Η πραότητα αποτελεί φάρμακο και για όλα τα νοσήματα της ψυχής, σύμφωνα με τη διδασκαλία των Παροιμιών: «Πραΰθυμος ανήρ καρδίας ιατρός» (Παροιμ. 14, 30). Πέρα από την οργή, τη λύπη, την ακηδία, την κενοδοξία ή την υπερηφανία, ξεριζώνονται επίσης με την πραότητα η ηδονή και συγχρόνως όλες οι κακίες, γράφει ο Αγιος Ιωάννης Κασσιανός· και υπογραμμίζει επιπλέον την προφυλακτική ισχύ της αρετής:
Όποιος διατηρεί την πραότητά του ούτε φλέγεται από την οργή, ούτε μαραζώνει από τις αγωνίες της ακηδίας και της λύπης, ούτε διαλύεται από τις άκαρπες αναζητήσεις της κενοδοξίας, ούτε υψώνεται με την έπαρση της υπερηφανίας.
Συμβάλλοντας στην εκρίζωση των διαφόρων παθών της ψυχής και πρωτίστως της οργής, η πραότητα λυτρώνει την ψυχή από την ταραχή που αυτά της προκαλούν και την προστατεύει από κάθε μελλοντική ταλαιπωρία (Πρβλ. Μάξιμος Ομολογητής, Αγάπης εκατοντάς), ενώ την καθιστά άτρωτη σε κάθε ύβρη και προσβλητικό λόγο (Ιωάννης Σιναϊτης, Κλίμαξ).
Συνιστά επίσης σημαντική τροχοπέδη στη δαιμονική δράση (Ιωάννης Σιναϊτης, Κλίμαξ), και ο Ευάγριος (Πονηροί λογισμοί) επιβεβαιώνει ότι τούτη την αρετή φοβούνται περισσότερο να συναντήσουν στον άνθρωπο οι δαίμονες. Τούτο γίνεται κατανοητό ιδιαίτερα από το γεγονός ότι η οργή αποτελεί ιδιαίτερο χαρακτηριστικό γνώρισμά τους· και ο οργισμένος άνθρωπος τους μοιάζει (Πρβλ. Ευάγριος, Κεφάλαια γνωστικά) (πρβλ. Ψαλμ. 57, 5). Αντίθετα η πραότητα τον απομακρύνει από τη δαιμονική κατάσταση και τον φέρνει κοντά στην αγγελική (Ιωάννης Σιναϊτης, Κλίμαξ).
Συμβάλλοντας στη θεραπεία του ανθρώπου από διάφορα πάθη, η πραότητα του επιτρέπει να αποκτά πρόσβαση, αντίστοιχα, σε πληθώρα αγαθών.
Γίνεται λοιπόν αρχή και πηγή εσωτερικών αγαθών, ηρεμίας, ανάπαυσης και ειρήνης (Πρβλ. Συμεών Νέος Θεολόγος, Κατηχήσεις, Ιωάννης Χρυσόστομος, Ματθαίος, Γρηγόριος Νύσσης, Εις Μακαρισμούς). Κάνει την ψυχή ισχυρότερη, ιδιαίτερα απέναντι στις επιθέσεις του άλλου (Πρβλ. Ιωάννης Χρυσόστομος, Εβραίοι). Αυξάνει την εμπιστοσύνη του ανθρώπου στην προσευχή (Ιωάννης Σιναϊτης, Κλίμαξ). Παρουσιάζεται ιδιαίτερα ως πνευματικό θεμέλιο και «υπόθεσις [Σ.τ.μ.: Θεμέλιο, βάση, στήριξη] διακρίσεως», όπως σημειώνει ο Αγιος Ιωάννης Σιναΐτης: «[Ο Κύριος] οδηγήσει πραείς εν κρίσει (Ψαλμ. 24, 9) μάλλον δέ εν διακρίσει». Αποτελεί επίσης πηγή σοφίας. Πράγματι, έχει γραφεί ότι ο Θεός «οδηγήσει· πραείς εν κρίσει, διδάξει πραείς οδούς Αυτού» (Ψαλμ. 24, 9). Ο Ψαλμωδός λέγει ακόμη: «Επήλθε πραΰτης εφ' ημάς καί παιδευθησόμεθα» (Ψαλμ. 89, 10). Γράφει σχετικά ο Ευάγριος προς έναν από τους παραλήπτες των επιστολών του: «Πέπεισμαι γάρ ότι η πραΰτης σου αιτία πολλής γνώσεώς σοι εγένετο, ότι ουδεμία των αρετών ως η πραΰτης σοφίαν γεννά, η καί Μωϋσής επηνέσθη (sic) ως πραΰς παρά τούς ανθρώπους».
Πολλές είναι οι αρετές, οι απότοκες της πραότητας: είναι «αγάπης θύρα, μάλλον δε μήτηρ», «υπομονής στήριγμα», «υπακοής συνεργός» (Ιωάννης Σιναϊτης, Κλίμαξ), πηγή σωφροσύνης (Πρβλ. Ιωάννης Κασσιανός), καθώς και «πάσης ταπεινοφροσύνης πρόδρομος» (Ιωάννης Σιναϊτης, Κλίμαξ). Με την τελευταία αυτή αρετή, η πραότητα συνδέεται στενότατα· συμβάλλει άλλωστε και στην απόκτησή της (Πρβλ. Γρηγόριος Νύσσης, Εις Μακαρισμούς).
Η πραότητα αποτελεί για την ψυχή μια πηγή πνευματικής χαράς (Πρβλ. Ιωάννης Χρυσόστομος, Ματθαίος), πρώτο καρπό του Μακαρισμού, ο οποίος σύμφωνα με το λόγο του Χριστού επαγγέλλεται για τους πραείς: «Μακάριοι οι πραείς, ότι αυτοί κληρονομήσουσι τήν γήν» (Ματθ. 5, 5). «Τήν γήν», τί σημαίνει αυτό; «Τήν καρδίαν, καρποφορούσαν εν χάριτι» σχολιάζουν οι Αγιοι Κάλλιστος καί Ιγνάτιος Ξανθόπουλοι, ή ακόμη: την Βασιλείαν των ουρανών (Πρβλ. Γρηγόριος Νύσσης, Εις Μακαρισμούς), την οποία οι άγιοι προγεύονται ήδη κατά ένα μέρος από (τη ζωή) εδώ κάτω. Το τέλος και ο σκοπός της πραότητας, γράφει ο Αγιος Γρηγόριος Νύσσης είναι ο «μακαρισμός καί [η] ουρανίας γης κληρονομία, εν Χριστώ Ιησού». Πραγματικά, με την πραότητα, ο άνθρωπος ομοιώνεται με το Χριστό (Ιωάννης Σιναϊτης, Κλίμαξ), καθώς είναι η κατεξοχήν χριστοειδής αρετή (πρβλ. Ματθ. 11, 29· 21, 5. Β' Κορ. 10, 1).
Συχνά οι Πατέρες συνάπτουν στην πραότητα την υπομονή, η οποία διαθέτει την ίδια δύναμη ν' αντιμετωπίζει την οργή και να προστατεύει την ψυχή από αυτή. Έτσι ο Αγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος επισημαίνει: «Οργή μάλιστα πύρ εστι, φλόξ εστι, συναρπάζει, αναιρεί, κατακαίει· αλλ' ημείς τη μακροθυμία τη ανοχή αυτήν σβέσωμεν». Και ο Αγιος Ιωάννης Σιναΐτης συμβουλεύει: «Δεθήτω λοιπόν θυμός ο τύραννος εν δεσμοίς πραότητος [...] τυπτόμενος υπό μακροθυμίας». Ο Αγιος Μάξιμος πάλι βλέπει στις δύο αυτές αρετές να συνδυάζονται οι θεραπευτικές μέθοδοι και η πρόληψη: «Εισί τινά [φάρμακα] ιστώνται τα πάθη της κινήσεως και μη εώντα προβήναι εις αύξησιν καί [...] ελαττούντα [...]. Καί επί θυμού [...] μακροθυμία [...] και πραότης ιστώσιν αυτόν καί ουκ εώσιν αύξειν». Σ' ό,τι αφορά τον Αγιο Ιωάννη Κασσιανό, συνδυάζει πρακτικά και τις δύο σ' ένα και μοναδικό φάρμακο: είναι προφανές ότι το δραστικότερο φάρμακο για την ανθρώπινη καρδιά είναι η μακροθυμία σύμφωνα με τη ρήση του Σολομώντα: «Πραΰθυμος ανήρ καρδίας ιατρός» (Παροιμ. 14, 30). Μετά την επισήμανση ότι η μακροθυμία εκδιώκει την οργή, καθώς και άλλα πάθη, συνεχίζει: όποιος είναι πάντα πράος και ήρεμος δεν εξάπτεται από την οργή [...]. Αλήθεια, έχει δίκιο ο σοφός που λέγει: «Κρείσσων ανήρ μακρόθυμος ισχυρού, ο δε κρατών οργής κρείσσων καταλαμβανομένου πόλιν» (Παροιμ. 16, 32). Θεωρεί επίσης τη μακροθυμία ως την αρετή που αντιτίθεται στην οργή: αν η οργή αφανίζει τη μακροθυμία, αντίθετα και η υπομονή εκδιώκει την οργή: είθε οι κακίες να «παραχωρούν» τη νίκη στο λαό του Ισραήλ, δηλαδή στις αντίθετες προς αυτές αρετές [...], και η μακροθυμία να διεκδικεί τη θέση της οργής.
Συνιστά επίσης σημαντική τροχοπέδη στη δαιμονική δράση (Ιωάννης Σιναϊτης, Κλίμαξ), και ο Ευάγριος (Πονηροί λογισμοί) επιβεβαιώνει ότι τούτη την αρετή φοβούνται περισσότερο να συναντήσουν στον άνθρωπο οι δαίμονες. Τούτο γίνεται κατανοητό ιδιαίτερα από το γεγονός ότι η οργή αποτελεί ιδιαίτερο χαρακτηριστικό γνώρισμά τους· και ο οργισμένος άνθρωπος τους μοιάζει (Πρβλ. Ευάγριος, Κεφάλαια γνωστικά) (πρβλ. Ψαλμ. 57, 5). Αντίθετα η πραότητα τον απομακρύνει από τη δαιμονική κατάσταση και τον φέρνει κοντά στην αγγελική (Ιωάννης Σιναϊτης, Κλίμαξ).
Συμβάλλοντας στη θεραπεία του ανθρώπου από διάφορα πάθη, η πραότητα του επιτρέπει να αποκτά πρόσβαση, αντίστοιχα, σε πληθώρα αγαθών.
Γίνεται λοιπόν αρχή και πηγή εσωτερικών αγαθών, ηρεμίας, ανάπαυσης και ειρήνης (Πρβλ. Συμεών Νέος Θεολόγος, Κατηχήσεις, Ιωάννης Χρυσόστομος, Ματθαίος, Γρηγόριος Νύσσης, Εις Μακαρισμούς). Κάνει την ψυχή ισχυρότερη, ιδιαίτερα απέναντι στις επιθέσεις του άλλου (Πρβλ. Ιωάννης Χρυσόστομος, Εβραίοι). Αυξάνει την εμπιστοσύνη του ανθρώπου στην προσευχή (Ιωάννης Σιναϊτης, Κλίμαξ). Παρουσιάζεται ιδιαίτερα ως πνευματικό θεμέλιο και «υπόθεσις [Σ.τ.μ.: Θεμέλιο, βάση, στήριξη] διακρίσεως», όπως σημειώνει ο Αγιος Ιωάννης Σιναΐτης: «[Ο Κύριος] οδηγήσει πραείς εν κρίσει (Ψαλμ. 24, 9) μάλλον δέ εν διακρίσει». Αποτελεί επίσης πηγή σοφίας. Πράγματι, έχει γραφεί ότι ο Θεός «οδηγήσει· πραείς εν κρίσει, διδάξει πραείς οδούς Αυτού» (Ψαλμ. 24, 9). Ο Ψαλμωδός λέγει ακόμη: «Επήλθε πραΰτης εφ' ημάς καί παιδευθησόμεθα» (Ψαλμ. 89, 10). Γράφει σχετικά ο Ευάγριος προς έναν από τους παραλήπτες των επιστολών του: «Πέπεισμαι γάρ ότι η πραΰτης σου αιτία πολλής γνώσεώς σοι εγένετο, ότι ουδεμία των αρετών ως η πραΰτης σοφίαν γεννά, η καί Μωϋσής επηνέσθη (sic) ως πραΰς παρά τούς ανθρώπους».
Πολλές είναι οι αρετές, οι απότοκες της πραότητας: είναι «αγάπης θύρα, μάλλον δε μήτηρ», «υπομονής στήριγμα», «υπακοής συνεργός» (Ιωάννης Σιναϊτης, Κλίμαξ), πηγή σωφροσύνης (Πρβλ. Ιωάννης Κασσιανός), καθώς και «πάσης ταπεινοφροσύνης πρόδρομος» (Ιωάννης Σιναϊτης, Κλίμαξ). Με την τελευταία αυτή αρετή, η πραότητα συνδέεται στενότατα· συμβάλλει άλλωστε και στην απόκτησή της (Πρβλ. Γρηγόριος Νύσσης, Εις Μακαρισμούς).
Η πραότητα αποτελεί για την ψυχή μια πηγή πνευματικής χαράς (Πρβλ. Ιωάννης Χρυσόστομος, Ματθαίος), πρώτο καρπό του Μακαρισμού, ο οποίος σύμφωνα με το λόγο του Χριστού επαγγέλλεται για τους πραείς: «Μακάριοι οι πραείς, ότι αυτοί κληρονομήσουσι τήν γήν» (Ματθ. 5, 5). «Τήν γήν», τί σημαίνει αυτό; «Τήν καρδίαν, καρποφορούσαν εν χάριτι» σχολιάζουν οι Αγιοι Κάλλιστος καί Ιγνάτιος Ξανθόπουλοι, ή ακόμη: την Βασιλείαν των ουρανών (Πρβλ. Γρηγόριος Νύσσης, Εις Μακαρισμούς), την οποία οι άγιοι προγεύονται ήδη κατά ένα μέρος από (τη ζωή) εδώ κάτω. Το τέλος και ο σκοπός της πραότητας, γράφει ο Αγιος Γρηγόριος Νύσσης είναι ο «μακαρισμός καί [η] ουρανίας γης κληρονομία, εν Χριστώ Ιησού». Πραγματικά, με την πραότητα, ο άνθρωπος ομοιώνεται με το Χριστό (Ιωάννης Σιναϊτης, Κλίμαξ), καθώς είναι η κατεξοχήν χριστοειδής αρετή (πρβλ. Ματθ. 11, 29· 21, 5. Β' Κορ. 10, 1).
Συχνά οι Πατέρες συνάπτουν στην πραότητα την υπομονή, η οποία διαθέτει την ίδια δύναμη ν' αντιμετωπίζει την οργή και να προστατεύει την ψυχή από αυτή. Έτσι ο Αγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος επισημαίνει: «Οργή μάλιστα πύρ εστι, φλόξ εστι, συναρπάζει, αναιρεί, κατακαίει· αλλ' ημείς τη μακροθυμία τη ανοχή αυτήν σβέσωμεν». Και ο Αγιος Ιωάννης Σιναΐτης συμβουλεύει: «Δεθήτω λοιπόν θυμός ο τύραννος εν δεσμοίς πραότητος [...] τυπτόμενος υπό μακροθυμίας». Ο Αγιος Μάξιμος πάλι βλέπει στις δύο αυτές αρετές να συνδυάζονται οι θεραπευτικές μέθοδοι και η πρόληψη: «Εισί τινά [φάρμακα] ιστώνται τα πάθη της κινήσεως και μη εώντα προβήναι εις αύξησιν καί [...] ελαττούντα [...]. Καί επί θυμού [...] μακροθυμία [...] και πραότης ιστώσιν αυτόν καί ουκ εώσιν αύξειν». Σ' ό,τι αφορά τον Αγιο Ιωάννη Κασσιανό, συνδυάζει πρακτικά και τις δύο σ' ένα και μοναδικό φάρμακο: είναι προφανές ότι το δραστικότερο φάρμακο για την ανθρώπινη καρδιά είναι η μακροθυμία σύμφωνα με τη ρήση του Σολομώντα: «Πραΰθυμος ανήρ καρδίας ιατρός» (Παροιμ. 14, 30). Μετά την επισήμανση ότι η μακροθυμία εκδιώκει την οργή, καθώς και άλλα πάθη, συνεχίζει: όποιος είναι πάντα πράος και ήρεμος δεν εξάπτεται από την οργή [...]. Αλήθεια, έχει δίκιο ο σοφός που λέγει: «Κρείσσων ανήρ μακρόθυμος ισχυρού, ο δε κρατών οργής κρείσσων καταλαμβανομένου πόλιν» (Παροιμ. 16, 32). Θεωρεί επίσης τη μακροθυμία ως την αρετή που αντιτίθεται στην οργή: αν η οργή αφανίζει τη μακροθυμία, αντίθετα και η υπομονή εκδιώκει την οργή: είθε οι κακίες να «παραχωρούν» τη νίκη στο λαό του Ισραήλ, δηλαδή στις αντίθετες προς αυτές αρετές [...], και η μακροθυμία να διεκδικεί τη θέση της οργής.
Απο το βιβλίο ''Η θεραπευτική των πνευματικών νοσημάτων'', του Jean Claude Larchet.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου