π. Γ. Φλορόφσκι
Ο Ελληνιστικός νους έπρεπε να περάσει μέσα από τη μακρά και σκληρή εμπειρία του ασκητισμού, της ασκητικής αυτοεξετάσεως και του αυτοελέγχου, προκειμένου να ελευθερωθεί από αυτή τη διανοητική αφέλεια και απάτη, να ανακαλύψει την σκοτεινή άβυσσο της πεπτωκυίας ψυχής. Μόνο στον άγιο Μάξιμο τον Ομολογητή, ύστερα από μερικούς αιώνες ασκητικής προετοιμασίας, βρίσκουμε μια νέα ορατότητα και βαθιά ερμηνεία της ''αποκαταστάσεως''. Όλη η φύσις, όλος ο κόσμος, θα ξαναναστηθεί, αλλά οι νεκρές ψυχές θα παραμείνουν αναίσθητες μπροστά στην ίδια την αποκάλυψη του φωτός.
Το Θείο Φως θα φωτίσει όλους, αλλά εκείνοι που εσκεμμένα πέραναν τη ζωή τους με σαρκικές επιθυμίες ''παρά φύσιν'' θα είναι ανίκανοι να καταλάβουν ή να απολαύσουν αυτήν την αιώνια μακαριότητα. Το φως είναι ο Λόγος, που φωτίζει το φυσικό νου των πιστών, αλλά σαν πυρ καταναλίσκον της κρίσεως τιμωρεί εκείνους που δια της αγάπης της σαρκός προσκολλώνται στη σκοτεινή νύχτα αυτής της ζωής. Ο άγιος Μάξιμος δέχεται μια αποκατάσταση με την έννοια μιας αναστηλώσεως όλων των όντων στην ακεραιότητα της φύσεως, μιας οικουμενικής φανερώσεως της θείας Ζωής, που καθένας θα μπορέσει να συλλάβει· αλλ’ αυτό δεν σημαίνει ότι όλοι θα μετάσχουν εξ ίσου στην αποκάλυψη του Αγαθού. Τα θεία δώρα κατανέμονται κατά το μέτρο των δυνατοτήτων των ανθρώπων. Το πλήρωμα των φυσικών δυνάμεων θα αποκατασταθεί σε όλους, και ο Θεός θα είναι σε όλους πράγματι· αλλά μόνο στους Αγίους θα είναι παρών εν χάριτι. Καμία χάρις δεν θα δοθεί στους κακούς, γιατί η υπέρτατη ένωσις με το Θεό απαιτεί την απόφαση της βουλήσεως. Οι κακοί θα είναι χωρισμένοι από τον Θεό από την έλλειψη του αποφασιστικού προσανατολισμού τους προς το καλό. Έχουμε εδώ τον ίδιο δυισμό φύσεως και βουλήσεως. Με την ανάσταση όλη η κτίσις θα αποκατασταθεί. Αλλά η αμαρτία και το κακό είναι ριζωμένα στη βούληση.
Ο Ελληνιστικός νους κατέληγε στο συμπέρασμα ότι το κακό δεν είναι μόνιμο και από μόνο του πρέπει αναπόφευκτα να εξαφανισθεί, γιατί τίποτα δεν μπορεί να είναι αιώνιο παρά μόνο αν είναι ριζωμένο στη θεία Βουλή. Το κακό δεν μπορεί παρά να είναι παροδικό.
Το Χριστιανικό όμως συμπέρασμα είναι εντελώς το αντίθετο. Υπάρχει κάποια παράξενος αδράνεια και αντίστασις της βουλήσεως, κι η αντίστασις αυτή μπορεί να παραμείνει αθεράπευτη ακόμη και στην Οικουμενική αποκατάσταση. Ο Θεός ποτέ δεν βιάζει τον άνθρωπο, και η κοινωνία με το Θεό δεν μπορεί να εξαναγκάσει τον ισχυρογνώμονα, στον αντίθετό του άνθρωπο, ή να του επιβληθή. Όπως το τοποθετεί ο άγιος Μάξιμος, ''ου γαρ γεννά γνώμην το Πνεύμα μη θέλουσαν, αλλά βουλομένην μεταπλάττει προς θέωσιν''.
Διότι η αμαρτία και το κακό δεν προέρχονται από έναν εξωτερικό ρύπο, αλλά από μια εσωτερική αποτυχία, από τη διαστροφή της βουλήσεως. Επομένως η αμαρτία υπερνικάται μόνο με εσωτερική μεταστροφή και αλλαγή, η δε μετάνοια σφραγίζεται με τη χάρη στα μυστήρια.
Το Θείο Φως θα φωτίσει όλους, αλλά εκείνοι που εσκεμμένα πέραναν τη ζωή τους με σαρκικές επιθυμίες ''παρά φύσιν'' θα είναι ανίκανοι να καταλάβουν ή να απολαύσουν αυτήν την αιώνια μακαριότητα. Το φως είναι ο Λόγος, που φωτίζει το φυσικό νου των πιστών, αλλά σαν πυρ καταναλίσκον της κρίσεως τιμωρεί εκείνους που δια της αγάπης της σαρκός προσκολλώνται στη σκοτεινή νύχτα αυτής της ζωής. Ο άγιος Μάξιμος δέχεται μια αποκατάσταση με την έννοια μιας αναστηλώσεως όλων των όντων στην ακεραιότητα της φύσεως, μιας οικουμενικής φανερώσεως της θείας Ζωής, που καθένας θα μπορέσει να συλλάβει· αλλ’ αυτό δεν σημαίνει ότι όλοι θα μετάσχουν εξ ίσου στην αποκάλυψη του Αγαθού. Τα θεία δώρα κατανέμονται κατά το μέτρο των δυνατοτήτων των ανθρώπων. Το πλήρωμα των φυσικών δυνάμεων θα αποκατασταθεί σε όλους, και ο Θεός θα είναι σε όλους πράγματι· αλλά μόνο στους Αγίους θα είναι παρών εν χάριτι. Καμία χάρις δεν θα δοθεί στους κακούς, γιατί η υπέρτατη ένωσις με το Θεό απαιτεί την απόφαση της βουλήσεως. Οι κακοί θα είναι χωρισμένοι από τον Θεό από την έλλειψη του αποφασιστικού προσανατολισμού τους προς το καλό. Έχουμε εδώ τον ίδιο δυισμό φύσεως και βουλήσεως. Με την ανάσταση όλη η κτίσις θα αποκατασταθεί. Αλλά η αμαρτία και το κακό είναι ριζωμένα στη βούληση.
Ο Ελληνιστικός νους κατέληγε στο συμπέρασμα ότι το κακό δεν είναι μόνιμο και από μόνο του πρέπει αναπόφευκτα να εξαφανισθεί, γιατί τίποτα δεν μπορεί να είναι αιώνιο παρά μόνο αν είναι ριζωμένο στη θεία Βουλή. Το κακό δεν μπορεί παρά να είναι παροδικό.
Το Χριστιανικό όμως συμπέρασμα είναι εντελώς το αντίθετο. Υπάρχει κάποια παράξενος αδράνεια και αντίστασις της βουλήσεως, κι η αντίστασις αυτή μπορεί να παραμείνει αθεράπευτη ακόμη και στην Οικουμενική αποκατάσταση. Ο Θεός ποτέ δεν βιάζει τον άνθρωπο, και η κοινωνία με το Θεό δεν μπορεί να εξαναγκάσει τον ισχυρογνώμονα, στον αντίθετό του άνθρωπο, ή να του επιβληθή. Όπως το τοποθετεί ο άγιος Μάξιμος, ''ου γαρ γεννά γνώμην το Πνεύμα μη θέλουσαν, αλλά βουλομένην μεταπλάττει προς θέωσιν''.
Διότι η αμαρτία και το κακό δεν προέρχονται από έναν εξωτερικό ρύπο, αλλά από μια εσωτερική αποτυχία, από τη διαστροφή της βουλήσεως. Επομένως η αμαρτία υπερνικάται μόνο με εσωτερική μεταστροφή και αλλαγή, η δε μετάνοια σφραγίζεται με τη χάρη στα μυστήρια.
Πηγή: exprotestant.blogspot.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου