μύθους της αρχαίας θρησκείας. Αριστουργηματικά αγάλματα θεών, η μουσική και η ποίηση ως δώρο-έμπνευση των Μουσών κ.λ.π. Όμως ξεχνάνε πως αυτά καθ' εαυτά δεν έχουν να κάνουν με την θεολογία της αρχαίας θρησκείας: η αρχαία θρησκεία είναι απλώς αφορμή για την αρχαία τέχνη. Η τέχνη χρειάζεται αφορμές, αλλά αυτό δε σημαίνει πως αν δεν υπήρχε η αρχαία θρησκεία δεν θα βρισκόταν άλλη αφορμή. Διότι, όταν έπαυσε να έχει τόση απήχηση η κλασσική αρχαία θρησκεία, κατά την ελληνιστική και την ύστερορωμαϊκή εποχή (αντικαθιστώμενη από άλλους θεούς), διόλου δεν έπαυσαν η τέχνη, η μουσική, η ποίηση να ανθούν. Αλλά και στην σημερινή εποχή μας, την λίγο πολύ άθρησκη ή μάλλον εκκοσμικευμένη, διόλου δεν έχει παύσει να υπάρχει τέχνη: Απλώς δεν επηρεάζεται πλέον τόσο από τη θρησκεία. Αλλο πράγμα λοιπόν να λέγεται ότι η αρχαία θρησκεία ήταν μια αφορμή για την εκδήλωση του καλλιτεχνικού ταλέντου των αρχαίων Ελλήνων, κι άλλο να λέγεται ότι δίχως την αρχαία θρησκεία δεν θα υπήρχε αρχαία ελληνική τέχνη (ή τέχνη γενικότερα), όπως άλλο το να πεις ότι η αρχαία τέχνη διακηρύσσει... την αιωνιότητα του κόσμου ή την κυκλικότητα του χρόνου κι άλλα παρόμοια (αντιεπιστημονικά εξάλλου) δόγματα της αρχαίας θρησκείας.
Έτσι, βλέπουμε ότι η αρχαία θρησκεία δεν είναι η αιτία γένεσης του αρχαιοελληνικού πολιτισμού, αλλά απλώς ένα τμήμα του. Το αίτιο είναι απλούστατα το έμφυτο ταλέντο των Ελλήνων. Οι αρχαίοι συνέχισαν να παράγουν πολιτισμό ακόμη κι όταν έπαψαν να λατρεύουν τους αρχαιοελληνικούς θεούς χάριν των ασιατικών˙ στην ελληνιστική εποχή έφτασε στο αποκορύφωμά της η ελληνική επιστήμη. Αν υπήρξε ο «Χρυσός αιώνας», αυτό οφείλεται στην αυτοπεποίθηση που έδωσαν στους αρχαίους οι νίκες τους κατά των Περσών, με αποτέλεσμα η δημιουργικότητα να αποδώσει τους καρπούς της και το «ελληνικό δαιμόνιο» να λάμψει. Όπως συμβαίνει για κάθε έθνος που θριαμβεύει, έτσι κι ο θρίαμβος κατά των Περσών ήταν η αιτία για την πλήρη αποκάλυψη και χρήση του έμφυτου ταλέντου. Δεν ήταν η παγανιστική αρχαία θρησκεία, ούτε η αιτία του αρχαίου πολιτισμού, ούτε του έμφυτου αρχαιοελληνικού ταλέντου, ούτε η αφορμή της εκδήλωσης αυτού του ταλέντου. Ήταν ένα τμήμα του αρχαίου πολιτισμού.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου