Τα μνημόσυνα των κεκοιμημένων...

Το ακόλουθο περιστατικό μας δείχνει πόσο σημαντική είναι ή τέλεση μνημόσυνου στη θεία λειτουργία: πριν την αφαίρεση των λειψάνων τον άγ. Θεοδοσίου τον Τσερνίγκωφ (1896), ό φημισμένος Στάρετς Αλέξιος (+1916), ίερομόναχος του Έρημητηρίου του Γκολοσεγιέφσκυ της Λαύρας των Σπηλαίων τον Κιέβου, ό όποιος διεξήγαγε την άνακομιδή των λειψάνων, άποκαμωμένος καθώς καθόταν δίπλα στα λείψανα, λαγοκοιμήθηκε και είδε μπροστά τον τον άγιο, ό όποιος του είπε: «Σ' ευχαριστώ πού κοπιάζεις για μένα και σε παρακαλώ θερμά, όταν τελέσεις τη θεία λειτουργία, να μνημονεύσεις τους γονείς μου» - καί έδωσε τα ονόματα τους (πατήρ Νικήτας καί Μαρία).22 «Πώςμπορείς εσύ, ω "Αγιε, να ζητάς τίς δικές μου προσευχές, όταν εσύ ό ίδιος στέκεσαι στον ουράνιο Θρόνο καί ικετεύεις το Θεό να δωρίσει στους ανθρώπους το έλεος Του;» ρώτησε ό ιερομόναχος. «Ναί, αυτό είναι αλήθεια,» απάντησε ό άγ. Θεοδόσιος, «αλλά ή προσφορά στη θεία λειτουργία έχει περισσότερη δύναμη από την προσευχή μου.

 
"Ετσι λοιπόν, οι πανννχίδες καί ή κατ' οίκον προσευχή για τους νεκρούς είναι ευεργετικές για την ψυχή τονς, όπως εξάλλου είναι καί οί εις μνήμην τους αγαθοεργίες, όπως ελεημοσύνες ή συνεισφορές στην εκκλησία. "Ομως ίόιαιτέρως ευεργετική είναι ή τέλεση μνημόσυνου στη θεία λειτουργία,καί πολλές εμφανίσεις νεκρών και άλλα περιστατικά τα όποια έχουν σημειωθεί επιβεβαιώνουν κάτι τέτοιο. Πολλοί άνθρωποι πού πέθαναν εν μετάνοια αλλά πού όέν μπόρεσαν να εκφράσουν έμπρακτα τη μετάνοια τους όσο ζούσαν, ελευθερώθηκαν από τα μαρτύρια και βρήκαν ανάπαυση, Στήν Εκκλησία πάντοτε προσφέρονται προσευχές υπέρ αναπαύσεως των νεκρών, και μάλιστα την ημέρα της Καθόδου του Άγίον Πνεύματος, στον εσπερινό της γονυκλισίας, υπάρχει μα είόική ευχή «για τους ευρισκομένους στον αδη.»

Στούς Διαλόγονς του, ό άγ. Γρηγόριος ό Μέγας, απαντώντας στην ερώτηση, «Ποιο άραγε θα μπορούσε να είναι αυτό, πού έχει τη δύναμη να ωφελήσει τις ψυχές των νεκρών;» διδάσκει: «Εάν τα πταίσματα δέν είναι ασυγχώρητα μετά θάνατον, συνήθως πολύ βοηθεϊ τις ψυχές ακόμα και μετά θάνατον ή ιερή αναφορά της σωτηριώδους Θυσίας, τόσο πού όρισμένες φορές παρουσιάζονται και οι ίδιες οι ψυχές των Κεκοιμημένων και το ζητούν αυτό... Με όλα αυτά πρέπει να θεωρήσουμε πώς ασφαλέστερη οδός είναι, ο,τι καλό ελπίζει ό καθένας να ενεργηθεί μετά το θάνατο του από τους άλλους, να το χάνει ό ίδιος για τον εαυτό του όσο ζει. Μακαριότερο πράγματι είναι να εξέλθει κανείς ελεύθερος, παρά μετά τα δεσμά να ζητάει ελευθερία. Όφείλουμε, επομένως, με όλη μας τη διάνοια να καταφρονούμε τον παρόντα αιώνα, για ένα λόγο παραπάνω τώρα πού τον βλέπουμε ήδη να καταρρέει, και να θύουμε στο Θεό καθημερινές θυσίες δακρύων, και καθημερινές προσφορές του Σώματος και Αίματος του. Αυτή πράγματι ή θυσία κατά τρόπο μοναδικό σώζει την ψυχή από την αιώνια απώλεια, γιατί δια του μυστηρίου ανακαινίζει για εμάς το θάνατο του Μονογενούς».Ό άγ. Γρηγόριος αναφέρει διάφορα περιστατικά κατά τα όποια οι νεκροί εμφανίστηκαν σε ζωντανούς και τους παρακάλεσαν να τελέσουν θεία λειτουργία υπέρ αναπαύσεως των ψυχών τους ή τους ευχαρίστησαν για την τέλεση της. Αναφέρει επίσης την περίπτωση ενός αιχμαλώτου, τον όποιο ή σύζυγος του θεωρούσε νεκρό και υπέρ αναπαύσεως του οποίου κανόνιζε να τελείται λειτουργία ορισμένες ημέρες. Ό αιχμάλωτος αυτός όταν επέστρεψε της διηγήθηκε ότι είχε ελευθερωθεί από τα δεσμά του κάποιες ήμερες, άκριβώς εκείνες τις ήμερες της τέλεσης λειτουργίας.

Οι Προτεστάντες γενικώς θεωρούν τις προσευχές τη; Εκκλησίας για τους νεκρούς κατά κάποιον τρόπο άσΰμβατες με την ανάγκη να βρει ό άνθρωπος τη σωτηρία στην επίγεια ζωή του. «Εάν μπορούμε να σωθούμε μέσω της Έκκλησίας μετά το θάνατο, τότε γιατί να μπούμε στον κόπο να παλέψουμε ή να αποκτήσουμε πίστη σε αυτήν τη ζωή; Ας φάμε, ας πιούμε, κι ας γλεντήσουμε...» Φυσικά, κανείς απ'όσους εφάρμοσαν αυτήν τη φιλοσοφία όσο ζούσαν δέ σώθηκε ποτέ χάρη στις προσευχές της Εκκλησίας μετά το θάνατο του, και είναι προφανές ότι ένα τέτοιο επιχείρημα είναι, απολύτως τεχνητό, ακόμα και υποκριτικό. Οι προσευχές της Εκκλησίας δεν μπορούν να σώσουν τον οιονδήποτε δεν επιθυμεί τη σωτηρία του, ή αυτόν πού ποτέ δεν άγωνίστηκε ο ίδιος να την κατακτήσει κατά τη διάρκεια της ζωής του. Κατά μία έννοια, θα μπορούσαμε να ποϋμε ότι οι προσευχές της Εκκλησίας ή του κάθε Χριστιανού ξεχωριστά για κάποιο νεκρό δεν προκύπτουν παρά ως αποτέλεσμα του τρόπου ζωής του: κανείς 0έ θα προσευχόταν γι' αυτόν εάν δεν είχε κάνει κάτι όσο ζοϋσε που να εμπνέει μία τέτοια προσευχή μετά το θάνατο του.
 

Τα ονόματα αυτά ήταν άγνωστα πριν από το όράμα. Αρκετά χρόνια μπα την ανακήρυξη του Θεοδοσίου ως αγίου, βρέθηκε το δικό του Βιβλίο Μνημοσυνών στη μονή όπου ήταν κάποτε ηγούμενος, το όποιο επιβεβαίωσε αύτά τά ονόματα καθώς καί το όράμα. Βλ. τον Βίο του Πρεσβυτέρου Αλεξίου στην Pravoslavny Blagovestnik, San Francisco, 1967, Νο.1 (στα Ρωσικά).