Είναι η Ορθοδοξία φύλακας της Ελληνικότητος;

62. "Αφού η Ορθοδοξία δεν είναι θρησκεία της Ελλάδας μόνο, γιατί της αποδίδετε χαρακτήρα θεματοφύλακα της ελληνικότητας; Έγιναν Έλληνες οι ορθόδοξοι Σέρβοι ή οι ορθόδοξοι Ρώσσοι;"

 
Απάντηση:


Ας απαντήσουν πρώτα, πόσα (και σε τί ποσοστό επί του συνόλου) δογματικά κείμενα της Ορθοδοξίας γνωρίζουν να έχουν γραφεί στα ελληνικά, με ελληνική φιλοσοφική γλώσσα, και πόσα κείμενα στα σλαβικά. Ας απαντήσουν εάν η κάθε μια γλώσσα εμπεριέχει και διαφορετική κοσμοθέαση, αντίληψη, και εάν ναι, τί σημαίνει η χρήση της ελληνικής αντί άλλης. Ας απαντήσουν, ποιοι και πόσοι Σλάβοι διαμόρφωσαν δια της συμμετοχής τους στις Οικουμενικές Συνόδους την φυσιογνωμία της Ορθοδοξίας. Ας αμφισβητήσουν την εθνικότητα της πλειοψηφίας όσων ελάμβαναν μέρος στις συνόδους αυτές καθόλη τη διάρκεια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Ας απαντήσουν εάν οι Σλάβοι παρέλαβαν την Ορθοδοξία από τους Έλληνες ή οι Έλληνες από τους Σλάβους. Ας απαντήσουν εάν η απάντηση στο παραπάνω ερώτημα συνεπάγεται ότι υπήρξε ελληνική πολιτισμική επιρροή επί των Σλάβων, διά της Ορθοδοξίας (αλφάβητο, θρησκεία, ζωγραφική αρχιτεκτονική κ.λ.π.). Ας απαντήσουν πρώτα, πώς θα υπήρχε αυτή η εμφανής ελληνική πολιτισμική επιρροή επί των Σλάβων, την οποία οι ίδιοι οι Σλάβοι ομολογούν ανεπιφύλακτα, εάν η Ορθοδοξία δεν ήταν διαμορφωμένη από Έλληνες, σε Οικουμενικές Συνόδους στις οποίες ελάμβαναν κατά κύριο λόγο Έλληνες, συζητώντας στα ελληνικά, γράφοντας με τρόπο ελληνικό.

«(...) Ο ελληνισμός έχει αποκτήσει αιώνιον χαρακτήρα μέσα εις την Εκκλησίαν˙ έχει ενσωματωθεί εις την σάρκα της˙ έχει γίνει αιώνια κατηγορία της χριστιανικής υπάρξεως. Εννοώ την χριστιανικήν αρχαιότητα, τον ελληνισμό των δογμάτων, τον ελληνισμόν της λατρείας, τον ελληνισμόν της εικόνος. Η χριστιανική λατρεία έχει σφραγισθεί δια παντός με το ελληνικό ύφος της ευσέβειας των μυστηρίων. Και αυτό έχει γίνει μέχρι τοιούτου βαθμού, ώστε να μη μπορούμεν να διεισδύσωμεν εις τον ρυθμόν της λειτουργικής μυσταγωγίας, εάν προηγουμένως δεν υποβληθώμεν εις ένα είδος μυστικού «εξελληνισμού». Μόνο παράφρονες θα απεφάσιζαν ποτέ να «αφελληνίσουν» την Λειτουργίαν και τας άλλας εκκλησιαστικάς ακολουθίας και να δώσουν εις αυτάς ένα ύφος περισσότερον «σύγχρονον». (...) Ο ελληνισμός δεν είναι απλώς μια φάσις της εκκλησιαστικής ιστορίας, ένας σταθμός εις την πορείαν της Εκλλησίας. Όταν ο θεολόγος αρχίζει να πιστεύει ότι αι ελληνικαί κατηγορίαι» έχουν ξεπερασθεί, αυτό σημαίνει απλούστατα ότι ο ίδιος έχει εξέλθει από τον ρυθμόν της εκκλησιαστικής κοινωνίας, ότι ο ίδιος έχει χάσει το αίσθημα της εκκκλησιαστικής ζωής. Ένας μόνον τρόπος υπάρχει δια να είναι η θεολογία μας καθολική: να είναι ελληνική. Μόνον έν τω ελληνισμώ ημπορεί να είναι κανείς αληθώς καθολικός. Αυτό το τελευταίον είναι κάπως διφορούμενον. Το αντιχριστιανικόν στοιχείον εδέσποζεν, ως γνωστόν, εις τον αρχαίον κόσμον. Ακόμη και σήμερον πολυάριθμοι είναι εκείνοι που καταφεύγουν εις τον παγανισμόν, δια να υψώσουν το ανάστημά των και να καταπολεμήσουν τον Χριστιανισμόν. Δεν πρέπει όμως να λησμονείται ότι ο ελληνισμός ενεσωματώθει εις την Εκκλησίαν. Αυτό ακριβώς είναι το ιστορικόν νόημα της πατερικής θεολογίας. Και αυτή η ενσωμάτωσις του ελληνισμού εις την Εκκλησίαν εχάραξεν επί του σώματος της ιστορίας μίαν μόνιμον και οριστικήν τομήν πασίδηλον σημείον της οποίας παραμένει το ευαγγελικόν κήρυγμα, η ιστορική φανέρωσις του σαρκωθέντος Λόγου. Ο χριστιανικός ελληνισμός, ο μεταμορφωθείς δια της επιφανείας του Λόγου και της ελεύσεως του Πνεύματος, είναι πλέον εξ ολοκλήρου γεγονός της ιστορίας. Όλα τα λάθη, όλαι οι πλάναι, όλοι οι πειρασμοί, φαινόμενον αρκετά συχνόν κατά την διάρκειαν των αιώνων, δεν είναι δυνατόν να εξασθενήσουν τη σημασίαν του θεμελιώδους αυτού γεγονότος: δια την κήρυξιν και την διάδοσιν του χαρμοσύνου αγγέλματος της εν Χριστώ σωτηρίας, δια την έκθεσιν και την διατύπωσιν της χριστιανικής θεολογίας εχρησιμοποιήθησαν ευθύς εξ αρχής κατηγορίαι ελληνικαί. Πατερική θεολογία και καθολικότης, ελληνισμός και ιστορικότης αποτελούν τας συζύγους όψεις ενός μοναδικού και αδιαιρέτου δεδομένου» (π. Γ. Φλορόφσκυ, «Η πορεία της Ρωσσικής Θεολογίας» εν Θεολογία, Αλήθεια και Ζωή, Αθήναι 1962, σελ. 32 ε. στον Θ. Ν. Ζήση, Επόμενοι τοις θείοις πατράσι. Αρχές και κριτήρια της Πατερικής Θεολογίας, εκδ. Βρυέννιος, σ. 71, 72).

Οι Σλάβοι λοιπόν δια της Ορθοδοξίας δεν έγιναν Έλληνες (αυτό, μέσω της θρησκείας, μόνο από αφελείς θα επιδιωκόταν. Φυσικά και θα μπορούσαν, εάν ήθελαν, οι «Βυζαντινοί» να εξελληνίσουν τους Σλάβους˙ αλλά δεν ήταν σοβινιστές), αλλά υπέστησαν την ελληνική πολιτισμική επιρροή, όπως οι ίδιοι οι Σλάβοι ακόμη και σήμερα παραδέχονται, δεχόμενοι την «ελληνική εκδοχή» του Χριστιανισμού. Η εκδοχή αυτή καθ' εαυτή είναι κατά κύριο λόγο ελληνική, για τους λόγους που προαναφέραμε, γι' αυτό και η Ορθοδοξία, παρόλο που σέβεται κάθε ιδιαιτερότητα (δίνοντας π.χ. αλφάβητο στους Σλάβους) και είναι για κάθε λαό, τον οποίο θεωρεί ισότιμο, είναι ιδιαίτερα ταυτισμένη με τον λαό ο οποίος την διατύπωσε και την διαμόρφωσε. Και τα αρχαία κείμενα, ελληνικά είναι, αυτό όμως διόλου δεν εμποδίζει την εξάπλωσή τους σε άλλους λαούς, οι οποίοι φυσικά δεν αποκτούν ελληνική συνείδηση, ούτε θεωρούν τα κείμενα αυτά ως εθνική τους δημιουργία, κληρονομιά. Έτσι λύνεται το πρόβλημα της παγκοσμιότητας αφενός του Χριστιανισμού, αφετέρου της ιδιαίτερης σχέσης του ελληνικού λαού με την εκδοχή αυτή του Χριστιανισμού.

Εμείς, σε αντίθεση με τα παραληρήματα κάποιων Νεοπαγανιστών, που λενε ότι οι σημερινοί Έλληνες είμαστε... Εβραίοι, ισχυριζόμαστε ότι, ούτε η Παλαιά Διαθήκη εξεβραΐζει, ούτε η αρχαιοελληνική φιλοσοφία εξελληνίζει, ούτε κάνει φιλέλληνες τους λαούς που ασχολούνται με αυτήν, ούτε τα ινδικά θρησκευτικά βιβλία σε κάνουν Ινδό... Άλλο πράγμα τα πολιτισμικά δάνεια, πράγμα που είναι απολύτως φυσιολογικό (εκτός κι αν απαγορευθεί η επικοινωνία μεταξύ ανθρώπων και λαών) κι άλλο η εθνική αφομοίωση του λαού που αποδέχεται πολιτισμικό δάνειο από τον λαό που το δίνει, πράγμα σπάνιο. Ούτε αποεθνικοποίηση και αλλοτρίωση προκαλούν τα πολιτισμικά δάνεια, ούτε συναισθήματα κατωτερότητας.

Ισχυρίζονται κάποιοι νεοπαγανιστές, ότι δια της Ρωμηοσύνης υποβιβάζεται ο Ελληνισμός στην ίδια θέση με τους εθνικισμούς των άλλων βαλκανικών λαών. Και σ' αυτή την περίπτωση αντιστρέφουν την αλήθεια. Το άσπρο το κάνουν μαύρο. Διότι οι λοιποί λαοί, βαλκανικοί και μη, μετέχουν στον εκκλησιαστικό ελληνισμό και δεν υποβιβάζεται ο ελληνισμός στο επίπεδο βαλκανικού εθνικισμού. Ενώ μέσω της Ρωμηοσύνης γινόταν αρμονική διασύνδεση ''εθνικισμού'' και ''διεθνισμού'', αντίθετα, μέσω της αρχαιοπληξίας καταλήγει σε έναν εθνικισμό μικρού «πολιορκημένου έθνους», του οποίου οι φορείς και οι μέτοχοι είτε έχουν ιδεοληψίες απομονωτισμού («είμαστε μόνοι μας, όλοι μάς μισούν») είτε οδηγούνται σε φαντασιοπληξίες «παγκόσμιου ελληνισμού», «όλα είναι ελληνικά, όλοι είναι Έλληνες» («άρα προσκυνάτε μας και ταΐζετε το κράτος μας και μετατρέψτε την Ελλάδα σε ένα Παγκόσμιο Πάρκο-Ελβετία»), φαντασιοπληξίες που κάθε μικρό έθνος έχει. Ο εκκλησιαστικός Ελληνισμός, η Ρωμηοσύνη, είναι ένα κατόρθωμα στου οποίου τα αγαθά μετέχουν όλοι οι οι λαοί, διότι τα πολιτισμικά αγαθά δεν κλειδαμπαρώνονται, και συνεπώς δεν έχει να κάνει με εδαφικούς βαλκανικούς μωροεθνικισμούς (άλλωστε ο βουλγάρικος εθνοφυλετισμός, η χρησιμοποίηση της βουλγαρικής Εκκλησίας για εθνικιστικούς σκοπούς, έχει καταδικαστεί ως αίρεση από το Πατριαρχείο Κων/λεως.). Οι δυτικοί αρχαιολάτρες φιλέλληνες, ποτέ δεν θα γίνουν Έλληνες. Πάντα θα υπερασπίζονται τα συμφέροντα του έθνους τους. Ο Γάλλος αρχαιολάτρης φιλέλληνας, θα υπερασπιστεί τα συμφέροντα της Γαλλίας κατά της Ελλάδας˙ ο Γερμανός αρχαιολάτρης φιλέλληνας, θα υπερασπιστεί τα γερμανικά συμφέροντα κατά της Ελλάδας˙ ο Άγγλος αρχαιολάτρης φιλέλληνας θα πουλήσει την Κύπρο, αν τα συμφέροντα της πατρίδας του του το υπαγορεύουν, όσον Όμηρο και Πλάτωνα κι αν γνωρίζει απ' έξω κι ανακατωτά κι όση «ελληνική παγκόσμια λογική» κι αν έχει. Κανένας «παγκόσμιος ελληνισμός» δεν έσωσε ποτέ καμμία Ελλάδα (μήπως οι αρχαιολάτρες, ουμανιστές Δυτικοί της Αναγέννησης, δεν έστειλαν την τεράστια βοήθεια των δύο πλοίων και 700 στρατιωτών στην τυπικά ενωμένη μαζί τους Πόλη το 1453;). Ακόμη κι οι φιλέλληνες του 1821 δεν έγιναν Έλληνες. Αντίθετα, η Ρωμηοσύνη αναιρεί κάθε βαλκανικό μικροεθνικισμό και καθιστά τους μετόχους του εκκλησιαστικού Ελληνισμού, Έλληνες στην παιδεία σεβόμενη ταυτόχρονα την φυλετική ιδιαιτερότητά του καθενός (δεν είναι ισοπεδωτική, όπως ο «παγκόσμιος ελληνισμός» - λέγε με εκδυτικισμό) κι έτσι δεν τίθεται θέμα εθνικισμού. Μόνο όταν ο αρχαιοδυτικός εθνικισμός παρεισφρύσει, παρουσιάζονται τέτοια ζητήματα. Μόνο όταν η δυτικόπληκτη αρχαιολατρία παρεισφρύει, ο Έλληνας νοιώθει απειλούμενος από τον Σλάβο, ο Βούλγαρος γίνεται εχθρός και αρχίζει κι αυτός τον εθνικιστικό του αγώνα να αποδείξει ότι το βουλγαρικό έθνος είναι... αυτόχθον και αρχαιότερο του ελληνικού. Με την Ρωμηοσύνη όμως τέτοια πράγματα δεν υπάρχουν. Οι Σλάβοι έχουν ως αφετηρία του πολιτισμού τους την Ορθοδοξία, ενώ οι Δυτικοί δεν έχουν ως αφετηρία την αρχαία Ελλάδα. Αιώνες πριν την «Αναγέννηση» υπήρχε δυτικός πολιτισμός. Για όλα αυτά έχουμε το '21 επιστολές όπως αυτή των «εις Βρασοβόν ευρισκομένων Βουλγάρων» προς τον Ανδρέα Κομπατή στις 24/7/1824 «Να προχωρήσουν τα αδέλφια μας οι χριστιανοί, να έλθουν ολίγον παρέδω έως εις την Θεσσαλονίκην κάν και τότε να ιδής τί άνθρωποι είμεθα. Αδελφέ κυρ Ανδρέα, ένα μόνον πράγμα επιθυμούσαμεν να έχωμεν, κανα-δυο ανθρώπους σταλμένους από την διοίκησιν του Γένους». Έχοντας κοινό λόγιο πολιτισμό (τον εκκλησιαστικό ελληνισμό, την Ορθοδοξία), αλλά και κοινά έθιμα, μουσική, παραδόσεις, οι Βαλκανικοί λαοί ενώνονται και καταργούν τους εθνικισμούς, γινόμενοι λίγο-πολύ Έλληνες. Οι δυτικοί αρχαιολάτρες, όμως, ούτε έχουν κοινό αρχαίο πολιτισμό με τους Νεοέλληνες (αφού αυτός μόνο στα αγγεία και στα κείμενα υπάρχει) ούτε και κοινά έθιμα, μουσική, παραδόσεις κ.λπ., ώστε να καταργηθεί ο εθνικισμός και να γίνουν Έλληνες πολιτιστικά. Ο «παγκόσμιος εθνικισμός» (έτσι θα 'πρεπε να τον αποκαλούν, κι όχι «παγκόσμιο ελληνισμό») που πλάσαραν και ακόμη πλασάρουν, κατάφερε να μετατρέψει τους Βούλγαρους και τους άλλους Βαλκάνιους Ορθόδοξους, από συναγωνιζόμενους κατά του κατακτητή σε θανάσιμους εχθρούς, άρα να επιφέρει αυτό, το οποίο οι αρχαιόπληκτοι κατηγορούν την Ορθοδοξία ότι είναι προϊόν της. Και σ' αυτήν την περίπτωση βλέπουμε τους αρχαιολάτρες να κατασκευάζουν με τη φαντασία τους μια άποψη περί Ορθοδοξίας και στη συνέχεια να κατηγορούν την Ορθοδοξία για τη δική τους άποψη, ωσάν αυτή να ήταν δική της.

Βέβαια, η άποψη πως μόνο δια της αρχαιοελληνικότητας οι λαοί θα ενωθούν («αν επιδιώκουν να αισθανθούν αδελφωμένοι, ούτε το Πάσχα ούτε το Ραμαζάνι θα τους αδελφοποιήσουν, αλλά οι Ολυμπιακοί Αγώνες» Δαυλός, τ. 239, σ. 15329), παραγνωρίζει ότι αυτή η «ελληνικότητα» είναι η δυτική «ελληνικότητα» της Αναγέννησης, που καμμία σχέση δεν έχει με την αρχαιοελληνικότητα. Για παράδειγμα, μπορεί ο Μουσουλμάνος κι ο Ισραηλινός να σέβονται και να μελετούν τον Αριστοτέλη και να συμμετέχουν στους Ολυμπιακούς Αγώνες, όπως και οι Χριστιανοί της Δύσης, αλλά σε καμμιά περίπτωση δε θα δεχτούν να ενωθούν.. υπό τον Δία ή να λατρέψουν τα.. είδωλα. Με άλλα λόγια, η «ελληνικότητα» που αποδέχονται οι λαοί αφορά αποκλειστικά ένα κομμάτι από το μη θρησκευτικό τμήμα της κι όχι την αρχαία θρησκεία ούτε την «αρχαιοελληνικότητα» στο σύνολό της.

Κατηγορούν οι Νεοπαγανιστές το Χριστιανισμό, ότι έφερε την πρώτη «παγκοσμιοποίηση» της εποχής, ισοπεδώνοντας πολιτισμούς και έθιμα. Όμως, ξεχνούν ότι και οι Στωικοί το ίδιο ήθελαν «μία ποίμνη και εις ποιμήν». «Το περίφημον εκείνο και τόσον πολύ θαυμαζόμενον πολιτειακόν σύστημα του Ζήνωνος, του ιδρυτού της Στοάς, εις ένα σκοπόν, τον εξής απέβλεπε, να μην κατοικώμεν δηλαδή κατά πόλεις και κώμας χωρισμένοι οι μεν από των δε δια νόμων ιδιαιτέρων, αλλά να θεωρώμεν πάντας τους ανθρώπους συμπολίτας και μέλη του αυτού κράτους και να υπάρχει ένας τρόπος ζωής πάντων και μία τάξις ωσάν ενός ποιμνίου το οποίον τρέφεται με ίσον δίκαιον εις κοινάς νομάς», γράφει ο Πλούταρχος (Περί της Αλεξάνδρου τύχης ή αρετής, 1, 6). Αυτό που θέλησε η Στοά, είναι αιτία κατηγορίας εναντίον του Χριστιανισμού; Δεν περιμένουμε απάντηση από τους «αρχαιολάτρες», διότι ο καθένας λέει ό,τι θέλει. «Υπάρχει η ραγδαία ομογενοποίηση της ανθρωπότητας στο σκέπτεσθαι και στο ζην, στο ελληνικό σκέπτεσθαι και ζην»˙ «ο περίφημος "πολυπολιτισμός" μπορεί να εννοηθή μόνον ως διάφορα τοπικά "φολκλόρ" και "πιστεύω" (που έτσι κι αλλιώς σήμερα είναι πια "άταφα πτώματα" μετά την επαφή τους και την αναμέτρησή τους με την ελληνική αντίληψη της πραγματικότητας)» διαπιστώνει χαρούμενος ο Δ. Λάμπρου (Δαυλός, τ. 238, σ. 15249) αυτοαπατώμενος ότι η σημερινή παγκοσμιοποίηση είναι ελληνική. Κάθε άλλο παρά ελληνική είναι, βέβαια˙ είναι αμερικανική και δυτική επέκταση, κυριαρχία του αγγλοσαξωνικού τρόπου ζωής, αντίληψης της πραγματικότητας, διασκέδασης κ.λπ. Από τη μια οι αρχαιολάτρες λένε πως η «Αναγέννηση» δεν ήταν ελληνικότητα, με απλά λόγια ότι ο Δυτικός νεωτερικός πολιτισμός δεν είναι πραγματικά ελληνικός (αυτό είναι σωστό), αλλά από την άλλη ισχυρίζονται πως η εξάπλωση αυτού του Δυτικού νεωτερικού πολιτισμού (και η εκμηδένιση των άλλων πολιτισμών) συνιστά «θρίαμβο της Ελλάδας». Βλέπουμε πόσο καλοί απολογητές του παρόντος Συστήματος και της εξάπλωσής του γίνονται ακόμα και οι πλέον «ελληνόφρονες» αρχαιολάτρες: αρκεί απλώς (για τις ανάγκες της αυτοεξαπάτησής τους) να βαφτίσουν το Σύστημα «ελληνικό». Γι' αυτό εμείς λέμε ότι οι «αρχαιολάτρες» και οι νεοεποχίτες είναι τα αγαπημένα παιδιά του... «Εξουσιασμού», τον οποίο τάχα αντιμάχονται. Ωστόσο, βλέπουμε ότι αυτοί που τάχα υπερασπίζονται την ετερότητα του καθενός πολιτισμού, δεν έχουν κατά νου τη διατήρηση των άλλων πολιτισμών: χαίρονται που οι άλλοι πολιτισμοί και οι δικές τους νοηματοδοτήσεις της πραγματικότητας (αυτό είναι ο πολιτισμός, ουσιαστικά) έχουν καταστραφεί.

Πηγή: Ενάντια στην Αρχαιοπληξία.