4b) ΔΕΝ ΥΠΗΡΞΕ «ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ» ΤΩΝ ΛΑΩΝ ΤΗΣ ΧΑΝΑΑΝ
Κοιτώντας στις περιγραφές των διαταγών του Θεού που οι Νεοπαγανιστές αποκαλούν βάρβαρο, θα διαπιστώσουμε αν αυτές αφορούν γενοκτονία ή εκδίωξη των ειδωλολατρικών λαών. Οι επαγγελίες του Θεού σχετικά με την τύχη των λαών της Χαναάν χωρίζονται σε δύο κατηγορίες. Αυτές της «εξόντωσης» και αυτές της «εκδίωξης». Ας δούμε πρώτα τους στίχους της «εξόντωσης»:
1. «ἐκτρίψω [= θα ξεπαστρέψω] αὐτούς» (ΕΞΟΔΟΣ ΚΓ’, 23).
2. «καὶ ἀπολεῖτε πάντας τοὺς κατοικοῦντας τὴν γῆν» (ΑΡΙΘΜΟΙ ΛΓ’, 53).
3. «ἐξολοθρεῦσαι ἔθνη μεγάλα καὶ ἰσχυρότερά σου πρὸ προσώπου σου» (ΔΕΥΤΕΡΟΝΟΜΙΟΝ Δ’, 38).
4. «καὶ παραδώσει αὐτοὺς Κύριος ὁ Θεός σου εἰς τὰς χεῖράς σου καὶ πατάξεις αὐτούς, ἀφανισμῷ ἀφανιεῖς αὐτούς» (ΔΕΥΤΕΡΟΝΟΜΙΟΝ Ζ’, 2).
5. «καὶ ἀπολεῖς αὐτοὺς ἀπωλείᾳ μεγάλῃ, ἕως ἂν ἐξολοθρεύσητε αὐτούς» (ΔΕΥΤΕΡΟΝΟΜΙΟΝ Ζ’, 23).
6. «οὗτος [ο Θεός] ἐξολοθρεύσει αὐτούς, καὶ οὗτος ἀποστρέψει αὐτοὺς ἀπὸ προσώπου σου, καὶ ἀπολεῖ αὐτοὺς ἐν τάχει» (ΔΕΥΤΕΡΟΝΟΜΙΟΝ Θ’, 3).
7. «Ἐὰν δὲ ἐξολοθρεύσῃ Κύριος ὁ Θεός σου τὰ ἔθνη..» (ΔΕΥΤΕΡΟΝΟΜΙΟΝ ΙΒ’, 29).
8. «Ἀλλ’ ἢ ἀναθέματι ἀναθεματιεῖτε αὐτούς, τὸν Χετταῖον καὶ Ἀμορραῖον καὶ Εὐαῖον καὶ Ἰεβουσαῖον καὶ Γεργεσαῖον, ὃν τρόπον ἐνετείλατό σοι Κύριος ὁ Θεός σου» (ΔΕΥΤΕΡΟΝΟΜΙΟΝ Κ’, 17).
9. «Κύριος ὁ Θεὸς ἡμῶν οὗτος ἐξολοθρεύσει αὐτοὺς ἀπὸ προσώπου ἡμῶν, ἕως ἂν ἀπόλωνται» (ΙΗΣΟΥΣ ΝΑΥΗ ΚΓ’, 5).
Οι στίχοι της «εκδίωξης»:
1. «ὅταν γὰρ ἐκβάλω τὰ ἔθνη ἀπὸ προςώπου σου..» (ΕΞΟΔΟΣ ΚΓ’, 18).
2. «Θα φέρνω σύγχυση σε κάθε λαό που θα πολεμάτε και θα κάνω τους εχθρούς σας να τρέπονται σε φυγή» (ΕΞΟΔΟΣ ΚΓ’, 27).
3 «Θα προκαλέσω πανικό, που θα διώξει τους Ευαίους, τους Χαναναίους και τους Χετταίους από μπροστά σας» (ΕΞΟΔΟΣ ΚΓ’, 28).
4. «Θα τους διώχνω από μπροστά σας λίγο λίγο, ώσπου εσείς να πολλαπλασιαστείτε και να κυριαρχήσετε στη χώρα» (ΕΞΟΔΟΣ ΚΓ’, 30).
5. «Θα παραδώσω στην εξουσία σας τους κατοίκους εκείνης της χώρας και θα τους διώξετε από ‘κει» («..παραδώσω εἰς τὰς χεῖρας ὑμῶν τοὺς ἐγκαθημένους ἐν τῇ γῇ καὶ ἐκβαλῶ αὐτοὺς ἀπὸ σοῦ») (ΕΞΟΔΟΣ ΚΓ’, 31).
6. «καὶ ἐκβαλεῖ [ο άγγελος] τὸν ᾿Αμορραῖον καὶ Χετταῖον καὶ Φερεζαῖον καὶ Γεργεσαῖον καὶ Εὐαῖον καὶ ᾿Ιεβουσαῖον καὶ Χαναναῖον» (ΕΞΟΔΟΣ ΛΓ’, 2).
7. «κι εγώ θα διώξω από μπροστά σας [ἐκβάλλω ἀπὸ προςώπου ὑμῶν] τους Αμορραίους, τους Χαναναίους, τους Χετταίους, τους Φερεζαίους, τους Ευαίους και τους Ιεβουσαίους» (ΕΞΟΔΟΣ ΛΔ’, 11).
8. «όταν θα έχω διώξει από μπροστά σας τα άλλα έθνη» (ΕΞΟΔΟΣ ΛΔ’, 24).
9. «με τέτοιες πράξεις μολύνθηκαν τα έθνη, αυτά που εγώ τα διώχνω από μπροστά σας» (ΛΕΥΙΤΙΚΟΝ ΙΗ’, 24)
10. «Μην υιοθετείτε τις συνήθειες των εθνών που εγώ διώχνω από μπροστά σας» (ΛΕΥΙΤΙΚΟΝ Κ’, 23).
11. «ἀπέστειλε Μωυσῆς κατασκέψασθαι τὴν ᾿Ιαζήρ, καὶ κατελάβοντο αὐτὴν καὶ τὰς κώμας αὐτῆς καὶ ἐξέβαλον τὸν ᾿Αμορραῖον τὸν κατοικοῦντα ἐκεῖ» (ΑΡΙΘΜΟΙ ΚΑ’, 32).
12. «ἐκδιῶξαι πάντας τοὺς ἐχθρούς σου πρὸ προσώπου σου» (ΔΕΥΤΕΡΟΝΟΜΙΟΝ ΣΤ’, 19).
13. «Όταν ο Κύριος, ο Θεός σας, σας φέρει στη χώρα, που τώρα πάτε να την κατακτήσετε, θα διώξετε στο πέρασμά σας πολλά έθνη: τους Χετταίους, τους Γεργεσαίους, τους Αμορραίους, τους Χαναναίους, τους Φερεζαίους, τους Ευαίους και τους Ιεβουσαίους, εφτά έθνη μεγαλύτερα και ισχυρότερα από σας» (ΔΕΥΤΕΡΟΝΟΜΙΟΝ Ζ’, 1).
14. «Αυτός θα τους συντρίψει και θα τους υποτάξει σ’ εσάς˙ κι εσίς θα τους διώξετε και θα τους εξοντώσετε στη στιγμή» (ΔΕΥΤΕΡΟΝΟΜΙΟΝ Θ’, 3).
15. «καὶ ἐκβαλεῖ Κύριος πάντα τὰ ἔθνη ταῦτα ἀπὸ προσώπου ὑμῶν» (ΔΕΥΤΕΡΟΝΟΜΙΟΝ ΙΑ’ 23).
16. «καὶ ἐκβαλεῖ ἀπὸ προσώπου σου ἐχθρὸν» (ΔΕΥΤΕΡΟΝΟΜΙΟΝ ΛΓ’, 27).
17. «Καθώς οι Ισραηλίτες θα προχωρούν, εγώ θα διώχνω από μπροστά τους τους κατοίκους όλων αυτών των περιοχών» (ΙΗΣΟΥΣ ΝΑΥΗ ΙΓ’, 6).
18. «Έστειλα πριν από σας σφήκες που έδιωξαν στο πέρασμά σας τους δύο βασιλιάδες των Αμορραίων. Δεν ήταν ούτε το ξίφος σας ούτε το τόξο σας που τους έδιωξαν» (ΙΗΣΟΥΣ ΝΑΥΗ ΚΔ’, 12).
19. «Ο Κύριος έδιωξε στο πέρασμά μας όλους εκείνους τους λαούς, ιδιαίτερα τους Αμορραίους, που κατοικούσαν σ’ αυτή τη χώρα» (ΙΗΣΟΥΣ ΝΑΥΗ ΚΔ’, 18).
20. «Γι’' αυτό κι εγώ δε θα διώξω πια από μπροστά τους κανένα από τα έθνη που είχαν παραμείνει στη χώρα» (ΚΡΙΤΑΙ Β’, 21).
21. «[Οι Ισραηλίτες] έδιωξαν τους Χαναναίους, τους Φερεζαίους, τους Ιεβουσαίους, τους Συχεμίτες και όλους τους Γεργεσαίους και κατοίκησαν σ’' αυτά τα βουνά για πολλά χρόνια» (ΙΟΥΔΙΘ Ε’, 16).
Τι συμβαίνει; Ο Θεός επιδίωκε εκδίωξη από τη Χαναάν ή φυσικό (βιολογικό) αφανισμό, δηλαδή γενοκτονία, των Χαναναίων; Για ποιο λόγο έχουμε το φαινομενικό παράδοξο, για τα ίδια έθνη ο Θεός άλλοτε να υπόσχεται ότι θα τα εξοντώσει και άλλοτε ότι (απλώς) θα τα διώξει από την Παλαιστίνη;
Καταρχήν είναι προφανές ότι υπάρχει διαφορά μεταξύ του αφανισμού και της εκδίωξης. Το «εκβαλώ» των παραπάνω στίχων έχει την σημασία που έχει στο ΕΞΟΔΟΣ ΣΤ’ 1: «ἐκβαλεῖ [ο Φαραώ] αὐτοὺς ἐκ τῆς γῆς αὐτοῦ». Όπως φαίνεται, το «ἐκβαλῶ» και το «ἐξαποστέλλω» δεν σημαίνουν «εξολοθρεύω», αφού οι Εβραίοι φεύγοντας από την Αίγυπτο δεν φονεύτηκαν. Η υπόσχεση του Θεού για εκδίωξη των Χαναναίων σημαίνει ότι αυτοί (ή ένα μέρος τους) δεν θανατώνονται, αλλά εκδιώκονται από τη Γη της Επαγγελίας. Η υπόσχεση του Θεού για εξόντωση των Χαναναίων σημαίνει ότι αυτοί εξοντώνονται και δεν κατορθώνουν να φύγουν. Το πρώτο μας συμπέρασμα, λοιπόν, είναι ότι δεν γίνεται ταυτόχρονα να εξοντώθηκαν (όλοι) οι Χαναναίοι και να εκδιώχτηκαν. Αυτό πρέπει να μας οδηγήσει στις εξής σκέψεις για το «τι εξοντώνεται» και «ποιοι εκδιώκονται».
Υπήρχαν τμήματα του κάθε λαού από τους πολλούς λαούς της Χαναάν, τα οποία αντιλήφθηκαν ότι πρώτον ήρθε η στιγμή της τιμωρίας των λαών τους λόγω της αμαρτωλότητάς τους και δεύτερον ότι ο Ισραήλ βοηθείτο από τον Θεό. Αυτά τα τμήματα των λαών, αυτοί οι άνθρωποι, κατάλαβαν ότι το καλύτερο που μπορούσαν να κάνουν ήταν να φύγουν από τη Χαναάν, ώστε να αποφύγουν να συνυποστούν τη μοίρα των αμαρτωλών Χαναναίων, και το χειρότερο που μπορούσαν να κάνουν ήταν να κάτσουν να πολεμήσουν (στο πλευρό των αμαρτωλών Χαναναίων και βασιλιάδων) τους Ισραηλίτες. Αυτοί οι άνθρωποι, οι Χαναναίοι, κυριολεκτικά «το έσκασαν», ώστε να γλιτώσουν την αναπόφευκτη, σε έναν πόλεμο, φυσική εξόντωση.
Επίσης, υπήρχαν κάποια τμήματα του πληθυσμού των Χαναναίων που, αν και προσπάθησαν να φέρουν αντίσταση, γρήγορα έχασαν και πανικοβλήθηκαν και αποφάσισαν να φύγουν από τη Χαναάν το συντομότερο δυνατόν. Αυτοί «εκδιώχτηκαν».
Υπήρχαν κάποιοι Χαναναίοι, οι οποίοι ήταν αμαρτωλοί, δεν κατανοούσαν καθόλου ότι 1) είχε έρθει ο καιρός της τιμωρίας για την αμαρτωλότητα της Χαναάν και 2) ότι ο Ισραήλ ήταν φορέας της τιμωρίας, είτε επιτίθεντο στους Ισραηλίτες είτε δεν παραδίδοντο. Αυτοί «αφανίστηκαν» είτε στη μάχη είτε μετά τη μάχη, όταν οι πόλεις τους καταλαμβάνονταν από τους Ισραηλίτες. Η εξόντωση μετά από κατάληψη μιας πόλης δε θα πρέπει να ενοχλήσει τους αντιχριστιανούς, διότι και οι Έλληνες τα ίδια κάνουν στην Τροία, την ίδια περίπου εποχή. Και ας μη ξεχνάμε ότι αυτοί οι αμαρτωλοί Χαναναίοι είχαν μέτρο σύγκρισης: τους καλούς Χαναναίους που αντιλαμβάνονταν την κατάσταση.
Αυτό που καταστρέφεται, ξεπαστρεύεται, αφανίζεται, εξολοθρεύεται δεν είναι αναγκαστικά οι λαοί της Χαναάν ως άτομα, αλλά οι λαοί ως «έθνη», ως «κράτη», ως «πολιτισμός, κουλτούρα». Ως άτομα, ο καθένας τους μπορούσε να διαλέξει είτε τη φυγή και την εκδίωξη είτε την παραμονή του στη Χαναάν με επακόλουθο τον φυσικό αφανισμό. Δηλαδή ο Θεός δεν διέταξε απαραίτητα «γενοκτονία», δηλαδή σφαγή των Χαναναίων. Αυτοί μπορούσαν να φύγουν, ώστε να μην συνυποστούν τις συνέπειες της αμαρτωλότητας των ομοεθνών τους.
Εξαφανίζεται, εξολοθρεύεται λοιπόν, κάθε έθνος από τα αναφερόμενα, ως έθνος, ως εθνική μονάδα. Δεν εξαφανίζονται, εξολοθρεύονται απαραίτητα τα μέλη του. Δεν υπόσχεται αυτό ο Θεός στους Ισραηλίτες. Υπόσχεται την εξολόθρευση, διάλυση των εθνών-κρατών αυτών με ταυτόχρονη εκδίωξη των μελών τους. Η διάλυση ενός έθνους, κοινωνίας, δεν απαιτεί απαραίτητα εξόντωση των μελών του. Η εξόντωση κάποιων Χαναναίων ήταν αποκλειστικά επιλογή δική τους: αν έμεναν, αν δεν παραδίνονταν, αν πολεμούσαν τους Ισραηλίτες, τότε εξοντώνονταν. Αν έφευγαν, σώζονταν. Είναι φανερό ότι αυτό δε συνιστά γενοκτονία. Άλλο η εκδίωξη και άλλο η γενοκτονία.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα του πώς συνυπάρχει το «εκβαλώ» και το «απολώ» είναι στο ΕΞΟΔΟΣ ΚΑ’ 32, Ο Μωυσής έστειλε ανθρώπους σε αναγνωριστική αποστολή στην Ιαζήρ. Οι Ισραηλίτες κυρίεψαν τα περίχωρά της και έδιωξαν τους Αμορραίους που ήταν εκεί. 33 Έπειτα γύρισαν και ανέβαιναν από το δρόμο της Βασάν. Ο βασιλιάς της Βασάν, ο Ωγ, βγήκε με το στρατό του να τους πολεμήσει κοντά στην Εδρεΐ. 35 Έτσι οι Ισραηλίτες χτύπησαν αυτόν, τους γιους και το στρατό του. Δεν άφησαν κανέναν ζωντανό, και κυρίεψαν και τη χώρα του.
Προφανώς, δε βγήκαν όλοι οι κάτοικοι της χώρας Βασάν, άντρες, γυναίκες, γέροι, παιδιά να πολεμήσουν τον στρατό του Μωϋσή, ούτε και ο Μωϋσής πολεμώντας χρησιμοποιούσε στη μάχη όλο τον εβραϊκό «λαό», αλλά ο «εθνικός στρατός» της Βασάν. Βλέπουμε ότι οι άοπλοι κάτοικοι της Ιαζήρ και των χωριών δεν σφαγιάστηκαν, αλλά διώχτηκαν. Ο στρατός που παρετάχθη κατά των Εβραίων «επατάχθη» και σφαγιάστηκε. Επίσης το εδάφιο που προαναφέραμε, ΕΞΟΔΟΣ ΚΓ’ 31, παρ' όλο που ρητά αναφέρει ότι οι Χαναναίοι θα «παραδωθούν στα χέρια» του Ισραήλ, υπόσχεται ότι αυτοί θα εκδιωχθούν, όχι ότι θα εξοντωθούν.
Ακριβώς όπως συμπεριφέρεται ο Θεός στους Χαναναίους, έτσι συμπεριφέρεται και στους Ισραηλίτες, όταν κι αυτοί με τη σειρά τους αμαρτάνουν:
ΙΕΡΕΜΙΑΣ ΚΑ’ 8, Μετά ο Κύριος έδωσε εντολή στον Ιερεμία να πει στο λαό: «Λέει ο Κύριος: "σας έδωσα τη δυνατότητα να διαλέξετε ανάμεσα στη ζωή και στο θάνατο: 9 Όποιος παραμείνει σ’' αυτή την πόλη [=Ιερουσαλήμ] θα σκοτωθεί στον πόλεμο από τα ξίφη των εχθρών ή θα πεθάνει από την πείνα κι από το θανατικό. Αλλά όποιος βγει και παραδοθεί στους Βαβυλωνίους που σας πολιορκούν, θα σώσει τουλάχιστο τη ζωή του. 10 Αποφάσισα να κάνω κακό σ’' αυτή την πόλη˙ όχι καλό. Εγώ ο Κύριος το λέω. Θα την παραδώσω στα χέρια του βασιλιά της Βαβυλώνας και θα την κάνει στάχτη"».
ΙΕΡΕΜΙΑΣ ΛΗ’ 2, Ο Κύριος λέει: "Όποιος μείνει σ’' αυτή την πόλη θα σκοτωθεί στον πόλεμο ή θα πεθάνει από την πείνα και τις ασθένειες. Όποιος όμως βγει έξω και παραδοθεί στους Βαβυλώνιους δε θα σκοτωθεί και τουλάχιστον θα σώσει τη ζωή του. 3 Η πόλη αυτή θα παραδοθεί εξάπαντος στο στρατό του βασιλιά της Βαβυλώνας κι αυτός θα την κυριέψει". 17 Τότε είπε ο Ιερεμίας στο Σεδεκία: «Ο Κύριος, ο Θεός του σύμπαντος, ο Θεός του Ισραήλ, λέει: "αν πράγματι βγεις και παραδοθείς στους άρχοντες του βασιλιά της Βαβυλώνας, θα ζήσεις εσύ και η οικογένειά σου, κι αυτή η πόλη δε θα πυρποληθεί. 18 Αν όμως δε βγεις να παραδοθείς στο βασιλιά της Βαβυλώνας, τότε θα παραδοθεί η πόλη στους Βαβυλώνιους που θα την πυρπολήσουν, αλλά κι εσύ δε θα ξεφύγεις από τα χέρια τους"».
Δηλαδή, όπως οι αμαρτωλοί Ισραηλίτες θα έσωζαν τις ζωές τους, αν επέλεγαν να παραδωθούν στους Βαβυλώνιους και να το σκάσουν, μεταναστεύσουν από την Παλαιστίνη, ενώ αν επέλεγαν να αντισταθούν, θα έχαναν τις ζωές τους, κατά τον ίδιο τρόπο και οι Χαναναίοι, αν έφευγαν και δεν αντιστέκονταν στους Ισραηλίτες, οι ζωές τους θα γλίτωναν. Στο κάτω κάτω, όπως βλέπουμε, τα εδάφια στα οποία ο Θεός υπόσχεται εκδίωξη είναι διπλάσια από τα εδάφια στα οποία υπόσχεται εξολόθρευση.
Υπάρχουν όμως κάποιοι, που μπορεί να δεχτούν ότι δεν υπήρξε γενοκτονία ούτε εντολή, υπόσχεση του Θεού για γενοκτονία, αλλά θεωρούν ότι έχουμε να κάνουμε με μια τεράστια επιχείρηση «εθνοκάθαρσης», πράγμα που είναι επίσης απαράδεκτο, έστω κι αν είναι λιγότερο κακό από μια επιχείρηση γενοκτονίας. Κι εδώ πρέπει να μιλήσουμε για το λόγο της εκδίωξης των λαών αυτών από την Παλαιστίνη.
Ναί, γράφει η Π.Δ. «Θα τους εξοντώσετε τελείως όλους: Τους Χετταίους, τους Αμορραίους, τους Χαναναίους, τους Φερεζαίους, τους Ευαίους και τους Ιεβουσαίους, όπως σας έχει διατάξει ο Κύριος, ο Θεός σας» (ΔΕΥΤΕΡΟΝΟΜΙΟ Κ’ 16-17), αλλά γιατί αυτό; «Αλλιώς, αυτοί θα σας μάθουν να κάνετε τις βδελυρές τους πράξεις, αυτές που κάνουν στις λατρείες των θεών τους, κι έτσι θα αμαρτήσετε στον Κύριο, τον Θεό σας» (ΔΕΥΤΕΡΟΝΟΜΙΟ Κ’ 18). Η εξόντωση των πολεμιστών (το εδάφιο αναφέρεται στην «επόμενη μέρα» της μάχης) αλλά και η εκδίωξη των Χαναναίων από την Παλαιστίνη διατάχτηκε ώστε να μην συναναστραφούν οι Ισραηλίτες τους Χαναναίους και σιγά σιγά δεχτούν να λατρέψουν τους χαναανιτικούς θεούς αν το έκαναν οι Ισραηλίτες, θα πάθαιναν τα ίδια. Ήταν κατ' αρχήν ένα μέτρο προφύλαξης που έπρεπε να πάρει ο Θεός υπέρ των Ισραηλιτών. Σκοπός του Θεού ήταν μέσω του Ισραήλ να προετοιμαστεί η ανθρωπότητα για την έλευση του Μεσσία. Γι’' αυτό το σκοπό καθώς και λόγω της υπόσχεσης προς τον Αβραάμ –έπρεπε να επανέλθει στην Παλαιστίνη ο Ισραήλ κι εκεί να ακολουθήσει το Νόμο του Θεού. Όχι για να αλλάξει απλώς κύριο η χώρα εκείνη. Κατά δεύτερον, οι λαοί αυτοί ήταν «αμαρτωλοί». Οι θρησκευτικές κ.ά. πρακτικές και συνήθειές τους ήταν ανήθικες, όχι μόνο με τα κριτήρια του Θεού αλλά και με τα κριτήρια των υπόλοιπων λαών της Μέσης Ανατολής. Έπρεπε να τιμωρηθούν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, αφού πρώτα τους είχε δωθεί χρόνος μετάνοιας. Η τιμωρία τους λοιπόν είχε τη μορφή εκδίωξης από τη χώρα τους ώστε να διαλυθεί ο κοινωνικός ιστός, η «κουλτούρα», η οποία συντηρούσε και συνέχιζε από γενιά σε γενιά τις αηδιαστικές θρησκευτικές πρακτικές και έθιμα και όχι της βιολογικής εξόντωσής τους. Γιατί να συνιστά «εθνοκάθαρση» η τιμωρία αυτή; Το αντίθετο, θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι οι Χαναναίοι «τη γλίτωσαν» πολύ φθηνά. Οι Αιγύπτιοι δεν ανθρωποθυσίαζαν ούτε κτηνοβατούσαν... προς τιμήν του θεού τους (!) ούτε είχαν ιερή πορνεία και ομοφυλοφιλία˙ ούτε οι Βαβυλώνιοι ούτε οι Ασσύριοι. Οι Χαναναίοι τα είχαν όλα αυτά. Κάπως έπρεπε να τιμωρηθούν, ώστε να σταματήσουν ή να μειωθούν τέτοιες πρακτικές. Μέσω της εκδιωξης διαλύθηκε, καταστράφηκε η εθνική κρατική κουλτούρα που επέτρεπε, προωθούσε τις πρακτικές τους. Στ’' αλήθεια, δεν θα έπρεπε να λυπηθούμε για την εξαφάνιση ενός «τρόπου ζωής» και μιας κουλτούρας που προωθούσε την θρησκευτική (υποχρεωτική, όπως θα δούμε αλλού) πορνεία, τη θρησκευτική ομοφυλοφιλία, την θρησκευτική κτηνοβασία και τις θυσίες βρεφών στους «θεούς». Δεν έχουμε, λοιπόν, μια αδικαιολόγητη, πανάρχαια (πρώτη φορά στην ιστορία) «εθνοκάθαρση». Έχουμε μια ήπια τιμωρία. Επιπλέον πρέπει να τονίσουμε ότι: οι Χαναναίοι δεν διώχτηκαν επειδή ήταν Χαναναίοι στο έθνος, αλλά επειδή ήταν αμαρτωλοί, ακριβώς όπως αργότερα οι Εβραίοι δεν εκδιώχτηκαν (με την αιχμαλωσία στους Βαβυλώνιους) επειδή ήταν Εβραίοι, αλλά επειδή ήταν αμαρτωλό έθνος.
Αυτό το τελευταίο έχει μεγάλη σημασία. Στο Β’ ΒΑΣΙΛΕΙΩΝ Α’ 3-8, βλέπουμε έναν Αμαληκίτη στην καταγωγή, που ήταν μέλος του ισραηλιτικού στρατού, δηλαδή οι Ισραηλίτες τον εμπιστεύονταν αρκετά ώστε να του δώσουν όπλο ώστε να πολεμήσει τους ίδιους τους Αμαληκίτες. Ο Αμαληκίτης λέει ότι είναι «γιος ενός Αμαληκίτη που παροικεί στη γη των Ιουδαίων». Με άλλα λόγια ο πατέρας του ανθρώπου αυτού είχε μεταναστεύσει στην επικράτεια του Ισραήλ και είχε ένα γιο του στον ισραηλιτικό στρατό, δίχως οι Ισραηλίτες να πειράξουν την αμαληκιτική οικογένεια λόγω της καταγωγής της. Τους επέτρεψαν να ζουν. Το ενδιαφέρον είναι ότι, όταν ο αμαληκίτης στρατιώτης του ισραηλιτικού στρατού αποκαλύπτει την καταγωγή του, ο Δαυίδ δεν εκπλήσσεται (ούτε κάποιος άλλος Ισραηλίτης), πράγμα που μάλλον σημαίνει ότι και άλλοι Αμαληκίτες είχαν μεταναστεύσει, παροικήσει στα ισραηλιτικά εδάφη και είχαν λάβει αξιώματα. Ωστόσο υποτίθεται ότι οι Ισραηλίτες έσφαζαν όποιον ξένο έβρισκαν στη «Γη της Επαγγελίας»! Αυτή η υπόθεση αποδεικνύεται εσφαλμένη. Στην πραγματικότητα, όπως φαίνεται οι Ισραηλίτες δέχονταν τους παλαιότερους κατοίκους της περιοχής, ενσωματώνοντάς τους πιθανόν, αφού αυτοί (όντας τα μη αμαρτωλά μέλη των Χαναανιτικών εθνών) είχαν αποκηρύξει την χαναανιτική ειδεχθή «κουλτούρα». Το ίδιο βλέπουμε και στο Β’ ΒΑΣΙΛΕΙΩΝ ΚΓ’, 8, όπου ένας Χαναναίος κατέχει υψηλό αξίωμα. Συνεπώς υπήρξαν τμήματα των Χαναναίων που αντελήφθησαν τι επρόκειτο να γίνει, δεν αντιστάθηκαν, έφυγαν ή ζήτησαν προστασία στους Ισραηλίτες και αφομοιώθηκαν μαζί τους. Άρα το ζήτημα δεν ήταν η εξόντωση των μη ισραηλιτικών φυλών.
1. «ἐκτρίψω [= θα ξεπαστρέψω] αὐτούς» (ΕΞΟΔΟΣ ΚΓ’, 23).
2. «καὶ ἀπολεῖτε πάντας τοὺς κατοικοῦντας τὴν γῆν» (ΑΡΙΘΜΟΙ ΛΓ’, 53).
3. «ἐξολοθρεῦσαι ἔθνη μεγάλα καὶ ἰσχυρότερά σου πρὸ προσώπου σου» (ΔΕΥΤΕΡΟΝΟΜΙΟΝ Δ’, 38).
4. «καὶ παραδώσει αὐτοὺς Κύριος ὁ Θεός σου εἰς τὰς χεῖράς σου καὶ πατάξεις αὐτούς, ἀφανισμῷ ἀφανιεῖς αὐτούς» (ΔΕΥΤΕΡΟΝΟΜΙΟΝ Ζ’, 2).
5. «καὶ ἀπολεῖς αὐτοὺς ἀπωλείᾳ μεγάλῃ, ἕως ἂν ἐξολοθρεύσητε αὐτούς» (ΔΕΥΤΕΡΟΝΟΜΙΟΝ Ζ’, 23).
6. «οὗτος [ο Θεός] ἐξολοθρεύσει αὐτούς, καὶ οὗτος ἀποστρέψει αὐτοὺς ἀπὸ προσώπου σου, καὶ ἀπολεῖ αὐτοὺς ἐν τάχει» (ΔΕΥΤΕΡΟΝΟΜΙΟΝ Θ’, 3).
7. «Ἐὰν δὲ ἐξολοθρεύσῃ Κύριος ὁ Θεός σου τὰ ἔθνη..» (ΔΕΥΤΕΡΟΝΟΜΙΟΝ ΙΒ’, 29).
8. «Ἀλλ’ ἢ ἀναθέματι ἀναθεματιεῖτε αὐτούς, τὸν Χετταῖον καὶ Ἀμορραῖον καὶ Εὐαῖον καὶ Ἰεβουσαῖον καὶ Γεργεσαῖον, ὃν τρόπον ἐνετείλατό σοι Κύριος ὁ Θεός σου» (ΔΕΥΤΕΡΟΝΟΜΙΟΝ Κ’, 17).
9. «Κύριος ὁ Θεὸς ἡμῶν οὗτος ἐξολοθρεύσει αὐτοὺς ἀπὸ προσώπου ἡμῶν, ἕως ἂν ἀπόλωνται» (ΙΗΣΟΥΣ ΝΑΥΗ ΚΓ’, 5).
Οι στίχοι της «εκδίωξης»:
1. «ὅταν γὰρ ἐκβάλω τὰ ἔθνη ἀπὸ προςώπου σου..» (ΕΞΟΔΟΣ ΚΓ’, 18).
2. «Θα φέρνω σύγχυση σε κάθε λαό που θα πολεμάτε και θα κάνω τους εχθρούς σας να τρέπονται σε φυγή» (ΕΞΟΔΟΣ ΚΓ’, 27).
3 «Θα προκαλέσω πανικό, που θα διώξει τους Ευαίους, τους Χαναναίους και τους Χετταίους από μπροστά σας» (ΕΞΟΔΟΣ ΚΓ’, 28).
4. «Θα τους διώχνω από μπροστά σας λίγο λίγο, ώσπου εσείς να πολλαπλασιαστείτε και να κυριαρχήσετε στη χώρα» (ΕΞΟΔΟΣ ΚΓ’, 30).
5. «Θα παραδώσω στην εξουσία σας τους κατοίκους εκείνης της χώρας και θα τους διώξετε από ‘κει» («..παραδώσω εἰς τὰς χεῖρας ὑμῶν τοὺς ἐγκαθημένους ἐν τῇ γῇ καὶ ἐκβαλῶ αὐτοὺς ἀπὸ σοῦ») (ΕΞΟΔΟΣ ΚΓ’, 31).
6. «καὶ ἐκβαλεῖ [ο άγγελος] τὸν ᾿Αμορραῖον καὶ Χετταῖον καὶ Φερεζαῖον καὶ Γεργεσαῖον καὶ Εὐαῖον καὶ ᾿Ιεβουσαῖον καὶ Χαναναῖον» (ΕΞΟΔΟΣ ΛΓ’, 2).
7. «κι εγώ θα διώξω από μπροστά σας [ἐκβάλλω ἀπὸ προςώπου ὑμῶν] τους Αμορραίους, τους Χαναναίους, τους Χετταίους, τους Φερεζαίους, τους Ευαίους και τους Ιεβουσαίους» (ΕΞΟΔΟΣ ΛΔ’, 11).
8. «όταν θα έχω διώξει από μπροστά σας τα άλλα έθνη» (ΕΞΟΔΟΣ ΛΔ’, 24).
9. «με τέτοιες πράξεις μολύνθηκαν τα έθνη, αυτά που εγώ τα διώχνω από μπροστά σας» (ΛΕΥΙΤΙΚΟΝ ΙΗ’, 24)
10. «Μην υιοθετείτε τις συνήθειες των εθνών που εγώ διώχνω από μπροστά σας» (ΛΕΥΙΤΙΚΟΝ Κ’, 23).
11. «ἀπέστειλε Μωυσῆς κατασκέψασθαι τὴν ᾿Ιαζήρ, καὶ κατελάβοντο αὐτὴν καὶ τὰς κώμας αὐτῆς καὶ ἐξέβαλον τὸν ᾿Αμορραῖον τὸν κατοικοῦντα ἐκεῖ» (ΑΡΙΘΜΟΙ ΚΑ’, 32).
12. «ἐκδιῶξαι πάντας τοὺς ἐχθρούς σου πρὸ προσώπου σου» (ΔΕΥΤΕΡΟΝΟΜΙΟΝ ΣΤ’, 19).
13. «Όταν ο Κύριος, ο Θεός σας, σας φέρει στη χώρα, που τώρα πάτε να την κατακτήσετε, θα διώξετε στο πέρασμά σας πολλά έθνη: τους Χετταίους, τους Γεργεσαίους, τους Αμορραίους, τους Χαναναίους, τους Φερεζαίους, τους Ευαίους και τους Ιεβουσαίους, εφτά έθνη μεγαλύτερα και ισχυρότερα από σας» (ΔΕΥΤΕΡΟΝΟΜΙΟΝ Ζ’, 1).
14. «Αυτός θα τους συντρίψει και θα τους υποτάξει σ’ εσάς˙ κι εσίς θα τους διώξετε και θα τους εξοντώσετε στη στιγμή» (ΔΕΥΤΕΡΟΝΟΜΙΟΝ Θ’, 3).
15. «καὶ ἐκβαλεῖ Κύριος πάντα τὰ ἔθνη ταῦτα ἀπὸ προσώπου ὑμῶν» (ΔΕΥΤΕΡΟΝΟΜΙΟΝ ΙΑ’ 23).
16. «καὶ ἐκβαλεῖ ἀπὸ προσώπου σου ἐχθρὸν» (ΔΕΥΤΕΡΟΝΟΜΙΟΝ ΛΓ’, 27).
17. «Καθώς οι Ισραηλίτες θα προχωρούν, εγώ θα διώχνω από μπροστά τους τους κατοίκους όλων αυτών των περιοχών» (ΙΗΣΟΥΣ ΝΑΥΗ ΙΓ’, 6).
18. «Έστειλα πριν από σας σφήκες που έδιωξαν στο πέρασμά σας τους δύο βασιλιάδες των Αμορραίων. Δεν ήταν ούτε το ξίφος σας ούτε το τόξο σας που τους έδιωξαν» (ΙΗΣΟΥΣ ΝΑΥΗ ΚΔ’, 12).
19. «Ο Κύριος έδιωξε στο πέρασμά μας όλους εκείνους τους λαούς, ιδιαίτερα τους Αμορραίους, που κατοικούσαν σ’ αυτή τη χώρα» (ΙΗΣΟΥΣ ΝΑΥΗ ΚΔ’, 18).
20. «Γι’' αυτό κι εγώ δε θα διώξω πια από μπροστά τους κανένα από τα έθνη που είχαν παραμείνει στη χώρα» (ΚΡΙΤΑΙ Β’, 21).
21. «[Οι Ισραηλίτες] έδιωξαν τους Χαναναίους, τους Φερεζαίους, τους Ιεβουσαίους, τους Συχεμίτες και όλους τους Γεργεσαίους και κατοίκησαν σ’' αυτά τα βουνά για πολλά χρόνια» (ΙΟΥΔΙΘ Ε’, 16).
Τι συμβαίνει; Ο Θεός επιδίωκε εκδίωξη από τη Χαναάν ή φυσικό (βιολογικό) αφανισμό, δηλαδή γενοκτονία, των Χαναναίων; Για ποιο λόγο έχουμε το φαινομενικό παράδοξο, για τα ίδια έθνη ο Θεός άλλοτε να υπόσχεται ότι θα τα εξοντώσει και άλλοτε ότι (απλώς) θα τα διώξει από την Παλαιστίνη;
Καταρχήν είναι προφανές ότι υπάρχει διαφορά μεταξύ του αφανισμού και της εκδίωξης. Το «εκβαλώ» των παραπάνω στίχων έχει την σημασία που έχει στο ΕΞΟΔΟΣ ΣΤ’ 1: «ἐκβαλεῖ [ο Φαραώ] αὐτοὺς ἐκ τῆς γῆς αὐτοῦ». Όπως φαίνεται, το «ἐκβαλῶ» και το «ἐξαποστέλλω» δεν σημαίνουν «εξολοθρεύω», αφού οι Εβραίοι φεύγοντας από την Αίγυπτο δεν φονεύτηκαν. Η υπόσχεση του Θεού για εκδίωξη των Χαναναίων σημαίνει ότι αυτοί (ή ένα μέρος τους) δεν θανατώνονται, αλλά εκδιώκονται από τη Γη της Επαγγελίας. Η υπόσχεση του Θεού για εξόντωση των Χαναναίων σημαίνει ότι αυτοί εξοντώνονται και δεν κατορθώνουν να φύγουν. Το πρώτο μας συμπέρασμα, λοιπόν, είναι ότι δεν γίνεται ταυτόχρονα να εξοντώθηκαν (όλοι) οι Χαναναίοι και να εκδιώχτηκαν. Αυτό πρέπει να μας οδηγήσει στις εξής σκέψεις για το «τι εξοντώνεται» και «ποιοι εκδιώκονται».
Υπήρχαν τμήματα του κάθε λαού από τους πολλούς λαούς της Χαναάν, τα οποία αντιλήφθηκαν ότι πρώτον ήρθε η στιγμή της τιμωρίας των λαών τους λόγω της αμαρτωλότητάς τους και δεύτερον ότι ο Ισραήλ βοηθείτο από τον Θεό. Αυτά τα τμήματα των λαών, αυτοί οι άνθρωποι, κατάλαβαν ότι το καλύτερο που μπορούσαν να κάνουν ήταν να φύγουν από τη Χαναάν, ώστε να αποφύγουν να συνυποστούν τη μοίρα των αμαρτωλών Χαναναίων, και το χειρότερο που μπορούσαν να κάνουν ήταν να κάτσουν να πολεμήσουν (στο πλευρό των αμαρτωλών Χαναναίων και βασιλιάδων) τους Ισραηλίτες. Αυτοί οι άνθρωποι, οι Χαναναίοι, κυριολεκτικά «το έσκασαν», ώστε να γλιτώσουν την αναπόφευκτη, σε έναν πόλεμο, φυσική εξόντωση.
Επίσης, υπήρχαν κάποια τμήματα του πληθυσμού των Χαναναίων που, αν και προσπάθησαν να φέρουν αντίσταση, γρήγορα έχασαν και πανικοβλήθηκαν και αποφάσισαν να φύγουν από τη Χαναάν το συντομότερο δυνατόν. Αυτοί «εκδιώχτηκαν».
Υπήρχαν κάποιοι Χαναναίοι, οι οποίοι ήταν αμαρτωλοί, δεν κατανοούσαν καθόλου ότι 1) είχε έρθει ο καιρός της τιμωρίας για την αμαρτωλότητα της Χαναάν και 2) ότι ο Ισραήλ ήταν φορέας της τιμωρίας, είτε επιτίθεντο στους Ισραηλίτες είτε δεν παραδίδοντο. Αυτοί «αφανίστηκαν» είτε στη μάχη είτε μετά τη μάχη, όταν οι πόλεις τους καταλαμβάνονταν από τους Ισραηλίτες. Η εξόντωση μετά από κατάληψη μιας πόλης δε θα πρέπει να ενοχλήσει τους αντιχριστιανούς, διότι και οι Έλληνες τα ίδια κάνουν στην Τροία, την ίδια περίπου εποχή. Και ας μη ξεχνάμε ότι αυτοί οι αμαρτωλοί Χαναναίοι είχαν μέτρο σύγκρισης: τους καλούς Χαναναίους που αντιλαμβάνονταν την κατάσταση.
Αυτό που καταστρέφεται, ξεπαστρεύεται, αφανίζεται, εξολοθρεύεται δεν είναι αναγκαστικά οι λαοί της Χαναάν ως άτομα, αλλά οι λαοί ως «έθνη», ως «κράτη», ως «πολιτισμός, κουλτούρα». Ως άτομα, ο καθένας τους μπορούσε να διαλέξει είτε τη φυγή και την εκδίωξη είτε την παραμονή του στη Χαναάν με επακόλουθο τον φυσικό αφανισμό. Δηλαδή ο Θεός δεν διέταξε απαραίτητα «γενοκτονία», δηλαδή σφαγή των Χαναναίων. Αυτοί μπορούσαν να φύγουν, ώστε να μην συνυποστούν τις συνέπειες της αμαρτωλότητας των ομοεθνών τους.
Εξαφανίζεται, εξολοθρεύεται λοιπόν, κάθε έθνος από τα αναφερόμενα, ως έθνος, ως εθνική μονάδα. Δεν εξαφανίζονται, εξολοθρεύονται απαραίτητα τα μέλη του. Δεν υπόσχεται αυτό ο Θεός στους Ισραηλίτες. Υπόσχεται την εξολόθρευση, διάλυση των εθνών-κρατών αυτών με ταυτόχρονη εκδίωξη των μελών τους. Η διάλυση ενός έθνους, κοινωνίας, δεν απαιτεί απαραίτητα εξόντωση των μελών του. Η εξόντωση κάποιων Χαναναίων ήταν αποκλειστικά επιλογή δική τους: αν έμεναν, αν δεν παραδίνονταν, αν πολεμούσαν τους Ισραηλίτες, τότε εξοντώνονταν. Αν έφευγαν, σώζονταν. Είναι φανερό ότι αυτό δε συνιστά γενοκτονία. Άλλο η εκδίωξη και άλλο η γενοκτονία.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα του πώς συνυπάρχει το «εκβαλώ» και το «απολώ» είναι στο ΕΞΟΔΟΣ ΚΑ’ 32, Ο Μωυσής έστειλε ανθρώπους σε αναγνωριστική αποστολή στην Ιαζήρ. Οι Ισραηλίτες κυρίεψαν τα περίχωρά της και έδιωξαν τους Αμορραίους που ήταν εκεί. 33 Έπειτα γύρισαν και ανέβαιναν από το δρόμο της Βασάν. Ο βασιλιάς της Βασάν, ο Ωγ, βγήκε με το στρατό του να τους πολεμήσει κοντά στην Εδρεΐ. 35 Έτσι οι Ισραηλίτες χτύπησαν αυτόν, τους γιους και το στρατό του. Δεν άφησαν κανέναν ζωντανό, και κυρίεψαν και τη χώρα του.
Προφανώς, δε βγήκαν όλοι οι κάτοικοι της χώρας Βασάν, άντρες, γυναίκες, γέροι, παιδιά να πολεμήσουν τον στρατό του Μωϋσή, ούτε και ο Μωϋσής πολεμώντας χρησιμοποιούσε στη μάχη όλο τον εβραϊκό «λαό», αλλά ο «εθνικός στρατός» της Βασάν. Βλέπουμε ότι οι άοπλοι κάτοικοι της Ιαζήρ και των χωριών δεν σφαγιάστηκαν, αλλά διώχτηκαν. Ο στρατός που παρετάχθη κατά των Εβραίων «επατάχθη» και σφαγιάστηκε. Επίσης το εδάφιο που προαναφέραμε, ΕΞΟΔΟΣ ΚΓ’ 31, παρ' όλο που ρητά αναφέρει ότι οι Χαναναίοι θα «παραδωθούν στα χέρια» του Ισραήλ, υπόσχεται ότι αυτοί θα εκδιωχθούν, όχι ότι θα εξοντωθούν.
Ακριβώς όπως συμπεριφέρεται ο Θεός στους Χαναναίους, έτσι συμπεριφέρεται και στους Ισραηλίτες, όταν κι αυτοί με τη σειρά τους αμαρτάνουν:
ΙΕΡΕΜΙΑΣ ΚΑ’ 8, Μετά ο Κύριος έδωσε εντολή στον Ιερεμία να πει στο λαό: «Λέει ο Κύριος: "σας έδωσα τη δυνατότητα να διαλέξετε ανάμεσα στη ζωή και στο θάνατο: 9 Όποιος παραμείνει σ’' αυτή την πόλη [=Ιερουσαλήμ] θα σκοτωθεί στον πόλεμο από τα ξίφη των εχθρών ή θα πεθάνει από την πείνα κι από το θανατικό. Αλλά όποιος βγει και παραδοθεί στους Βαβυλωνίους που σας πολιορκούν, θα σώσει τουλάχιστο τη ζωή του. 10 Αποφάσισα να κάνω κακό σ’' αυτή την πόλη˙ όχι καλό. Εγώ ο Κύριος το λέω. Θα την παραδώσω στα χέρια του βασιλιά της Βαβυλώνας και θα την κάνει στάχτη"».
ΙΕΡΕΜΙΑΣ ΛΗ’ 2, Ο Κύριος λέει: "Όποιος μείνει σ’' αυτή την πόλη θα σκοτωθεί στον πόλεμο ή θα πεθάνει από την πείνα και τις ασθένειες. Όποιος όμως βγει έξω και παραδοθεί στους Βαβυλώνιους δε θα σκοτωθεί και τουλάχιστον θα σώσει τη ζωή του. 3 Η πόλη αυτή θα παραδοθεί εξάπαντος στο στρατό του βασιλιά της Βαβυλώνας κι αυτός θα την κυριέψει". 17 Τότε είπε ο Ιερεμίας στο Σεδεκία: «Ο Κύριος, ο Θεός του σύμπαντος, ο Θεός του Ισραήλ, λέει: "αν πράγματι βγεις και παραδοθείς στους άρχοντες του βασιλιά της Βαβυλώνας, θα ζήσεις εσύ και η οικογένειά σου, κι αυτή η πόλη δε θα πυρποληθεί. 18 Αν όμως δε βγεις να παραδοθείς στο βασιλιά της Βαβυλώνας, τότε θα παραδοθεί η πόλη στους Βαβυλώνιους που θα την πυρπολήσουν, αλλά κι εσύ δε θα ξεφύγεις από τα χέρια τους"».
Δηλαδή, όπως οι αμαρτωλοί Ισραηλίτες θα έσωζαν τις ζωές τους, αν επέλεγαν να παραδωθούν στους Βαβυλώνιους και να το σκάσουν, μεταναστεύσουν από την Παλαιστίνη, ενώ αν επέλεγαν να αντισταθούν, θα έχαναν τις ζωές τους, κατά τον ίδιο τρόπο και οι Χαναναίοι, αν έφευγαν και δεν αντιστέκονταν στους Ισραηλίτες, οι ζωές τους θα γλίτωναν. Στο κάτω κάτω, όπως βλέπουμε, τα εδάφια στα οποία ο Θεός υπόσχεται εκδίωξη είναι διπλάσια από τα εδάφια στα οποία υπόσχεται εξολόθρευση.
Υπάρχουν όμως κάποιοι, που μπορεί να δεχτούν ότι δεν υπήρξε γενοκτονία ούτε εντολή, υπόσχεση του Θεού για γενοκτονία, αλλά θεωρούν ότι έχουμε να κάνουμε με μια τεράστια επιχείρηση «εθνοκάθαρσης», πράγμα που είναι επίσης απαράδεκτο, έστω κι αν είναι λιγότερο κακό από μια επιχείρηση γενοκτονίας. Κι εδώ πρέπει να μιλήσουμε για το λόγο της εκδίωξης των λαών αυτών από την Παλαιστίνη.
Ναί, γράφει η Π.Δ. «Θα τους εξοντώσετε τελείως όλους: Τους Χετταίους, τους Αμορραίους, τους Χαναναίους, τους Φερεζαίους, τους Ευαίους και τους Ιεβουσαίους, όπως σας έχει διατάξει ο Κύριος, ο Θεός σας» (ΔΕΥΤΕΡΟΝΟΜΙΟ Κ’ 16-17), αλλά γιατί αυτό; «Αλλιώς, αυτοί θα σας μάθουν να κάνετε τις βδελυρές τους πράξεις, αυτές που κάνουν στις λατρείες των θεών τους, κι έτσι θα αμαρτήσετε στον Κύριο, τον Θεό σας» (ΔΕΥΤΕΡΟΝΟΜΙΟ Κ’ 18). Η εξόντωση των πολεμιστών (το εδάφιο αναφέρεται στην «επόμενη μέρα» της μάχης) αλλά και η εκδίωξη των Χαναναίων από την Παλαιστίνη διατάχτηκε ώστε να μην συναναστραφούν οι Ισραηλίτες τους Χαναναίους και σιγά σιγά δεχτούν να λατρέψουν τους χαναανιτικούς θεούς αν το έκαναν οι Ισραηλίτες, θα πάθαιναν τα ίδια. Ήταν κατ' αρχήν ένα μέτρο προφύλαξης που έπρεπε να πάρει ο Θεός υπέρ των Ισραηλιτών. Σκοπός του Θεού ήταν μέσω του Ισραήλ να προετοιμαστεί η ανθρωπότητα για την έλευση του Μεσσία. Γι’' αυτό το σκοπό καθώς και λόγω της υπόσχεσης προς τον Αβραάμ –έπρεπε να επανέλθει στην Παλαιστίνη ο Ισραήλ κι εκεί να ακολουθήσει το Νόμο του Θεού. Όχι για να αλλάξει απλώς κύριο η χώρα εκείνη. Κατά δεύτερον, οι λαοί αυτοί ήταν «αμαρτωλοί». Οι θρησκευτικές κ.ά. πρακτικές και συνήθειές τους ήταν ανήθικες, όχι μόνο με τα κριτήρια του Θεού αλλά και με τα κριτήρια των υπόλοιπων λαών της Μέσης Ανατολής. Έπρεπε να τιμωρηθούν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, αφού πρώτα τους είχε δωθεί χρόνος μετάνοιας. Η τιμωρία τους λοιπόν είχε τη μορφή εκδίωξης από τη χώρα τους ώστε να διαλυθεί ο κοινωνικός ιστός, η «κουλτούρα», η οποία συντηρούσε και συνέχιζε από γενιά σε γενιά τις αηδιαστικές θρησκευτικές πρακτικές και έθιμα και όχι της βιολογικής εξόντωσής τους. Γιατί να συνιστά «εθνοκάθαρση» η τιμωρία αυτή; Το αντίθετο, θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι οι Χαναναίοι «τη γλίτωσαν» πολύ φθηνά. Οι Αιγύπτιοι δεν ανθρωποθυσίαζαν ούτε κτηνοβατούσαν... προς τιμήν του θεού τους (!) ούτε είχαν ιερή πορνεία και ομοφυλοφιλία˙ ούτε οι Βαβυλώνιοι ούτε οι Ασσύριοι. Οι Χαναναίοι τα είχαν όλα αυτά. Κάπως έπρεπε να τιμωρηθούν, ώστε να σταματήσουν ή να μειωθούν τέτοιες πρακτικές. Μέσω της εκδιωξης διαλύθηκε, καταστράφηκε η εθνική κρατική κουλτούρα που επέτρεπε, προωθούσε τις πρακτικές τους. Στ’' αλήθεια, δεν θα έπρεπε να λυπηθούμε για την εξαφάνιση ενός «τρόπου ζωής» και μιας κουλτούρας που προωθούσε την θρησκευτική (υποχρεωτική, όπως θα δούμε αλλού) πορνεία, τη θρησκευτική ομοφυλοφιλία, την θρησκευτική κτηνοβασία και τις θυσίες βρεφών στους «θεούς». Δεν έχουμε, λοιπόν, μια αδικαιολόγητη, πανάρχαια (πρώτη φορά στην ιστορία) «εθνοκάθαρση». Έχουμε μια ήπια τιμωρία. Επιπλέον πρέπει να τονίσουμε ότι: οι Χαναναίοι δεν διώχτηκαν επειδή ήταν Χαναναίοι στο έθνος, αλλά επειδή ήταν αμαρτωλοί, ακριβώς όπως αργότερα οι Εβραίοι δεν εκδιώχτηκαν (με την αιχμαλωσία στους Βαβυλώνιους) επειδή ήταν Εβραίοι, αλλά επειδή ήταν αμαρτωλό έθνος.
Αυτό το τελευταίο έχει μεγάλη σημασία. Στο Β’ ΒΑΣΙΛΕΙΩΝ Α’ 3-8, βλέπουμε έναν Αμαληκίτη στην καταγωγή, που ήταν μέλος του ισραηλιτικού στρατού, δηλαδή οι Ισραηλίτες τον εμπιστεύονταν αρκετά ώστε να του δώσουν όπλο ώστε να πολεμήσει τους ίδιους τους Αμαληκίτες. Ο Αμαληκίτης λέει ότι είναι «γιος ενός Αμαληκίτη που παροικεί στη γη των Ιουδαίων». Με άλλα λόγια ο πατέρας του ανθρώπου αυτού είχε μεταναστεύσει στην επικράτεια του Ισραήλ και είχε ένα γιο του στον ισραηλιτικό στρατό, δίχως οι Ισραηλίτες να πειράξουν την αμαληκιτική οικογένεια λόγω της καταγωγής της. Τους επέτρεψαν να ζουν. Το ενδιαφέρον είναι ότι, όταν ο αμαληκίτης στρατιώτης του ισραηλιτικού στρατού αποκαλύπτει την καταγωγή του, ο Δαυίδ δεν εκπλήσσεται (ούτε κάποιος άλλος Ισραηλίτης), πράγμα που μάλλον σημαίνει ότι και άλλοι Αμαληκίτες είχαν μεταναστεύσει, παροικήσει στα ισραηλιτικά εδάφη και είχαν λάβει αξιώματα. Ωστόσο υποτίθεται ότι οι Ισραηλίτες έσφαζαν όποιον ξένο έβρισκαν στη «Γη της Επαγγελίας»! Αυτή η υπόθεση αποδεικνύεται εσφαλμένη. Στην πραγματικότητα, όπως φαίνεται οι Ισραηλίτες δέχονταν τους παλαιότερους κατοίκους της περιοχής, ενσωματώνοντάς τους πιθανόν, αφού αυτοί (όντας τα μη αμαρτωλά μέλη των Χαναανιτικών εθνών) είχαν αποκηρύξει την χαναανιτική ειδεχθή «κουλτούρα». Το ίδιο βλέπουμε και στο Β’ ΒΑΣΙΛΕΙΩΝ ΚΓ’, 8, όπου ένας Χαναναίος κατέχει υψηλό αξίωμα. Συνεπώς υπήρξαν τμήματα των Χαναναίων που αντελήφθησαν τι επρόκειτο να γίνει, δεν αντιστάθηκαν, έφυγαν ή ζήτησαν προστασία στους Ισραηλίτες και αφομοιώθηκαν μαζί τους. Άρα το ζήτημα δεν ήταν η εξόντωση των μη ισραηλιτικών φυλών.
Πηγή: www.ierosolymitissa.org
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου