52. «Αν η Πρώτη αιτία ήταν Ψυχή, τα πάντα θα ήταν Έμψυχα. Αν ήταν Νους, τα πάντα θα ήταν Νόηση. Αν ήταν Ύπαρξη, τα πάντα θα ήταν Ύπαρξη»
Απάντηση: Οι Παγανιστές (Ο Σαλλούστιος που τα έγραψε αυτά) νομίζουν πως ο Δημιουργός-Θεός δημιουργεί εκ της θεϊκής Ουσίας του με αποτέλεσμα να νομίζουν ότι και τα δημιουργήματα μετέχουν της θεϊκής Ουσίας. Γι' αυτό λένε πως αν η Πρώτη Αιτία ήταν Ψυχή, όλα θα ήταν γεμάτα Ψυχή. Όμως αυτό δεν είναι απαραίτητο: ο Χριστιανισμός λέει πως ο Δημιουργός δημιουργεί τον κόσμο όχι εκ της θεϊκής ουσίας του (δεν δίνει κομμάτι του εαυτού του, ούτε αναπαραγάγει τμήμα του εαυτού του) αλλά με τη θεία ενέργεια. Η δημιουργία εκ του μη όντος (όντως «όν» είναι ο Θεός, δηλαδή έχουμε δημιουργία όχι από θεϊκό τμήμα) αποκλείει την παραγωγή του Κόσμου από την ουσία του Θεού. Αλλιώς, δεν θα ήταν δημιουργία εκ του μη όντως αλλά μια κίνηση της ίδιας της θείας ουσίας (μερισμός αυτής), πράγμα που θα σήμαινε ότι το Θείο είναι ατελές, αφού το τέλειο δεν κινείται! Η δημιουργία του ανθρώπου και του κόσμου έγινε με τη θεία ενέργεια, δηλαδή ως θεία βούληση. Κι αυτή (η θεία ενέργεια) ήταν η Πρώτη Αιτία, όχι η θεία ουσία η οποία παρέμεινε ακίνητη και αναλλοίωτη. Ο Θεός στον Χριστιανισμό, ακριβώς επειδή είναι τέλειος, παντοδύναμος και ανεξάρτητος από κάθε τι, ακόμα και από την ίδια τη φύση του, βούλεται και δρα ελεύθερα από την φύση του, κι όχι αναγκαστικά σύμφωνα με αυτήν. Ετσι τα κτιστά πλάσματα και η κτιστή πραγματικότητα, πάντοτε κατά τη δεκτικότητα, μετέχει μόνο στην άκτιστη θεία ενέργεια κι όχι στην θεία ουσία. Και ο Θεός είναι πανταχού παρών στον κόσμο μόνο με την ενέργεια. Εξαίρεση αποτελεί η σάρκωση του Λόγου.
Όσο για την πανθεϊστική αντίληψη, η οποία θεωρεί ότι ο Κόσμος είναι Θεός, ο Μέγας Αθανάσιος γράφει (Κατά Ειδώλων, 28): «Πώς λοιόν αυτά [τα ουράνια σώματα και οι φυσικές δυνάμεις] θα ηδύναντο να είναι θεοί, αφού έχουν ανάγκην της βοηθείας άλλων; Και πώς αρμόζει να ζητούμεν κάτι από αυτά, αφού και αυτά ζητούν το ένα από το άλλο ό,τι τους χρειάζεται; Διότι, εφόσον λέγεται περί του Θεού, ότι δεν έχει ανάγκην κανενός, αλλ' είναι αυτάρκης και ολοκληρωμένος και τα πάντα υπάρχουν εντός αυτού, και μάλλον αυτός βοηθεί τα πάντα, πώς αξίζει να ονομάζωνται θεοί ο ήλιος και η σελήνη και τα άλλα μέρη της κτίσεως, τα οποία είναι ελλιπή και έχουν ανάγκη της βοήθειας των άλλων;
Αλλά ίσως και αυτοί θα συμφωνήσουν πως, όταν αυτά χωρίζονται και λαμβάνονται χωριστά, είναι ελλιπή, διότι η απόδειξις είναι ολοφάνερος˙ θα ισχυρισθούν όμως ότι Θεός είναι το σύνολον, όταν δηλαδή συνενωθούν όλα μαζί και αποτελέσουν ένα μέγα σώμα. Όταν σχηματισθεί το σύνολον, δεν χρειάζεται πλέον άλλον˙ αλλά το σύνολον από μόνον του είναι ικανόν και αυτάρκες δι' όλα˙ αυτά θα μας πουν οι δοκησίσοφοι, δια να ελεγχθούν και από αυτά. Αυτό που θα ειπώ τώρα θα αποδείξη όχι ολιγώτερον από τα προηγούμενα, αλλά και πολύν περισσότερο ότι η ασέβειά των συνοδεύεται από μεγάλην αμάθειαν. Διότι εάν τα επί μέρους, συνενούμενα αναπληρούν το σύνολον, και το σύνολο συνίσταται εκ των επί μέρους, άρα το σύνολον έχει σχηματισθή από μέρη που το καθένα τυγχάνει μέρος του συνόλου. Αλλ' αυτό ευρίσκεται πολύ μακράν των αντιλήψεων περί Θεού. Διότι ο Θεός είναι ενιαίος και όχι από κομμάτια και δεν έχει σχηματισθή από διάφορα πράγματα, αλλ' αυτός εδημιούργησε τα πάντα. Πρόσεχε λοιπόν πόσην ασέβεια επισυνάπτουν εις τον Θεόν λέγοντας αυτά. Διότι εάν έχει σχηματισθή από μέρη θα φανή οπωσδήποτε ότι είναι ανόμοιος προς τον εαυτό του και ότι αποτελείται από ανόμοια. Διότι εάν είναι ήλιος, δεν είναι σελήνη˙ και εάν είναι σελήνη, δεν είναι γη˙ και εάν είναι γη, δεν θα είναι θάλασσα. Παίρνοντας έτσι κανείς ένα-ένα τα πάντα, θα εύρη τον παραλογισμόν αυτής της θεωρίας.
Θα ηδύνατο κανείς να τους καταδικάσει δι' αυτό, από την εξέτασιν του ανθρωπίνου σώματος. Το μάτι δεν είναι αυτί, ούτε το αυτί είναι χέρι, ούτε η κοιλιά είναι στέρνον, ούτε ο λαιμός είναι πόδι, αλλά το καθένα έχει ιδιαίτεραν ενέργειαν˙ και ενώ αυτά είναι διαφορετικά, συνιστούν ένα σώμα, του οποίου τα μέρη είναι μεν ενωμένα όπως απαιτεί η λειτουργία των, διαλύονται όμως με την παρέλευσιν του χρόνου, όταν τα διαλύση η φύσις που τα συνένωσε, κατά το θέλημα του Θεού. Έτσι αν αυτοί συναρμολογούν τα μέρη της Κτίσεως εις ένα σώμα και τα αναγορεύουν Θεόν, κατ' ανάγκη αυτός μεν καθεαυτόν θα είναι ανόμοιος προς τον εαυτό του, καθώς απεδείχθη, θα διαλύεται δε, διότι η φύσις των μερών έχει το χαρακτηριστικόν να μερίζεται». Το σύμπαν υποκείμενο στη φθορά, την αύξηση της εντροπίας, τείνει στη διάλυση. Τι είδους «θεός» είναι λοιπόν;
Πηγή: Ενάντια στην αρχαιοπληξία
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου